 
      
    
    
  Henryk Sienkiewicz
Potop, tom drugi
— Ja szukam fortuny tam, gdzie ją znaleźć mogę — rzekł Wrzeszczowicz — a że ten naród ginie...
 
      
    
    
  — Ja szukam fortuny tam, gdzie ją znaleźć mogę — rzekł Wrzeszczowicz — a że ten naród ginie...
 
      
    
    
  — Ach! jakich to czasów doczekała się strapiona ojczyzna! Nie ma już rady! trzeba ulec królowi...
 
      
    
    
  Kmicic nie odrzekł nic, bo też i nie było czasu na rozprawy; nie było nawet...
 
      
    
    
  Kmicic przeczytał w głos następujące słowa:
„Król szwedzki ruszył z Elbląga, idzie na Zamość, stamtąd...
 
      
    
    
  Ba! ale tu wojna za pasem. Ręka zdrowa. Wstyd rycerzowi w zaloty chodzić, gdy ojczyzna...
 
      
    
    
  I dziwna rzecz, że dygnitarze siedzący obok księcia, jako: posłowie, ksiądz biskup Parczewski, ksiądz Białozór...
 
      
    
    
  — Nadeszły czasy gniewu bożego, czasy takich klęsk i takiego upadku, że zwykłymi sposoby już nam...
 
      
    
    
  — Powiedz mi jeno, jestżeś pewny, że twoi ludzie wiernie przy tobie staną?
— Skąd mam wiedzieć...
 
      
    
    
  — Pojmuję twoją desperację… ale zawsze… tyś, widzisz, zdrajcę ojczyzny wypuścił, który ciężkie paroksyzmy na Rzeczpospolitą...
 
      
    
    
  — Ja wiem — mówił wskazując na swoich Murzynów — że ci ludzie muszą pomrzeć, ale póki nie...
Obowiązki wyznaczane są przede wszystkim przez różne instytucje społeczne, (takie jak rodzina, szkoła, ojczyzna, naród) oraz funkcje pełnione przez jednostkę w społeczeństwie (z tego powodu z motywem łączą się inne, takie jak: urzędnik, żołnierz, obywatel czy lekarz).