Gatunek znajdujący się na pograniczu literatury pięknej i literatury popularnonaukowej, popularny w okresie Młodej Polski i XX-lecia międzywojennego. Krótkie opowiadanie, którego nadrzędnym celem jest przekazanie szeroko rozumianej wiedzy o świecie. Służy temu zarówno fabuła, jak i bohaterowie oraz wypowiadane przez nich dialogi. Istotne w takim opowiadaniu jest wyjaśnianie w przystępny sposób pojęć naukowych z danej dziedziny. Zazwyczaj głównymi odbiorcami tego typu tekstów są dzieci oraz młodzież.