HTTP 200 OK
Allow: GET, POST, HEAD, OPTIONS
Content-Type: application/json
Vary: Accept
{
"name": "Stanisław Przybyszewski",
"url": "https://eink.wolnelektury.pl/katalog/autor/stanislaw-przybyszewski/",
"sort_key": "przybyszewski stanisl~0aw",
"description": "<dl>\n \n <dt>Ur.</dt>\n <dd>\n \n \n 7 maja 1868\n \n \n w\n \n Łojewo\n \n \n </dd>\n \n \n <dt>Zm.</dt>\n <dd>\n \n \n 23 listopada 1927\n \n \n w\n \n Jaronty\n \n \n </dd>\n \n\n \n\n</dl>\n\n<dl><dt>Najważniejsze dzieła: </dt><dd> <i>Confiteor</i> (1899), <i>Requiem aeternam</i> (niem. <i>Totenmesse</i> 1893; pol. 1904), <i>De profundis</i> (niem. 1895; pol. 1900), <i>Nad morzem</i> (1899), <i>Androgyne</i> (1900), <i>Homo sapiens</i> (niem. 1895-1896, pol. 1901), <i>Dzieci Szatana</i> (niem. <i>Satans Kinder</i> 1897, pol. 1899); <i>Dla szczęścia</i> (niem. <i>Das grosse Glueck</i> 1897, pol. 1897); <i>Matka</i> (1902); <i>Śnieg</i> (1903); <i>Gody życia</i> (1909); <i>Mściciel</i> (1927)<br>\r\n\r\n</dd></dl>\r\n\r\n<p>Urodził się na Kujawach, był synem nauczyciela wiejskiego; po ukończeniu niem. gimnazjum wyjechał do Berlina, gdzie studiował architekturę i medycynę. Opublikowanie rozwijających modernistyczną koncepcję twórcy esejów filoz. <i>Chopin i Nietzsche</i> oraz <i>Ola Hanson</i> (publ. niem. jako cykl <i>Zur Psychologie des Individuums</i> 1892) dało mu wstęp do berlińskiej bohemy artystycznej. Przybyszewski miał okazję zaprzyjaźnić się z postaciami wyznaczającymi styl epoki, takimi jak August Strindberg, Edward Munch czy Richard Dehmel. Ożeniwszy się w 1893 r. z norweską pianistką i pisarką Dagny Juel, do 1898 r. przebywał głównie w Norwegii, gdzie poznał kolejnych ważnych twórców, m.in. Henryka Ibsena i Knuta Hamsuna. Małżeństwo odwiedziło też Hiszpanię, korzystając z zaproszenia pol. filozofa-mesjanisty Wincentego Lutosławskiego. Następnie w Paryżu Przybyszewski znalazł się w kręgu Miriama (tj. Zenona Przesmyckiego, późniejszego wydawcy pism Norwida, tłumacza literatury fr., niem. i ang.). W 1898 przyjechał do Krakowa, poprzedzany rozgłosem zdobytym w Niemczech, Czechach i krajach skandynawskich; entuzjastycznie przyjęty przez młode środowisko twórcze. W Krakowie redagował młodopolskie ,,Życie\" przy współpracy artyst. Wyspiańskiego, a także przewodził cyganerii (do której należał m.in. Tadeusz ,,Boy\" Żeleński), otoczony atmosferą skandalu, ze względu na tematykę erotyczną swoich utworów, jak również rozwiązły styl życia, pijaństwo i takie incydenty jak odbicie żony Janowi Kasprowiczowi.<br>\r\n\r\nJego poglądy, będące adaptacją filozofii Schopenhauera i Nietzschego, eksponowały indywidualizm (przede wszystkim jednostki twórczej skłóconej z otoczeniem, wolnej od wszelkich zobowiązań społecznych i moralnych), tragizm natury ludzkiej, rozdartej między pierwiastkiem wyższym, duszą, i niższym, mózgiem (racjonalnością) oraz ideę pożądania jako siły kosmicznej. Głosił, że nowa sztuka powinna być celem samym w sobie, prowadząc artystę (poprzez analizę seksu i stanów patologicznych jako sfer wyłączonych spod kontroli świadomości) do poznania ,,nagiej duszy\", wyzwolonej z więzów racjonalizmu i sensualizmu. Przyczynił się do rozwoju form artystycznych (np. powieści psychologicznej przez wprowadzenie rozbudowanych monologów wewn. i mowy pozornie zależnej) oraz postaw myślowych w Polsce. Na początku dwudziestolecia międzywojennego (1918-1920) Przybyszewski oddziałał także na środowisko poznańskich ekspresjonistów, skupionych wokół pisma ,,Zdrój\" (studium programowe ,,Ekspresjonizm, Słowacki i Genesis z Ducha\", 1918).<br>\r\n\r\nPod koniec życia pisał pamiętniki, wyd. pt. <i>Moi współcześni</I>.<br>\r\n\r\n\r\n</p>\n",
"description_pl": "<dl>\n \n <dt>Ur.</dt>\n <dd>\n \n \n 7 maja 1868\n \n \n w\n \n Łojewo\n \n \n </dd>\n \n \n <dt>Zm.</dt>\n <dd>\n \n \n 23 listopada 1927\n \n \n w\n \n Jaronty\n \n \n </dd>\n \n\n \n\n</dl>\n\n<dl><dt>Najważniejsze dzieła: </dt><dd> <i>Confiteor</i> (1899), <i>Requiem aeternam</i> (niem. <i>Totenmesse</i> 1893; pol. 1904), <i>De profundis</i> (niem. 1895; pol. 1900), <i>Nad morzem</i> (1899), <i>Androgyne</i> (1900), <i>Homo sapiens</i> (niem. 1895-1896, pol. 1901), <i>Dzieci Szatana</i> (niem. <i>Satans Kinder</i> 1897, pol. 1899); <i>Dla szczęścia</i> (niem. <i>Das grosse Glueck</i> 1897, pol. 1897); <i>Matka</i> (1902); <i>Śnieg</i> (1903); <i>Gody życia</i> (1909); <i>Mściciel</i> (1927)<br>\r\n\r\n</dd></dl>\r\n\r\n<p>Urodził się na Kujawach, był synem nauczyciela wiejskiego; po ukończeniu niem. gimnazjum wyjechał do Berlina, gdzie studiował architekturę i medycynę. Opublikowanie rozwijających modernistyczną koncepcję twórcy esejów filoz. <i>Chopin i Nietzsche</i> oraz <i>Ola Hanson</i> (publ. niem. jako cykl <i>Zur Psychologie des Individuums</i> 1892) dało mu wstęp do berlińskiej bohemy artystycznej. Przybyszewski miał okazję zaprzyjaźnić się z postaciami wyznaczającymi styl epoki, takimi jak August Strindberg, Edward Munch czy Richard Dehmel. Ożeniwszy się w 1893 r. z norweską pianistką i pisarką Dagny Juel, do 1898 r. przebywał głównie w Norwegii, gdzie poznał kolejnych ważnych twórców, m.in. Henryka Ibsena i Knuta Hamsuna. Małżeństwo odwiedziło też Hiszpanię, korzystając z zaproszenia pol. filozofa-mesjanisty Wincentego Lutosławskiego. Następnie w Paryżu Przybyszewski znalazł się w kręgu Miriama (tj. Zenona Przesmyckiego, późniejszego wydawcy pism Norwida, tłumacza literatury fr., niem. i ang.). W 1898 przyjechał do Krakowa, poprzedzany rozgłosem zdobytym w Niemczech, Czechach i krajach skandynawskich; entuzjastycznie przyjęty przez młode środowisko twórcze. W Krakowie redagował młodopolskie ,,Życie\" przy współpracy artyst. Wyspiańskiego, a także przewodził cyganerii (do której należał m.in. Tadeusz ,,Boy\" Żeleński), otoczony atmosferą skandalu, ze względu na tematykę erotyczną swoich utworów, jak również rozwiązły styl życia, pijaństwo i takie incydenty jak odbicie żony Janowi Kasprowiczowi.<br>\r\n\r\nJego poglądy, będące adaptacją filozofii Schopenhauera i Nietzschego, eksponowały indywidualizm (przede wszystkim jednostki twórczej skłóconej z otoczeniem, wolnej od wszelkich zobowiązań społecznych i moralnych), tragizm natury ludzkiej, rozdartej między pierwiastkiem wyższym, duszą, i niższym, mózgiem (racjonalnością) oraz ideę pożądania jako siły kosmicznej. Głosił, że nowa sztuka powinna być celem samym w sobie, prowadząc artystę (poprzez analizę seksu i stanów patologicznych jako sfer wyłączonych spod kontroli świadomości) do poznania ,,nagiej duszy\", wyzwolonej z więzów racjonalizmu i sensualizmu. Przyczynił się do rozwoju form artystycznych (np. powieści psychologicznej przez wprowadzenie rozbudowanych monologów wewn. i mowy pozornie zależnej) oraz postaw myślowych w Polsce. Na początku dwudziestolecia międzywojennego (1918-1920) Przybyszewski oddziałał także na środowisko poznańskich ekspresjonistów, skupionych wokół pisma ,,Zdrój\" (studium programowe ,,Ekspresjonizm, Słowacki i Genesis z Ducha\", 1918).<br>\r\n\r\nPod koniec życia pisał pamiętniki, wyd. pt. <i>Moi współcześni</I>.<br>\r\n\r\n\r\n</p>\n",
"plural": "",
"genre_epoch_specific": false,
"adjective_feminine_singular": "",
"adjective_nonmasculine_plural": "",
"genitive": "Stanisława Przybyszewskiego",
"collective_noun": ""
}