Gardzicielom ciała chcę słowo me rzec. Nie na to wszakże, aby siebie lub innych oduczali...
Tak oto mówi czerwony sędzia: „Czemuż zamordował ten złoczyńca? Rabować chciał!” Lecz ja powiadam wam...
„Z łaski trafu” — oto najstarsze szlachectwo świata, jam je zwrócił rzeczom wszelkim, wyzwoliłem ja rzeczy...
Obskuranci. — Rzeczą zasadniczą w czarnej magii obskurantyzmu nie jest to, że chce przyćmić głowy, lecz...
Wygodniej słuchać głosu sumienia, niż rozumu: albowiem w każdym niepowodzeniu ma się uniewinnienie i otuchę...
Wizja. — Godziny nauki i rozmyślań dla dorosłych, dojrzałych i najdojrzalszych, i to codziennie, bez przymusu...
Kiedy prawdę stawiamy na głowie, nie spostrzegamy zwykle, że i nasza głowa nie znajduje się...
Umysł kobiet. — Siły umysłowej kobiety najlepiej dowodzi to, kiedy z miłości ku mężczyźnie i jego...
Przeszczepienie. — Jeśli się zużywa swój umysł ku temu, żeby zapanować nad afektami serca, to dzieje...
Prawdziwie nieznośni, od których nawet rzeczy dobrych przyjmować nie można, są ci, co posiadają wolność...
O rozumie wiele mówi w Satyrach Krasicki — podkreśla jego wartość, a także przeciwstawia głupocie. W romantyzmie rozum staje się przeciwieństwem serca, które reprezentuje „czucie i wiarę” (Romantyczność Mickiewicza). Romantycy przewartościowali pojęcie rozumu, przyznając wyższą rangę temu, co niedostępne poznaniu za pomocą „szkiełka i oka”. Dopiero pozytywizm stanie się kolejną epoką literacką, która mając tradycję romantyczną zapisaną w sercu (Lalka Prusa), rozumowi będzie oddawała cześć.
