Helena Mniszkówna
Trędowata Tom drugi
Więc chce pan podobno utworzyć towarzystwo okręgowe i kółka rolnicze — czy to prawda?
— Tak, tę...
      
    
    
  Więc chce pan podobno utworzyć towarzystwo okręgowe i kółka rolnicze — czy to prawda?
— Tak, tę...
      
    
    
  — Ja nie mówię o ich działalności samoistnej, tylko o ich współudziale, jaki potrzebny dla sprawy...
      
    
    
  — Przede wszystkim jesteśmy obywatelami kraju, a potem arystokracją — rzekł sucho. — Powinniśmy dbać o nasz zagon...
      
    
    
  Wracam do kółek. Przypuśćmy, że nasz włościanin, delegowany z gminy, na pierwszym posiedzeniu będzie się...
      
    
    
  — Zaprowadza pan podobno stowarzyszenia trzeźwości między ludem i sklepy katolickie, rugując Żydów? — pytał Ćwilecki.
— Tak...
      
    
    
  Właśnie zasługą ordynata jest popieranie przemysłu w kraju. On podtrzymuje dobrobyt, dając zarobek tysiącom ludzi...
      
    
    
  Myślał o kowalu i zajrzał na drugą stronę, ojcową, i wnet się cofnął, bo tam...
      
    
    
  — Wiecie, pono ten stary wędrownik już przyszedł.
— Będzie dzisiaj u nas! — zawołała Józia.
— Bez całe...
      
    
    
  Tam to właśnie (w czworakach i we wsi leżącej na drugim brzegu łąki) grasowała frybra...
      
    
    
  — Panna Podborska?
— Tak, tak… Chciała oddać swój pokój w skrzydle na pomieszczenie malaryków, żeby od...
Praca dla ludu i nad ludem. Postulat walki o oświatę i nadanie chłopom obywatelstwa. Motyw, który przede wszystkim opisuje literaturę okresu pozytywizmu. Hasło pracy u podstaw, wywodzące się z filozofii tamtej epoki, znajdowało swoje odbicie w utworach artystycznych. Przykładem zwątpienia w ideał pracy u podstaw może być Siłaczka Żeromskiego.