Dzisiaj aż 13,496 dzieciaków dzięki wsparciu osób takich jak Ty znajdzie darmowe książki na Wolnych Lekturach.
Dołącz do Przyjaciół Wolnych Lektur i zapewnij darmowy dostęp do książek milionom uczennic i uczniów dzisiaj i każdego dnia!

Szacowany czas do końca: -
Kazimierz Przerwa-Tetmajer, Grób poety

Spis treści

    1. Dusza: 1
    2. Grób: 1
    3. Morze: 1
    4. Niewola: 1
    5. Pogrzeb: 1
    6. Śmierć: 1 2
    7. Trup: 1
    8. Wolność: 1

    Kazimierz Przerwa-TetmajerGrób poety

    1
    Grób, PogrzebOto jest grób poety… W nieświęconej ziemi
    I nie pod krzyżem leży… Na płycie grobowej
    Nie ma kwiatów… Nikt żadnej nie powiedział mowy,
    Wszyscy stali dokoła zmieszani i niemi
    5
    I odeszli czym prędzej, gdy grób zasypano —
    Został sam w ziemi z czarną, spiekłą[1] w piersiach raną.
    Jak cicho teraz leży i w jakim spokoju
    Ten, co wprzódy[2] nie zaznał nic, prócz trosk i znoju,
    Prócz upokorzeń, wzgardy dla samego siebie,
    10
    Gdy musiał żyć o ledwie nie żebranym chlebie,
    Lub — a myśl sama o tym barwę z twarzy zdziera[3]
    Starać się zostać błaznem pana — lub bankiera.
    Leży cicho… Już więcej nie przyjdzie ta jędza
    Z szczękami trupiej głowy, co się zowie nędza,
    15
    Już nie przyjdzie i marzeń mu więcej nie starga…
    Leży cicho…Trup Ostatnia wielka, straszna skarga
    Wyszła mu z ust wraz z jękiem, gdy drżący i blady
    Pocisnął cyngiel — padł strzał — zbiegły się sąsiady,
    Drzwi otwarli, a widząc trupa na podłodze,
    20
    Cofali się ze wstrętem i żegnali w trwodze.
    DuszaA tymczasem świetlana, z skrzydłami złotemi,
    Odchodziła poety dusza precz od ziemi
    I podniosła się z wolna i kędyś[4] w przestrzenie
    Wracała, skąd przychodzi na ziemię natchnienie…
    25
    MorzeWzdymaj się, srebrnomodre, nieskończone morze!
    Wzdymaj się! Ty mu zahucz, jak tryumfu dzwony!
    Wzdymaj się, ty potęgo ogromna i dzika,
    Elemencie[5] królewski i nieuskromiony[6]!
    Wzdymaj się! Gdy raz zerwał z szyi swej obrożę,
    30
    Jego zwycięskiej śmierci to godna muzyka !…
    Pieśń tryumfu mu zahucz! Oto już nic zgoła[7]
    Wolnej, skrzydlatej duszy krępować nie zdoła — —
    W przestworzu od gwiazd skrzących i komet ognistem
    Lecieć będzie z błyskawic trzaskiem i prześwistem — —
    35
    Ile wysp złotych w słońcu, pieczar skrytych w bluszcze,
    Kwiatów, co wybuchają lawą z ziemi Wschodu,
    Gdzie jakich skał granity i gdzie jakie puszcze,
    Wszystkie zorze na toniach spiętrzonych od lodu,
    Wszystkich wulkanów ognie: wszystko, wszystko dla niej.
    40
    Wszystko! Nie ma granicy, kresu i przystani…
    Śmierć, WolnośćWolna, jak mgła powietrzna na niezmiernym niebie,
    Lecieć będzie i wszystko, co niegdyś kochała,
    Ciszę, światło i przestrzeń, wszystko mieć dla siebie,
    Wydarta, wyzwolona z wstrętnych więzów ciała!
    45
    Wzdymaj się srebrnomodre, nieskończone morze!
    Wzdymaj się! Oto na twe rozhukane zwały[8]
    Upadłszy, piaski pustyń nadbrzeżnych rozorze
    I zatrzęsie w podstawach wysp skrzesane[9] skały.
    Na delfinów srebrzyste rzuciwszy się grzbiety,
    50
    Płynąć będzie, gdzie palmy cień rzucają liściem
    I na błyszczącym sierpem zdobne minarety[10]
    Księżyc bladych lśnień strugi rozlewa przed wnijściem[11].
    Oto przepastne wody tumanem[12] się wznoszą
    I wirem zakręcone piętrzą się w niebiosy — —
    55
    Ha ! Z jakimż upojeniem i z jaką rozkoszą,
    Uchwyciwszy się wichrów płomiennych za włosy,
    Leci, topi się w głębiach, jako sokół w chmurze,
    Opada w dół i znów się porywa do góry,
    Aż wreszcie, rozszalała, jak gryf[13] złotopióry,
    60
    Z mórz na morza przelata, ściga grzmiące burze,
    I kędyś, gdzie się szafir sennych wód krysztali,
    Rzuci się odpoczywać na srebrzystej fali…
    Wzdymaj się srebrnomodre, nieskończone morze!
    Wzdymaj się, pieśń radości mu szum, pieśń wesela!
    65
    Oto już ognia marzeń nic mu nie spopiela,
    Nic kaskad jego natchnień tamować nie może.
    Oto już owe kształty, owe światła, tony,
    Co były jego duszą, jego krwią serdeczną,
    Nie będą, jako obłok wichrem rozpędzony,
    70
    Pierzchać[14] przed strasznym widmem życiowej niedoli —
    Oto już wszedł w tę ciszę i spokojność wieczną,
    Gdzie nic więcej nie łamie, nic więcej nie boli.
    Minęły już te noce, gdy przedziwne cienie
    Nad jego młodą głową splatały się w wieńce,
    75
    I prosiły, składając, jak do modłów, ręce:
    Oto nas twe do ciebie przysłało natchnienie,
    Chcemy na świat! Patrz, jakie piękne i tęczowe,
    Daj nam, jak gwiazdom jasnym, nad twym czołem błysnąć,
    Daj nam ciało, daj duszę… A on ściskał głowę,
    80
    Co pękała w gorączce, i pytał sam siebie:
    Co jutro? Lecz co jutro? Czy z okna się cisnąć?
    Czy żyć dalej o ledwie nie żebranym chlebie?
    Dalej walczyć z tym losem, co kościaną ręką
    Pochwyciwszy za gardło, pierś gniecie kolanem,
    85
    I, jak upiór, się poić zda ofiary męką,
    Unicestwianą siłą i życiem złamanem?
    Dalej za nędznej strawy kęs uginać karku,
    Zapierać się swej duszy, pragnień, woli, wiary,
    Myśl swą, krew swą przemieniać w towar na jarmarku,
    90
    Szukać kupca i ducha przykrawać do miary?
    Dalej z wniebowstępnego cisz i wyżyn lotu
    Opadać ku ziemskiemu gwarowi i błotu,
    Gardząc własną słabością i dolą ofiary ?!…
    Niech mogiłę samotną w nieświęconej ziemi
    95
    Tłum prawowierny mija z obawą i wstrętem,
    Kto się życia rękoma pozbawia własnemi,
    Tego duch potępiony, imię jest przeklętem.
    Śmierć, NiewolaMówią, że czasem sokół, zamknięty do klatki,
    Próbuje stargać druty, aż gdy skrzydła skrwawi,
    100
    Pierś porani i siły wyczerpie ostatki,
    Oszalały, z rozpaczy głodem się zamarza…
    Ludzie spokojni, trzeźwi, rozsądni i prawi,
    Unikajcie głuchego wyklętych cmentarza.

    Przypisy

    [1]

    spiekły — tu: o wypalonych brzegach. [przypis edytorski]

    [2]

    wprzódy — dawniej, wcześniej. [przypis edytorski]

    [3]

    a myśl sama o tym barwę z twarzy zdziera — sens: na samą myśl o tym człowiek blednie. [przypis edytorski]

    [4]

    kędyś — gdzieś. [przypis edytorski]

    [5]

    element — żywioł. [przypis edytorski]

    [6]

    nieuskromiony — nieposkromiony. [przypis edytorski]

    [7]

    zgoła — całkiem, zupełnie. [przypis edytorski]

    [8]

    zwały (daw.) — właśc. wały, fale morskie. [przypis edytorski]

    [9]

    krzesać — wykuwać z kamienia. [przypis edytorski]

    [10]

    minaret — wieża stawiana obok meczetu, zaopatrzona w balkon, z którego muezin zwołuje wiernych na codzienną modlitwę. [przypis edytorski]

    [11]

    wnijście — dziś: wejście. [przypis edytorski]

    [12]

    tuman — unoszący się w powietrzu kłąb kurzu bądź kropel wody. [przypis edytorski]

    [13]

    gryf — legendarne zwierzę z ciałem lwa i skrzydłami orła, często wykorzystywane jako motyw na herbach. [przypis edytorski]

    [14]

    pierzchać — uciekać. [przypis edytorski]

    15 zł

    tyle kosztują 2 minuty nagrania audiobooka

    35 zł

    tyle kosztuje redakcja jednego krótkiego wiersza

    55 zł

    tyle kosztuje przetłumaczenie 1 strony z jęz. angielskiego na jęz. polski

    200 zł

    tyle kosztuje redakcja 20 stron książki

    500 zł

    Dziękujemy za Twoje wsparcie! Uzyskujesz roczny dostęp do przedpremierowych publikacji.

    20 zł /mies.

    Dziękujemy, że jesteś z nami!

    35 zł /mies.

    W ciągu roku twoje wsparcie pozwoli na opłacenie jednego miesiąca utrzymania serwera, na którym udostępniamy lektury szkolne.

    55 zł /mies.

    W ciągu roku twoje wsparcie pozwoli na nagranie audiobooka, np. z baśnią Andersena lub innego o podobnej długości.

    100 zł /mies.

    W ciągu roku twoje wsparcie pozwoli na zredagowanie i publikację książki o długości 150 stron.

    Bezpieczne płatności zapewniają: PayU Visa MasterCard PayPal

    Dane do przelewu tradycyjnego:

    nazwa odbiorcy

    Fundacja Wolne Lektury

    adres odbiorcy

    ul. Marszałkowska 84/92 lok. 125, 00-514 Warszawa

    numer konta

    75 1090 2851 0000 0001 4324 3317

    tytuł przelewu

    Darowizna na Wolne Lektury + twoja nazwa użytkownika lub e-mail

    wpłaty w EUR

    PL88 1090 2851 0000 0001 4324 3374

    Wpłaty w USD

    PL82 1090 2851 0000 0001 4324 3385

    SWIFT

    WBKPPLPP

    x
    Skopiuj link Skopiuj cytat
    Zakładka Istniejąca zakładka Notka
    Słuchaj od tego miejsca