Jan Potocki
Rękopis znaleziony w Saragossie
Bogowie, co do swej istoty, mogą dać się przyrównać do eteru, bohaterowie i duchy do...
      
    
    
  Bogowie, co do swej istoty, mogą dać się przyrównać do eteru, bohaterowie i duchy do...
      
    
    
  Odtąd miłe duchy, błąkające się po domu i po ogrodzie, staną się upiorami straszącymi ludzi...
      
    
    
  Otóż, co dla waszej dostojności nie jest chyba tajemnicą, ów cień, Ka, jest zupełnie podobny...
      
    
    
  Nasze tajemne księgi pełne są najwiarogodniejszych opowiadań w tej sprawie. Niejeden prorok umiał zapadać w...
      
    
    
  Dopiero w lutym roku 1848, kiedy Ludwik Napoleon już był w Paryżu, ukazał mi się...
      
    
    
  Co się tam działo, dobrze nie wiem, bo najdziksze fantazje przebiegały mi po głowie. Marzyło...
      
    
    
  Jest i druga sprawa, kto wie, czy nie gorsza: Filip nam tu opowiadał, że u...
      
    
    
  Cieszył sie tak Grzegor ze trzy lata i umar, na suchoty biedaczek. A ona, dwoch...
      
    
    
  Wieczór był cichy, tylko niekiedy wiater przegarnął i zaszumiały drzewa; czasem zatrzeszczały płoty, brzęknęły szyby...
      
    
    
  — Kuba podobno w tym czasie umarł!
— A zmarło mu się, zmarło chudziaczkowi, krew go uszła...
Wprowadzając ten motyw myśleliśmy nie tylko o konkretnych reprezentacjach postaci ducha w literaturze (np. w Hamlecie Shakespeare'a), ale także o wypowiedziach na temat sił duchowych człowieka. Odróżniliśmy go od motywu duszy, przy czym w tekstach romantycznych duch stanowi często rodzaj wyższej ewolucyjnie formy ,,zwykłej" duszy indywidualnej (np. u Z. Krasińskiego), a wypowiedzi na temat mocy ducha często przypominają te dotyczące woli w tekstach późniejszych (np. modernistycznych).