Pocałunki

„Ach długo jeszcze poleżę (…) zanim nareszcie uwierzę, że mnie nie kochano po prostu” — śpiewa Sanah wraz z Katarzyną Nosowską i …Marią Pawlikowską-Jasnorzewską. Teksty tej poetki do dziś inspirują nie tylko artystów i artystki, ale i odsłaniają różne strony miłości.

Wydane w 1926 r. Pocałunki należą do najpopularniejszych tomików autorstwa Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej. Utwory z tego zbioru jednak znacząco różnią się zarówno od wcześniejszych, jak i późniejszych wierszy poetki.

Pocałunki zostały skomponowane w myśl zasady mniej znaczy więcej. W zbiorze dominują wiersze krótkie, przeważnie czterowersowe — impresja, fraszki. Nie ma tam kunsztownych zabiegów wersyfikacyjnych, bogatych rymów, śmiałych metafor i zaskakujących porównań. Zamiast tego Pawlikowska stawia na prostotę wyrazu, sięgając po wyrażenia z języka potocznego i mało poetyckie elementy codzienności (jak np. w wierszach Tapicer, Talerz z Kopenhagi czy Aeroplan). W takim otoczeniu jeszcze donośniej wybrzmiewają gorzkie, ironiczne, niekiedy zaskakujące pointy, w formułowaniu których poetka była mistrzynią (por. m.in. Fotografia, w której wysoki styl trzech pierwszych wersów silnie kontrastuje z prostą pointą „To jest bardzo mało”).

Ze względu na miniaturowość form w tomiku wielu znawców poezji Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej widzi w Pocałunkach inspiracje zwięzłą i konkretną poezją japońską. Podobieństwo to dostrzegalne jest również w sferze tematycznej. Uczucia tęsknoty, żalu, samotności, niespełnienia i samotności przedstawiane za pośrednictwem motywów ze świata przyrody (zob. m.in. Słowiki, Mewa, Huragan) czy kosmosu (Wielki Wóz, Gwiazdy spadające) są subtelne i stonowane. Nie ma tu krzyku ani nawet głośniejszej konwersacji salonowej — głos podmiotu lirycznego Pocałunków jest cichy, a poruszane przez niego kwestie — intymne i osobiste.

Weźmy na przykład dwa utwory o tym samym tytule Miłość. Pierwszy z nich to wyznanie zakochanej osoby, tęskniącej za obiektem swych uczuć. Drugi — rozżalony zwrot do kochanka: „Przecież mnie kochasz nad życie? Sam mówiłeś przeszłego roku…”. W obu tych tekstach — inaczej niż we wcześniejszych epokach — głos i ostatnie słowo należą do kobiety, która ma pełne prawo wyrażać przeżywane przez siebie emocje.

Tom wierszy Pocałunki Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej dostępny jest jako e-book w formatach EPUB i MOBI oraz jako PDF.