Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)

TAK, pomogę! Nie, tym razem nie pomogę
Strona główna
Informacje Ustawienia Spis treści

Wszystkie zasoby Wolnych Lektur możesz swobodnie wykorzystywać, publikować i rozpowszechniać pod warunkiem zachowania warunków licencji i zgodnie z Zasadami wykorzystania Wolnych Lektur.
Ten utwór jest w domenie publicznej.
Wszystkie materiały dodatkowe (przypisy, motywy literackie) są udostępnione na Licencji Wolnej Sztuki 1.3.
Fundacja Wolne Lektury zastrzega sobie prawa do wydania krytycznego zgodnie z art. Art.99(2) Ustawy o prawach autorskich i prawach pokrewnych. Wykorzystując zasoby z Wolnych Lektur, należy pamiętać o zapisach licencji oraz zasadach, które spisaliśmy w Zasadach wykorzystania Wolnych Lektur. Zapoznaj się z nimi, zanim udostępnisz dalej nasze książki.

Zasób opracowany na podstawie: Kazimierz Przerwa-Tetmajer, Wybór poezji czwarty, nakł. Gebethnera i Wolffa, Warszawa-Kraków 1897

Publikacja zrealizowana w ramach projektu Wolne Lektury (http://wolnelektury.pl). Reprodukcja cyfrowa wykonana przez Bibliotekę Śląską z egzemplarza pochodzącego ze zbiorów BŚ.

Opracowanie redakcyjne i przypisy: Paweł Kozioł, Marta Niedziałkowska.

Wydawca: Fundacja Nowoczesna Polska

Ilustracja na okładce: Atardecer distorsionado, anieto2k@Flickr, CC BY-SA 2.0.

Zbroja Zawiszy
Szacowany czas do końca: -
Kazimierz Przerwa-Tetmajer, Zbroja Zawiszy

Kazimierz Przerwa-Tetmajer

Zbroja Zawiszy

Spis treści

    1. Ojczyzna: 1
    2. Patriota: 1
    3. Poświęcenie: 1
    4. Rycerz: 1
    5. Siła: 1
    6. Walka: 1

    Kazimierz Przerwa-TetmajerZbroja Zawiszy[1]

    1
    A kiedy się zabierała wyprawa krzyżowa,
    przyszedł Czarny Pan Zawisza[2] Sulimczyk[3] z Garbowa
    do płatnerza[4] sławetnego krakowskiego cechu[5],
    co w fartuchu stał i z młotem, arcymistrz od miechu;
    5
    który witał go pokłonem, znał rycerza z twarzy,
    zaś Zawisza mu na ramię rękę sparł[6] i gwarzy[7]:
    «Słyszałeś to, bracie, o tym, że cny król Jagiełło[8]
    wbrew[9] rycerzom pod krzyżami[10] krwawe podjął dzieło;Rycerz
    już poluje het po puszczach i zwierzynę bije,
    10
    aby miało jeść co wojsko, gdy dźwigną kopije.
    A gdy z dala u cesarza rzymskiego na dworze,
    gdziem w estymie[11] był okrutnej i w srogim honorze,
    posłyszałem, że się Polska do boju porywa,
    wrazem[12] jechał, aby łańcuch nie był bez ogniwa.
    15
    Uróbże mi, proszę, bracie, zbroję, jak się patrzy,
    nową zbroję na bój święty, od tego nie gładszy[13],
    jaki ze mną Aragonu król Jan[14] niegdy zwodził,
    a któregom wyparł z siodła, ledwom go ugodził[15].
    Ma być zbroja hartowana z grubej w plecach blachy,
    20
    abym ciężki był na koniu, jak krakowskie gmachy;
    ma być zbroja szmelcowana[16], bym jak miesiąc lśnił się,
    by poznali, gdzie Zawisza i kędy[17] on bił się».
    Gdy powiedział tak, zaraz się mistrz zabrał do pracy,
    kazał sobie dać do miechów dwóch tęgich duchacy[18],
    25
    by dmuchali wiatr na węgle, a sam miarę bierze,
    by Zawiszy postać zmierzyć. «Mierz, bracie, a szczerze[19] —
    mówi rycerz — bom ci to ja nienawykły ciasno;
    lubię słyszeć brzęk zbroicy, gdy ją stalą głasną,
    i jest dla mnie to niemałą, płatnerzu, uciechą,
    30
    gdy mi dźwięknie między zbroją a sercem, jak echo.
    Już też długo Krzyżak polskie pogranicze derbił[20],
    czas, by mu się na łbie twardym polski miecz wyszczerbił;Ojczyzna, Walka
    wstanie Polska, jak lew z leży, i mocna i mściwa,
    więc mi kuj zbrój[21], aby łańcuch nie był bez ogniwa.
    35
    Ma być zbroja hartowana z grubej w plecach blachy,
    abym ciężki był na koniu, jak krakowskie gmachy,
    Siłana ramiona kuj mi grubo, bym, gdy się zamierzę,
    taki ciężar miał u miecza, jak z kopalń mincerze[22];
    grubo kuj mi zbrój na uda i nagolenniki,
    40
    bym parł konia, jak kra drzewo, kiedy runę w szyki,
    Poświęcenie, Patriotali[23] na piersiach kuj mi cienko, cienko, jak opłatek;
    niechaj będzie stal tak cienka, jak lilii[24] płatek,
    jako lilię kuj od przodku, bym też za ojczyznę,
    jeśli Niemiec to potrafi, wziął na piersiach bliznę».

    Przypisy

    [1]

    Zbroja Zawiszy — Tetmajer był zafascynowany postacią Zawiszy Czarnego, prócz tego wiersza napisał o nim również dramat. Fascynacji daje wyraz Wesele Stanisława Wyspiańskiego: postaci Poety, wzorowanej właśnie na Tetmajerze, ukazuje się widmo Zawiszy. [przypis edytorski]

    [2]

    Czarny Pan Zawisza — Zawisza Czarny z Garbowa (ok. 1370–1428), polski rycerz, przez pewien czas na służbie króla Węgier Zygmunta Luksemburskiego. [przypis edytorski]

    [3]

    Sulimczyk — herbu Sulima. [przypis edytorski]

    [4]

    płatnerz — rzemieślnik wytwarzający zbroje płytowe. [przypis edytorski]

    [5]

    cech — samorządna organizacja rzemieślników, skupiająca przedstawicieli określonego zawodu. [przypis edytorski]

    [6]

    sparł — oparł. [przypis edytorski]

    [7]

    gwarzyć (daw.) — rozmawiać. [przypis edytorski]

    [8]

    król Jagiełło — Władysław II Jagiełło, (ok. 1362–1434), syn wlk. księcia Olgierda, wielki książę litewski, król Polski od małżeństwa z Jadwigą (1386). Dwukrotnie ochrzczony (przez matkę Juliannę w obrządku wschodnim i przez biskupów polskich przed ślubem w obrządku łacińskim), osobiście dowodził w bitwie pod Grunwaldem. [przypis edytorski]

    [9]

    wbrew — przeciw. [przypis edytorski]

    [10]

    rycerze pod krzyżami — Krzyżacy, pełna nazwa: Zakon Szpitala Najświętszej Marii Panny Domu Niemieckiego w Jerozolimie. Zgromadzenie założone w czasie krucjat (ok. 1191), po upadku Królestwa Jerozolimskiego usiłowało stworzyć sobie państwo w Europie na ziemiach pogańskich Prusów i na terenie Litwy. [przypis edytorski]

    [11]

    estyma — poważanie. [przypis edytorski]

    [12]

    wraz (daw.) — zaraz. [przypis edytorski]

    [13]

    gładki (daw.) — piękny. [przypis edytorski]

    [14]

    Aragonu król Jan — właśc. książę Jan Aragoński. [przypis edytorski]

    [15]

    a któregom wyparł z siodła, ledwom go ugodził — informacja o zwycięstwie Zawiszy z Janem, księciem Aragonii, jest autentyczna, jednak w rzeczywistości nastąpiło ono w 1415, więc już po wojnie polsko-krzyżackiej. [przypis edytorski]

    [16]

    szmelcowany — szmelcowanie to metoda konserwacji metalu, polega na kilkakrotnym pokryciu go olejem jadalnym i każdorazowo wypaleniu. Powstaje wówczas twarda, szklista powłoka. [przypis edytorski]

    [17]

    kędy (daw.) — gdzie. [przypis edytorski]

    [18]

    duchac, właśc. duchacz — pomocnik rzemieślnika obsługujący miechy kowalskie. [przypis edytorski]

    [19]

    szczerze — tu: obficie, nie oszczędnie. [przypis edytorski]

    [20]

    derbić (gw.) — gnębić, nękać. [przypis edytorski]

    [21]

    zbrój — zbroję. [przypis edytorski]

    [22]

    mincerz (daw.) — rzemieślnik pracujący w mennicy. [przypis edytorski]

    [23]

    li (daw.) — tylko. [przypis edytorski]

    [24]

    lilii — czytamy trzysylabowo: liliji. [przypis edytorski]

    15 zł

    tyle kosztują 2 minuty nagrania audiobooka

    35 zł

    tyle kosztuje redakcja jednego krótkiego wiersza

    55 zł

    tyle kosztuje przetłumaczenie 1 strony z jęz. angielskiego na jęz. polski

    200 zł

    tyle kosztuje redakcja 20 stron książki

    500 zł

    Dziękujemy za Twoje wsparcie! Uzyskujesz roczny dostęp do przedpremierowych publikacji.

    20 zł /mies.

    Dziękujemy, że jesteś z nami!

    35 zł /mies.

    W ciągu roku twoje wsparcie pozwoli na opłacenie jednego miesiąca utrzymania serwera, na którym udostępniamy lektury szkolne.

    55 zł /mies.

    W ciągu roku twoje wsparcie pozwoli na nagranie audiobooka, np. z baśnią Andersena lub innego o podobnej długości.

    100 zł /mies.

    W ciągu roku twoje wsparcie pozwoli na zredagowanie i publikację książki o długości 150 stron.

    Bezpieczne płatności zapewniają: PayU Visa MasterCard PayPal

    Dane do przelewu tradycyjnego:

    nazwa odbiorcy

    Fundacja Wolne Lektury

    adres odbiorcy

    ul. Marszałkowska 84/92 lok. 125, 00-514 Warszawa

    numer konta

    75 1090 2851 0000 0001 4324 3317

    tytuł przelewu

    Darowizna na Wolne Lektury + twoja nazwa użytkownika lub e-mail

    wpłaty w EUR

    PL88 1090 2851 0000 0001 4324 3374

    Wpłaty w USD

    PL82 1090 2851 0000 0001 4324 3385

    SWIFT

    WBKPPLPP

    x
    Skopiuj link Skopiuj cytat
    Zakładka Istniejąca zakładka Notka
    Słuchaj od tego miejsca

    Pora na chwilę przerwy :)

    Podoba Ci się nasza biblioteka? Wesprzyj ją drobną wpłatą, a otrzymasz wcześniejszy dostęp do prapremier!

    Jeśli wciąż chcesz mieć nasze książki zawsze pod ręką — wesprzyj Wolne Lektury 1,5%!
    KRS: 0000070056
    Nazwa organizacji: Wolne Lektury

    Chcemy, aby każde dziecko w Polsce miało wygodny i bezpłatny dostęp do lektur szkolnych - zróbmy to razem! Wspieraj Wolne Lektury stałą wpłatą!
    Kliknij, by dowiedzieć się więcej >>>

    Wolne Lektury to skarbnica mądrości otwarta na oścież. Tu wolno czytać wszystko. Tylko od was zależy, czy podejmiecie to wyzwanie. Tu już nic nie stoi na przeszkodzie. Wolność lektury, wolność wyboru, wolność wyobraźni – twoja wolność.

    Piotr Głowacki

    Znajdź nasze książki na Legimi! Za każdym razem, kiedy czytasz lub słuchasz Wolnych Lektur w księgarni Legimi, wspierasz naszą bibliotekę - DZIĘKUJEMY!

    Zapisz się na newsletter, a nie przegapisz naszych publikacji. Zawsze możesz zrezygnować. Kliknij i podaj adres email

    Nie bądź wuj ponury, wspieraj Wolne Lektury!

    Audiobooki Wolnych lektur znajdziesz też na naszym kanale na YouTube.
    Czy wiesz, że jeśli włączysz subskrypcję, to pomożesz uwolnić kolejną książkę?

    Kliknij obrazek, by subskrybować!

    Chcesz pomóc bibliotece? Najlepszą metodą pomocy są niewielkie, ale stałe wpłaty. Kliknij i dorzuć się!

    Książka, którą czytasz, powstała dzięki darowiznom i dotacjom. Biblioteka potrzebuje stałego wsparcia. Tylko czytelnicy, tacy jak Ty, mogą uratować Wolne Lektury. Kliknij i dorzuć się!

    Dlaczego warto pamiętać o Kochanowskim, w jaki sposób zmiana akcentu może symbolizować bunt, jak rymować, aby prawie nikt nie zauważył, że rymujecie - wszystkiego dowiesz się słuchając Mistrzowskiej Szkoły Poezji.
    • NIP: 952-187-70-87
    • KRS: 0000070056
    • REGON: 017423865
    • Numer konta: 75 1090 2851 0000 0001 4324 3317
    Wolne Lektury to projekt prowadzony przez fundację Wolne Lektury.
    MKiDN
    Strona biblioteki Wolne Lektury powstała dzięki dofinansowaniu ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego.