HTTP 200 OK
Allow: GET, POST, HEAD, OPTIONS
Content-Type: application/json
Vary: Accept
{
"name": "Wincenty Pol",
"url": "https://eink.wolnelektury.pl/katalog/autor/wincenty-pol/",
"sort_key": "pol wincenty",
"description": "<dl>\n \n <dt>Ur.</dt>\n <dd>\n \n \n 20 kwietnia 1807\n \n \n w\n \n Lublin\n \n \n </dd>\n \n \n <dt>Zm.</dt>\n <dd>\n \n \n 2 grudnia 1872\n \n \n w\n \n Krakowie\n \n \n </dd>\n \n\n \n\n</dl>\n\n<dl><dt>Najważniejsze dzieła: </dt><dd> <i>Pieśni Janusza</i> (1835), <i>Przygody [Wypadki] JPana\r\nBenedykta Winnickiego w podróży jego z Krakowa do Nieświeża 1766 roku\r\ni powrót w dom rodzicielski</i> (1840), <i>Pieśń o ziemi naszej</i> (1843), <i>Historia szewca Jana Kilińskiego</i> (1843), <i>Wachmistrz Dorosz na Litwie</i> (1845), <i>Obrazy z życia i z podróży</i> (1846), <i>Mohort</i> (1855), <i>Z podróży po\r\nburzy</i> (1856), <i>Z więzienia</i> (1863), <i>Kilka kart z krwawego rocznika</i> (Lipsk, 1863), <i>Obrazy z życia i natury</i> (1869-70)<br>\r\n\r\n</dd></dl>\r\n<p>Poeta (pseud. lit. Janusz) i geograf. Ojciec jego, Franciszek Ksawery\r\nPohl, był Niemcem z Warmii, urzędnikiem w służbie austriackiej w\r\nLublinie, zaś matka miała korzenie francuskie; po ślubie w 1800 r.\r\nzaczęli zapisywać swoje nazwisko: Poll; syn dokończył polonizacji\r\npisowni. Kształcił się w gimnazjum we Lwowie i kolegium jezuickim w\r\nTarnopolu (w 1823 r. po śmierci ojca; ukształtowało to typ jego\r\nreligijności); podczas studiów na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu\r\nLwowskiego zaprzyjaźnił się z Augustem Bielowskim i Ludwikiem\r\nNabielakiem, co zwróciło jego zainteresowania ku folklorowi i innym\r\n,,starożytnościom\" słowiańskim (efektem był m.in. przekład polskich\r\npieśni gminnych <i>Volkslieder der Polen</i> wyd. 1833). Odbył\r\nkilkumiesięczną podróż z Galicji na Litwę przez Wołyń i Polesie, by\r\njesienią 1830 r. objąć posadę zastępcy lektora języka i literatury\r\nniemieckiej na Uniwersytecie Wileńskim. W kwietniu 1831 r. przystąpił\r\ndo powstania listopadowego, walcząc pod komendą gen. Chłapowskiego.\r\nUzyskał rangę podporucznika oraz odznaczenie orderem Virtuti Militari,\r\nnastępnie jako wysłannik gen. Bema organizował pomoc dla powstańców\r\nudających się na emigrację przez Niemcy do Francji. Wróciwszy do\r\nGalicji w 1832 r., działał początkowo w ruchu spiskowym (należał do\r\nZwiązku Dwudziestu Jeden, współpracował z Sewerynem Goszczyńskim), ale\r\nstopniowo zaczął skłaniać się ku poglądom bardziej ugodowym i\r\nkonserwatywnym, związawszy się z Komitetem Patriotycznym kierowanym\r\nprzez hr. Ksawerego Krasickiego, który zapewnił poecie również\r\nstabilizację materialną. Idee powstańcze i romantyczno-socjalistyczne\r\nporzucił Pol w 1846 r. podczas rzezi galicyjskiej, kilkakrotnie pobity\r\nprzez chłopów, a w końcu oddany przez nich w ręce władz zaborczych.\r\nJeszcze podczas Wiosny Ludów był krótko w 1848 r. adiutantem sztabu\r\nlwowskiej Gwardii Narodowej, czemu kres położyły podejrzenia o\r\nwspółpracę z zaborcą (Pol bronił się przed zarzutami w utworach\r\n<i>Widzenie Janusza</i> i <i>Słowo a Sław</i>). Ostatecznie stał się\r\npropagatorem legalizmu politycznego, tradycjonalizmu, postawy\r\nantydemokratycznej i ,,katechizmowej\" moralności.<br>\r\n\r\nWiele podróżował po dawnych terenach Polski: w latach 30. ukrywając\r\nsię przed represjami władz zaborczych, później podejmując planowe\r\nwędrówki i zbierając materiały do publikacji w redagowanym przez\r\nsiebie wydawnictwie Biblioteki Naukowego Zakładu im. Ossolińskich we\r\nLwowie. Zrodziły się stąd <i>Obrazki z życia i podróży</i> poświęcone\r\nTatrom (i góralom, ludziom prawdziwie wolnym), stąd <i>Pieśń o ziemi\r\nnaszej</i>, poetyckie opisy poszczególnych regionów Polski, stąd wreszcie\r\nprace naukowe z zakresu etnografii i geografii Polski, docenione w\r\npełni dopiero pośmiertnie. W latach 1849-1853 Pol podjął się\r\npionierskiej pracy stworzenia i poprowadzenia drugiej w Europie\r\nkatedry geografii na Uniwersytecie Jagiellońskim; opierając się na\r\nmetodologii Rittera i Humboldta ufundował podwaliny nowoczesnego\r\nnauczania geografii, zdołał również zapoczątkować edukację nauczycieli\r\ngeografii, zanim, oskarżony o nielojalność wobec władz zaborczych,\r\nzostał usunięty z uczelni, a katedrę zlikwidowano.\r\nW 1863 r. za podręcznik dla kleryków <i>Geografia Ziemi Świętej</i> dostał\r\nKrzyż Kawalerski Orderu św. Grzegorza od papieża Piusa IX. Pod koniec\r\nżycia osiadł w Krakowie, od 1868 r. całkowicie ociemniały, nadal\r\npozostawał czynny naukowo; jego lektorem był Władysław Bełza. W 1872\r\nzostał członkiem Akademii Umiejętności.\r\nSpoczywa w Krypcie Zasłużonych w podziemiach kościoła oo. Paulinów na\r\nSkałce w Krakowie.<br>\r\nZ jego utworów poetyckich najpopularniejsze stały się jego liryki\r\npowstańcze: niektóre z <i>Pieśni Janusza</i> wydanych w 1835 r. w Paryżu,\r\nnp. <i>Krakusy</i>, <i>Pierwsza rocznica 29 listopada</i>, <i>Śpiew z mogiły</i>\r\n(do tej ostatniej muzykę skomponował Fryderyk Chopin) oraz żarliwie\r\npatriotyczne utwory, takie jak <i>Sygnał</i> ze zbioru opublikowanego w\r\n1863 r. w Lipsku.\r\n</p>\r\n\r\n\r\n\r\n</li><li><a href=\"http://pl.wikipedia.org/wiki/Wincenty_Pol\" class=\"external text wiki\" title=\"http://pl.wikipedia.org/wiki/Wincenty_Pol\" rel=\"nofollow\">Przeczytaj artykuł o autorze w Wikipedii</a>\r\n</li></ul>\n",
"description_pl": "<dl>\n \n <dt>Ur.</dt>\n <dd>\n \n \n 20 kwietnia 1807\n \n \n w\n \n Lublin\n \n \n </dd>\n \n \n <dt>Zm.</dt>\n <dd>\n \n \n 2 grudnia 1872\n \n \n w\n \n Krakowie\n \n \n </dd>\n \n\n \n\n</dl>\n\n<dl><dt>Najważniejsze dzieła: </dt><dd> <i>Pieśni Janusza</i> (1835), <i>Przygody [Wypadki] JPana\r\nBenedykta Winnickiego w podróży jego z Krakowa do Nieświeża 1766 roku\r\ni powrót w dom rodzicielski</i> (1840), <i>Pieśń o ziemi naszej</i> (1843), <i>Historia szewca Jana Kilińskiego</i> (1843), <i>Wachmistrz Dorosz na Litwie</i> (1845), <i>Obrazy z życia i z podróży</i> (1846), <i>Mohort</i> (1855), <i>Z podróży po\r\nburzy</i> (1856), <i>Z więzienia</i> (1863), <i>Kilka kart z krwawego rocznika</i> (Lipsk, 1863), <i>Obrazy z życia i natury</i> (1869-70)<br>\r\n\r\n</dd></dl>\r\n<p>Poeta (pseud. lit. Janusz) i geograf. Ojciec jego, Franciszek Ksawery\r\nPohl, był Niemcem z Warmii, urzędnikiem w służbie austriackiej w\r\nLublinie, zaś matka miała korzenie francuskie; po ślubie w 1800 r.\r\nzaczęli zapisywać swoje nazwisko: Poll; syn dokończył polonizacji\r\npisowni. Kształcił się w gimnazjum we Lwowie i kolegium jezuickim w\r\nTarnopolu (w 1823 r. po śmierci ojca; ukształtowało to typ jego\r\nreligijności); podczas studiów na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu\r\nLwowskiego zaprzyjaźnił się z Augustem Bielowskim i Ludwikiem\r\nNabielakiem, co zwróciło jego zainteresowania ku folklorowi i innym\r\n,,starożytnościom\" słowiańskim (efektem był m.in. przekład polskich\r\npieśni gminnych <i>Volkslieder der Polen</i> wyd. 1833). Odbył\r\nkilkumiesięczną podróż z Galicji na Litwę przez Wołyń i Polesie, by\r\njesienią 1830 r. objąć posadę zastępcy lektora języka i literatury\r\nniemieckiej na Uniwersytecie Wileńskim. W kwietniu 1831 r. przystąpił\r\ndo powstania listopadowego, walcząc pod komendą gen. Chłapowskiego.\r\nUzyskał rangę podporucznika oraz odznaczenie orderem Virtuti Militari,\r\nnastępnie jako wysłannik gen. Bema organizował pomoc dla powstańców\r\nudających się na emigrację przez Niemcy do Francji. Wróciwszy do\r\nGalicji w 1832 r., działał początkowo w ruchu spiskowym (należał do\r\nZwiązku Dwudziestu Jeden, współpracował z Sewerynem Goszczyńskim), ale\r\nstopniowo zaczął skłaniać się ku poglądom bardziej ugodowym i\r\nkonserwatywnym, związawszy się z Komitetem Patriotycznym kierowanym\r\nprzez hr. Ksawerego Krasickiego, który zapewnił poecie również\r\nstabilizację materialną. Idee powstańcze i romantyczno-socjalistyczne\r\nporzucił Pol w 1846 r. podczas rzezi galicyjskiej, kilkakrotnie pobity\r\nprzez chłopów, a w końcu oddany przez nich w ręce władz zaborczych.\r\nJeszcze podczas Wiosny Ludów był krótko w 1848 r. adiutantem sztabu\r\nlwowskiej Gwardii Narodowej, czemu kres położyły podejrzenia o\r\nwspółpracę z zaborcą (Pol bronił się przed zarzutami w utworach\r\n<i>Widzenie Janusza</i> i <i>Słowo a Sław</i>). Ostatecznie stał się\r\npropagatorem legalizmu politycznego, tradycjonalizmu, postawy\r\nantydemokratycznej i ,,katechizmowej\" moralności.<br>\r\n\r\nWiele podróżował po dawnych terenach Polski: w latach 30. ukrywając\r\nsię przed represjami władz zaborczych, później podejmując planowe\r\nwędrówki i zbierając materiały do publikacji w redagowanym przez\r\nsiebie wydawnictwie Biblioteki Naukowego Zakładu im. Ossolińskich we\r\nLwowie. Zrodziły się stąd <i>Obrazki z życia i podróży</i> poświęcone\r\nTatrom (i góralom, ludziom prawdziwie wolnym), stąd <i>Pieśń o ziemi\r\nnaszej</i>, poetyckie opisy poszczególnych regionów Polski, stąd wreszcie\r\nprace naukowe z zakresu etnografii i geografii Polski, docenione w\r\npełni dopiero pośmiertnie. W latach 1849-1853 Pol podjął się\r\npionierskiej pracy stworzenia i poprowadzenia drugiej w Europie\r\nkatedry geografii na Uniwersytecie Jagiellońskim; opierając się na\r\nmetodologii Rittera i Humboldta ufundował podwaliny nowoczesnego\r\nnauczania geografii, zdołał również zapoczątkować edukację nauczycieli\r\ngeografii, zanim, oskarżony o nielojalność wobec władz zaborczych,\r\nzostał usunięty z uczelni, a katedrę zlikwidowano.\r\nW 1863 r. za podręcznik dla kleryków <i>Geografia Ziemi Świętej</i> dostał\r\nKrzyż Kawalerski Orderu św. Grzegorza od papieża Piusa IX. Pod koniec\r\nżycia osiadł w Krakowie, od 1868 r. całkowicie ociemniały, nadal\r\npozostawał czynny naukowo; jego lektorem był Władysław Bełza. W 1872\r\nzostał członkiem Akademii Umiejętności.\r\nSpoczywa w Krypcie Zasłużonych w podziemiach kościoła oo. Paulinów na\r\nSkałce w Krakowie.<br>\r\nZ jego utworów poetyckich najpopularniejsze stały się jego liryki\r\npowstańcze: niektóre z <i>Pieśni Janusza</i> wydanych w 1835 r. w Paryżu,\r\nnp. <i>Krakusy</i>, <i>Pierwsza rocznica 29 listopada</i>, <i>Śpiew z mogiły</i>\r\n(do tej ostatniej muzykę skomponował Fryderyk Chopin) oraz żarliwie\r\npatriotyczne utwory, takie jak <i>Sygnał</i> ze zbioru opublikowanego w\r\n1863 r. w Lipsku.\r\n</p>\r\n\r\n\r\n\r\n</li><li><a href=\"http://pl.wikipedia.org/wiki/Wincenty_Pol\" class=\"external text wiki\" title=\"http://pl.wikipedia.org/wiki/Wincenty_Pol\" rel=\"nofollow\">Przeczytaj artykuł o autorze w Wikipedii</a>\r\n</li></ul>\n",
"plural": "",
"genre_epoch_specific": false,
"adjective_feminine_singular": "",
"adjective_nonmasculine_plural": "",
"genitive": "Wincentego Pola",
"collective_noun": ""
}