Potrzebujemy Twojej pomocy!

Na stałe wspiera nas 439 czytelników i czytelniczek.

Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?

Stanisław Trembecki

Stanisław Trembecki

Sortuj:

O autorze

Stanisław Trembecki
il. Johann Baptist von Lampi the Elder (1751–1830), domena publiczna

Stanisław Trembecki

Ur.
8 maja 1739 r. w Jastrzębnikach k. Pińczowa
Zm.
12 grudnia 1812 roku w Tulczynie (dziś w Ukrainie)
Najważniejsze utwory:
Zofiówka (Sofijówka, 1806), Powązki (1776) Polanka, czyli Poema wiejskie (1779), Bajki niektóre Ezopa w guście de La Fontaine ile możności tłomaczone (1776)

Poeta polski okresu oświecenia, tworzący w stylu klasycyzmu; dworzanin, a następnie sekretarz i szambelan króla Stanisława Augusta Poniatowskiego (przeszedł na stronę króla podczas konfederacji barskiej i do końca pozostał mu wierny), autor poematów, bajkopisarz, dramatopisarz, tłumacz i historyk. Używał wielu pseudonimów, kryptonimów i allonimów, nie traktując swej twórczości jako profesji; istnieje także inna pisownia nazwiska autora: Trębecki.

Najbardziej znanym spośród jego utworów jest poemat opisowo-filozoficzny Zofiówka (początkowo: Sofiówka) napisany ku czci Zofii Potockiej, dla której mąż, Szczęsny Potocki, stworzył ogromny park krajobrazowy w duchu romantycznym w posiadłości rodowej pod Humaniem. Poemat został napisany na zamówienie gospodarza majątku, a opublikowany pod pseudonimem Jan Nepomucen Czyżewicz. Dzięki tej pracy Trembecki mógł spędzić ostatnie lata życia w ukraińskiej posiadłości magnata w Tulczynie, gdzie został pochowany.

Z innych ważniejszych utworów pióra Trembeckiego należy wymienić: idyllę Powązki, będącą opisem podwarszawskiej rezydencji księżnej Izabeli Czartoryskiej; poemat Polanka, czyli Poema wiejskie na cześć nowoczesnych reform przeprowadzonych przez księcia Stanisława Poniatowskiego (w swoim majątku przeprowadził on m.in. zniesienie pańszczyzny); ody (Oda nie do druku, Oda na ruinę zakonu jezuitów, Do moich Współziomków); a także bajki narracyjne, często będące swobodnymi przeróbkami utworów La Fontaine’a, który z kolei czerpał koncepty i fabuły z bajek Ezopa (m.in. Koń i wilk, Wilk i baranek, Myszka, kot i kogut). Trembecki pisał także utwory erotyczne (obsceniczne, tzw. Obscenae) oraz przetłumaczył m.in. komedię Syn marnotrawny Woltera.

Był przedstawicielem oświecenia w duchu europejskim, deistą, antyklerykałem i zwolennikiem libertynizmu o zabarwieniu wolteriańskim; zajmował się badaniami nad początkami Słowiańszczyzny. Rysy te zaznaczają się w jego twórczości, również w poemacie Zofiówka.

Wielki Monarcha, losy dany nam szczęsnemi,
Skinieniem zdolny ruszać część największą ziemi,
Nie dość, że...

Stanisław Trembecki, Sofijówka

kapłan Apollina, mówiąc kiedyś ze mną,
Oznajmił mi człowieka pierwotność tajemną:
Prometeusz, kształt bogów ulepiwszy...

Stanisław Trembecki, Sofijówka