Dzisiaj aż 13,496 dzieciaków dzięki wsparciu osób takich jak Ty znajdzie darmowe książki na Wolnych Lekturach.
Dołącz do Przyjaciół Wolnych Lektur i zapewnij darmowy dostęp do książek milionom uczennic i uczniów dzisiaj i każdego dnia!

Szacowany czas do końca: -
Adam Mickiewicz, Renegat

Spis treści

    I
  1. II
  2. III
  1. Czarownica: 1
  2. Czary: 1
  3. Kara: 1
  4. Religia: 1
  5. Ślub: 1
  6. Śmierć: 1

Adam MickiewiczRenegat[1](ballada turecka)

I

1
Co się niedawno stało w Iranie,
Opowiem światu całemu.
Na kaszemirskim[2] usiadł dywanie[3],
Basza[4] pośrodku haremu[5].
5
Pieją[6] Greczynki, pieją Czerkieski[7].
Pląsają branki Kirgisa[8];
U tych w źrenicach szafir niebieski,
U tamtych cienie Eblisa[9].
Basza nie widzi, Basza nie słucha,
10
Turban zawiesił nad okiem,
Drzemie i dymy ciągnąc z cybucha[10]
Okrył się wonnym obłokiem.
Wtem u wrót szczęścia hałas się wzmaga,
Rozstąpiły się sług rzędy.
15
Nieznaną brankę wiódł Kyzlar-Aga[11],
Skłonił się i rzekł: «Effendy[12]!
Którego jasność takiej jest mocy
Między gwiazdami dywanu,
Jak śród brylantów na szatach nocy
20
Ognisko Aldeboranu[13].
Racz ku mnie błysnąć, gwiazdo dywanu,
Bom dobrych nowin tłumaczem,
Oto służebny wiatr z Lechistanu[14]
Darzy cię nowym haraczem[15].
25
Padyszach nie ma takiej krzewiny
W sadzie rozkoszy w Stambule,
Ona jest rodem z zimnej krainy,
Którą wspominasz tak czule».
Tu gazę, co jej wdzięki przygasza,
30
Odsłonił — cały dwór klasnął[16];
Spojrzał raz na nią trzytulny[17] Basza,
Wypuścił cybuch i zasnął.
Chyli się na bok, turban mu spada,
Biegą[18] przebudzić — o dziwy!
35
Usta zsiniałe, twarz śmiercią blada,
Basza renegat nieżywy!

II

Czarownica, Czary, Kara«O dziwy, zgroza!» — wołają janczary[19]
I mędrce w prawie ćwiczeni —
Tę Nazaretkę[20] za okropne czary,
40
Zakopiem w stosie kamieni.
«Owóż to Hassan, ów renegat Basza,
Sroższy nad lwa i tygrysa,
Co go nie tknęła żadna dziewka nasza
Ni Dżurdżistanu[21] hurysa[22].
45
On, gdy Chanowi[23] na srebrny półmisek
Rzucił łeb księcia Iflaku[24],
Wdzięczny mu Chagan [25]dziesięć odalisek[26]
Z własnego przysłał orszaku.
Wszystkimi wzgardził! Teraz go zabija
50
Postać lękliwej gazeli;
Jako motyla lada modra żmija
Promieniem oczu zastrzeli.
Niechże tę żmiję Bej[27], na pastwę czerni[28],
Z warownej straży przywiedzie,
55
Już od godziny zebrali się wierni
I Kady[29] z miasta już jedzie».
Przyjechał Kady, zbierają kamienie,
Czekają — próżna nadzieja!
Bej nie przychodzi, odbite więzienie;
60
Ani dziewicy, ni Beja!…

III

Śmierć, Ślub, ReligiaWkrótce ojczyznę ujrzała branka[30],
Lecz wszędzie jej niemiło:
Nie widzi bowiem swego kochanka,
Z którym się wszystko skończyło.
65
Wszystko! i w swoich pamiątek kraju
Wkrótce z rozpaczy umarła;
A ciało martwe, według zwyczaju,
Dębowa trumna zawarła.
A gdy rodzina płacz swój rozwodzi
70
I ksiądz do modlitwy wzywa —
Nieznany Turczyn zziajany wchodzi
I tak się do nich odzywa:
«Basza zostawił w zgonie rozkazy,
Abym tę urnę wziął z sobą,
75
Gdy go śmiertelne okryją głazy,
Gdy go okryją żałobą.
Kazał, bym obszedł cały świat kołem,
Trafił do północnej ziemi
I niósł tę urnę z jego popiołem
80
Złączyć z prochami lubemi.
Znalazłem popiół! Ty, o kapłanie!
Wypełnij Baszy zlecenie.
Z urną swat wchodzi, przed tobą stanie,
Dziwne będzie ożenienie!
85
Zdejmij z tej martwej ręki pierścionek
I włóż jej pierścień Turczyna;
Ona małżonką, on jej małżonek,
Po śmierci się ślub zaczyna!»
Ksiądz odpowiedział: «Czyż te zamiary
90
Mam w groźnym wykonać musie?
Czyliż twój Basza był naszej wiary,
Czyliż on umarł w Chrystusie?»
Ksiądz mówił, ale na księdza głosy
Turczyn nic nie odpowiadał —
95
I tylko z czoła rozgarnął włosy
I milcząc, księdza twarz badał.
Ksiądz obrażony chciał zerwać śluby,
Chciał jej z palca zdjąć pierścienie;
Lecz próżne były jego rachuby:
100
Broniło dłoni ściśnienie.
Martwa dziewica ścisnęła rękę,
Pierścienia wydrzeć nie dała.
Na tem ja, bracie, kończę piosenkę,
I piosenka moja skonała.

Przypisy

[1]

renegat — odstępca; osoba, która zmieniła wiarę, narodowość, przekonania polityczne. [przypis edytorski]

[2]

kaszemirski — dziś: kaszmirski; nazwa od regionu Kaszmir, dziś podzielonego między Indie i Pakistan. [przypis edytorski]

[3]

dywan (z arab. diwan: rada, administracja, kancelaria) — tu: rada dostojników w krajach muzułmańskich. [przypis edytorski]

[4]

basza — właść. pasza; tytuł dostojników cywilnych i wojskowych w Imperium Osmańskim. [przypis edytorski]

[5]

harem — w tradycyjnym domu muzułmańskim odosobniona część domu przeznaczona dla kobiet (żon i nałożnic). [przypis edytorski]

[6]

piać — tu: śpiewać; w tekście forma 3.os.lm cz.ter.: pieją. [przypis edytorski]

[7]

Czerkieski — kobiety czerkieskie; Czerkiesi: w krajach Bliskiego Wschodu określenie potomków górali kaukaskich, którzy opuścili Kaukaz po podboju ros. w 2. poł. XIX w. [przypis edytorski]

[8]

branki Kirgisa — niewolnice kirgiskie; Kirgistan państwo w Azji Środkowej. [przypis edytorski]

[9]

Eblis — właśc. Iblis; w muzułmańskich wierzeniach: zły duch, szatan. [przypis edytorski]

[10]

cybuch — rurka w fajce, łącząca ustnik z główką. [przypis edytorski]

[11]

Kyzlar Aga — naczelnik haremu. [przypis edytorski]

[12]

Effendi — pan; tu w W.lp: panie. [przypis edytorski]

[13]

Aldeboran — właśc. Aldebaran: nazwa gwiazdy podwójnej, najjaśniejszej w konstelacji Byka. [przypis edytorski]

[14]

Lechistan — Polska. [przypis edytorski]

[15]

haracz — okup wojenny, kontrybucja. [przypis edytorski]

[16]

cały dwór klasnął — wyrażenie europejskie. W duchu wschodnim należałoby powiedzieć: „cały dwór włożył do ust otwartych milczenia palec podziwu”. [przypis autorski]

[17]

trzytulny — o trzech buńczukach; buńczuk to dawna tatarsko-turecka oznaka władzy w postaci drzewca zakończonego złotą kulą i zwisającymi spod niej pękami końskiego włosia, noszona przed sprawującym władzę. [przypis edytorski]

[18]

biegą — dziś forma 3. os. lm: biegną. [przypis edytorski]

[19]

janczar — żołnierz dawnej piechoty tureckiej. [przypis edytorski]

[20]

Nazaretka — tu: chrześcijanka; wyznawczyni nauk Jezusa z Nazaretu. [przypis edytorski]

[21]

Dżurdżistan — w jęz. arabskim dawne określenie Gruzji. [przypis edytorski]

[22]

hurysa — piękna kobieta. [przypis edytorski]

[23]

chan — tytuł panującego w niektórych krajach Wschodu; też: osoba, której przysługuje ten tytuł. [przypis edytorski]

[24]

IflakEflak; turecka nazwa Wołoszczyzny, historycznej krainy w płd. Rumunii. [przypis edytorski]

[25]

Chagan — właść. kagan; tytuł władcy u wielu ludów tureckojęzycznych; też: osoba, której przysługuje ten tytuł. [przypis edytorski]

[26]

odaliska — biała niewolnica w haremie sułtana tureckiego. [przypis edytorski]

[27]

bej — tytuł wyższych urzędników w dawnej Turcji np. oficerów; także osoba nosząca ten tytuł. [przypis edytorski]

[28]

czerń — tłum, gawiedź. [przypis edytorski]

[29]

Kady — właść. kadi; sędzia muzułmański. [przypis edytorski]

[30]

branka (daw.) — kobieta wzięta do niewoli. [przypis edytorski]

15 zł

tyle kosztują 2 minuty nagrania audiobooka

35 zł

tyle kosztuje redakcja jednego krótkiego wiersza

55 zł

tyle kosztuje przetłumaczenie 1 strony z jęz. angielskiego na jęz. polski

200 zł

tyle kosztuje redakcja 20 stron książki

500 zł

Dziękujemy za Twoje wsparcie! Uzyskujesz roczny dostęp do przedpremierowych publikacji.

20 zł /mies.

Dziękujemy, że jesteś z nami!

35 zł /mies.

W ciągu roku twoje wsparcie pozwoli na opłacenie jednego miesiąca utrzymania serwera, na którym udostępniamy lektury szkolne.

55 zł /mies.

W ciągu roku twoje wsparcie pozwoli na nagranie audiobooka, np. z baśnią Andersena lub innego o podobnej długości.

100 zł /mies.

W ciągu roku twoje wsparcie pozwoli na zredagowanie i publikację książki o długości 150 stron.

Bezpieczne płatności zapewniają: PayU Visa MasterCard PayPal

Dane do przelewu tradycyjnego:

nazwa odbiorcy

Fundacja Wolne Lektury

adres odbiorcy

ul. Marszałkowska 84/92 lok. 125, 00-514 Warszawa

numer konta

75 1090 2851 0000 0001 4324 3317

tytuł przelewu

Darowizna na Wolne Lektury + twoja nazwa użytkownika lub e-mail

wpłaty w EUR

PL88 1090 2851 0000 0001 4324 3374

Wpłaty w USD

PL82 1090 2851 0000 0001 4324 3385

SWIFT

WBKPPLPP

x
Skopiuj link Skopiuj cytat
Zakładka Istniejąca zakładka Notka
Słuchaj od tego miejsca