Szczukin przyprowadził wziętego w rukopasznom boju, krótko mówiąc, nie kogo innego, tylko mego bratanka, „Rymwida...
— Rozłucki! Ty nie śmiej tu przed nami hardo stać! Nie śmiej w nas patrzeć takimi...
Nie zawsze jednak udawało się tak łatwo. Trafiały się dni, w których ciągu na próżno...
Poznali tu męstwo jeszcze niewidziane, upór stalowy. Rozumieli to już, że mają przed sobą nie...
Ułani nie spotykali w tych stronach ludzi na swej drodze. Długo nieraz musieli czatować, nim...
Wśród tomów, pooprawianych bardzo wspaniale w skórę złoconą, wyciskaną i pokrytą tytułami, leżał pewien tomik...
Przez dwie noce już czuwał i trzeci dzień wciąż szedł przy wozie. Buty mu się...
Jest to jedna z postaci typowych: powstaniec to ten, kto stał się dobrowolnie, ochotniczo żołnierzem sprawy narodowej, dla niej poświęcił swoje prywatne życie, interesy i obowiązki oraz najczęściej okupił ją własną krwią. Z tego powodu traktowany bywa jako bohater, a zarazem - depozytariusz tejże narodowej sprawy. Bywa jednak, że, przebywszy chrzest bojowy, powstaniec zmienia zdanie na temat tego, w jaki sposób powinien wyrażać się patriotyzm (przykłady znajdziemy np. w Nad Niemnem Orzeszkowej). Zdarza się też, że inni członkowie narodu nie traktują łaskawie walczącego o „ich” sprawę narodową (patrz Rozdziobią nas kruki, wrony Żeromskiego).
