HTTP 200 OK
Allow: GET, POST, HEAD, OPTIONS
Content-Type: application/json
Vary: Accept
{
"name": "Mendele Mojcher-Sforim",
"url": "https://eink.wolnelektury.pl/katalog/autor/mendele-mojcher-sforim/",
"sort_key": "mojcher sforim mendele",
"description": "<dl>\n \n <dt>Ur.</dt>\n <dd>\n \n \n 2 stycznia 1836\n \n \n w\n \n Kopyl\n \n \n </dd>\n \n \n <dt>Zm.</dt>\n <dd>\n \n \n 8 grudnia 1917\n \n \n w\n \n Odessa\n \n \n </dd>\n \n\n \n\n</dl>\n\n<dl><dt>Ur.</dt><dd> 2 stycznia 1836 lub 20 grudnia 1835 (data urodzenia nie jest pewna) w Kopylu<br>\r\n</dd><dt>Zm.</dt><dd> 8 grudnia 1917<br>\r\n</dd><dt>Najważniejsze dzieła: </dt><dd> <i>Szkapa</i> (1987, I wyd. polskie: 1886, przeł. Klemens Junosza); <i>Podróże Benjamina Trzeciego</i> (1875, wyd. polskie: Wydawnictwo Dolnośląskie, 1990, przeł. Michał Friedman, książka dostępna jest także w postaci e-booka z serii <a href=\"http://friedmanfund.org/category/publikacje/\">Biblioteka pisarzy żydowskich Fundacji im. Michała Friedmana</a>)<br>\r\n\r\n</dd></dl>\r\n\r\n\r\n<p>\r\nWłaśc. Szolem Jakow Abramowicz.<br>\r\nPisarz uważany za pierwszego klasyka literatury jidysz, przez znawców literatury żydowskiej nazwany jej „Dziadkiem” („Ojcem” nazywa się Icchoka Lejbusza Pereca, „Wnukiem” zaś Szolem Alejchema – choć pisarze ci żyli i pisali w tym samym czasie).<br>\r\n\r\nUrodził się w miasteczku Kopyl w okolicach Mińska. Jego ojciec był uczonym i aktywnym członkiem gminy, matka – kobieta wykształcona, miała istotny wpływ na wychowanie Abramowicza. Zaszczepiła w nim wrażliwość i poetyckość, które później wykorzystywał w swojej twórczości literackiej. <br>\r\nOtrzymał tradycyjne żydowskie wykształcenie, był przy tym doskonałym uczniem. Kiedy okazało się, że wyprzedził innych uczących się w chederze chłopców, porzucił lekcje zaczął pobierać nauki u swojego ojca, który przekazał mu dogłębną wiedzę na temat literatury rabinicznej.<br>\r\nPo śmierci ojca, Szolem opuścił rodzinny dom i wyruszył na poszukiwanie pracy. Zatrudniał się jako nauczyciel w mijanych sztetlach, po czym zatrzymał się na jakiś czas u krewnych w Wilnie. Pod wpływem obserwacji żydowskiego życia toczącego się poza rodzinnym miasteczkiem oraz nędzy i ubóstwa jakich on sam doświadczył w czasie swojej wędrówki, stał się żywo zaangażowany w sprawę polepszenia warunków bytowych Żydów. Wychowany w atmosferze szacunku do nauki, został zwolennikiem idei żydowskiego oświecenia. Krytykował Żydów za bierne życie, za ślepe, bezrefleksyjne czasem wypełnianie przykazów religijnych. Zadebiutował dlatego w roli publicysty, tekstem zamieszczonym na łamach czasopisma hebrajskiego „Hamagid”, w którym krytykował system wychowania żydowskich dzieci i propagował edukację w zakresie nauk świeckich (m.in. dziedzin przyrodniczych). <br>\r\nPunktem zwrotnym w jego twórczości był bez wątpienia rok 1864, w którym Szolem-Mendele opublikował swój pierwszy tekst literacki - było to opowiadanie <i>Mały człowieczek</i> napisane w języku jidysz. Dziś uważa się, że to właśnie ono dało początek epoce nowoczesnej literatury jidysz. Ponieważ publikowanie w tym języku było wtedy jeszcze wciąż kwestią problematyczną, Abramowicz zdecydował wydać opowiadanie pod pseudonimem Mendele Mojcher Sforim – Mendele Sprzedawca Książek, którym potem już zawsze podpisywał swoje książki. Prototypem literackiego alter ego Abramowicza był rzeczywisty obwoźny handlarz Senderl, który co jakiś czas przybywał do Kopyla z bagażem pełnym książek na sprzedaż.<br>\r\nKażdą swoją nową książkę Mendele rozpoczynał słynnymi już dziś słowami: „Powiadał Mendele Mojcher Sforim” (lub w innym tłumaczeniu: „Tako rzekł Mendele”), po których następowało wprowadzenie do treści książki. <br>\r\nPo pierwszej publikacji, w krótkim czasie nadeszły następne: opowiadanie <i>Pierścionek zaręczynowy</i>, w kolejnych latach także: <i>Kulawy Fiszke</i>, <i>Taksa</i>, a wreszcie <i>Szkapa, albo opiekun zwierząt</i> (1897) oraz <i>Podróże Benjamina Trzeciego</i> (1878).<br>\r\nPo pogromach w 1881 roku, Mendele Mojcher Sforim wyjechał do Odessy, tam objął stanowisko kierownika miejscowej szkoły Talmud Tora. <br>\r\nNie sposób czytać jego książki bez wiedzy na temat kontrowersji, jakie wzbudzało wtedy literackie obrazowanie świata żydowskiego w prozie Mendelego - zarówno w kręgach tradycjonalistów jak i zwolenników Haskali, którzy odrzucali język jidysz, stanowiący według nich barierę dla integracji Żydów ze społecznością nie-żydowską. Mendelemu zarzucano, że uprawiając literaturę popularną, odbiera powagi żydowskiej tradycji słowa, nie zajmuje się sprawami ważnymi dla narodu, życie żydowskie przedstawia w zdeformowany sposób, w krzywym zwierciadle, a przez zastosowanie nowatorskich form językowych kaleczy jidysz. \r\nPrzystępując więc do lektury książki „Dziadka” literatury jidysz, warto kierować się słowami pisarza Salomona Belis-Legisa, który we wstępie do <i>Przygód Beniamina Trzeciego</i> napisał: „Kiedy bierzemy do ręki książki Mendele Mojchera Sforima, wiemy, że namalowane przez niego płótno jest artystycznym dokumentem. Właśnie dokumentem, rodzimym albumem naszego narodu, fotografią, na której rozpoznamy naszych pradziadków”.</p>\n",
"description_pl": "<dl>\n \n <dt>Ur.</dt>\n <dd>\n \n \n 2 stycznia 1836\n \n \n w\n \n Kopyl\n \n \n </dd>\n \n \n <dt>Zm.</dt>\n <dd>\n \n \n 8 grudnia 1917\n \n \n w\n \n Odessa\n \n \n </dd>\n \n\n \n\n</dl>\n\n<dl><dt>Ur.</dt><dd> 2 stycznia 1836 lub 20 grudnia 1835 (data urodzenia nie jest pewna) w Kopylu<br>\r\n</dd><dt>Zm.</dt><dd> 8 grudnia 1917<br>\r\n</dd><dt>Najważniejsze dzieła: </dt><dd> <i>Szkapa</i> (1987, I wyd. polskie: 1886, przeł. Klemens Junosza); <i>Podróże Benjamina Trzeciego</i> (1875, wyd. polskie: Wydawnictwo Dolnośląskie, 1990, przeł. Michał Friedman, książka dostępna jest także w postaci e-booka z serii <a href=\"http://friedmanfund.org/category/publikacje/\">Biblioteka pisarzy żydowskich Fundacji im. Michała Friedmana</a>)<br>\r\n\r\n</dd></dl>\r\n\r\n\r\n<p>\r\nWłaśc. Szolem Jakow Abramowicz.<br>\r\nPisarz uważany za pierwszego klasyka literatury jidysz, przez znawców literatury żydowskiej nazwany jej „Dziadkiem” („Ojcem” nazywa się Icchoka Lejbusza Pereca, „Wnukiem” zaś Szolem Alejchema – choć pisarze ci żyli i pisali w tym samym czasie).<br>\r\n\r\nUrodził się w miasteczku Kopyl w okolicach Mińska. Jego ojciec był uczonym i aktywnym członkiem gminy, matka – kobieta wykształcona, miała istotny wpływ na wychowanie Abramowicza. Zaszczepiła w nim wrażliwość i poetyckość, które później wykorzystywał w swojej twórczości literackiej. <br>\r\nOtrzymał tradycyjne żydowskie wykształcenie, był przy tym doskonałym uczniem. Kiedy okazało się, że wyprzedził innych uczących się w chederze chłopców, porzucił lekcje zaczął pobierać nauki u swojego ojca, który przekazał mu dogłębną wiedzę na temat literatury rabinicznej.<br>\r\nPo śmierci ojca, Szolem opuścił rodzinny dom i wyruszył na poszukiwanie pracy. Zatrudniał się jako nauczyciel w mijanych sztetlach, po czym zatrzymał się na jakiś czas u krewnych w Wilnie. Pod wpływem obserwacji żydowskiego życia toczącego się poza rodzinnym miasteczkiem oraz nędzy i ubóstwa jakich on sam doświadczył w czasie swojej wędrówki, stał się żywo zaangażowany w sprawę polepszenia warunków bytowych Żydów. Wychowany w atmosferze szacunku do nauki, został zwolennikiem idei żydowskiego oświecenia. Krytykował Żydów za bierne życie, za ślepe, bezrefleksyjne czasem wypełnianie przykazów religijnych. Zadebiutował dlatego w roli publicysty, tekstem zamieszczonym na łamach czasopisma hebrajskiego „Hamagid”, w którym krytykował system wychowania żydowskich dzieci i propagował edukację w zakresie nauk świeckich (m.in. dziedzin przyrodniczych). <br>\r\nPunktem zwrotnym w jego twórczości był bez wątpienia rok 1864, w którym Szolem-Mendele opublikował swój pierwszy tekst literacki - było to opowiadanie <i>Mały człowieczek</i> napisane w języku jidysz. Dziś uważa się, że to właśnie ono dało początek epoce nowoczesnej literatury jidysz. Ponieważ publikowanie w tym języku było wtedy jeszcze wciąż kwestią problematyczną, Abramowicz zdecydował wydać opowiadanie pod pseudonimem Mendele Mojcher Sforim – Mendele Sprzedawca Książek, którym potem już zawsze podpisywał swoje książki. Prototypem literackiego alter ego Abramowicza był rzeczywisty obwoźny handlarz Senderl, który co jakiś czas przybywał do Kopyla z bagażem pełnym książek na sprzedaż.<br>\r\nKażdą swoją nową książkę Mendele rozpoczynał słynnymi już dziś słowami: „Powiadał Mendele Mojcher Sforim” (lub w innym tłumaczeniu: „Tako rzekł Mendele”), po których następowało wprowadzenie do treści książki. <br>\r\nPo pierwszej publikacji, w krótkim czasie nadeszły następne: opowiadanie <i>Pierścionek zaręczynowy</i>, w kolejnych latach także: <i>Kulawy Fiszke</i>, <i>Taksa</i>, a wreszcie <i>Szkapa, albo opiekun zwierząt</i> (1897) oraz <i>Podróże Benjamina Trzeciego</i> (1878).<br>\r\nPo pogromach w 1881 roku, Mendele Mojcher Sforim wyjechał do Odessy, tam objął stanowisko kierownika miejscowej szkoły Talmud Tora. <br>\r\nNie sposób czytać jego książki bez wiedzy na temat kontrowersji, jakie wzbudzało wtedy literackie obrazowanie świata żydowskiego w prozie Mendelego - zarówno w kręgach tradycjonalistów jak i zwolenników Haskali, którzy odrzucali język jidysz, stanowiący według nich barierę dla integracji Żydów ze społecznością nie-żydowską. Mendelemu zarzucano, że uprawiając literaturę popularną, odbiera powagi żydowskiej tradycji słowa, nie zajmuje się sprawami ważnymi dla narodu, życie żydowskie przedstawia w zdeformowany sposób, w krzywym zwierciadle, a przez zastosowanie nowatorskich form językowych kaleczy jidysz. \r\nPrzystępując więc do lektury książki „Dziadka” literatury jidysz, warto kierować się słowami pisarza Salomona Belis-Legisa, który we wstępie do <i>Przygód Beniamina Trzeciego</i> napisał: „Kiedy bierzemy do ręki książki Mendele Mojchera Sforima, wiemy, że namalowane przez niego płótno jest artystycznym dokumentem. Właśnie dokumentem, rodzimym albumem naszego narodu, fotografią, na której rozpoznamy naszych pradziadków”.</p>\n",
"plural": "",
"genre_epoch_specific": false,
"adjective_feminine_singular": "",
"adjective_nonmasculine_plural": "",
"genitive": "Mendla Mojcher-Sforima",
"collective_noun": ""
}