 
      
    
    
  Friedrich Nietzsche
Tako rzecze Zaratustra
Linoskok rozpoczął właśnie swe dzieło; wyszedł on spoza małych drzwiczek i posuwał się po linie...
 
      
    
    
  Linoskok rozpoczął właśnie swe dzieło; wyszedł on spoza małych drzwiczek i posuwał się po linie...
 
      
    
    
  Stu kroków jeszcze nie uszedł, gdy podkradł się do niego człowiek jakiś i począł coś...
 
      
    
    
  Że każdemu wolno nauczyć się czytać i pisać, to psuje z czasem nie tylko pisanie...
 
      
    
    
  Gdzie samotność się kończy, tam się zaczyna targ, a gdzie się targi poczynają, tam się...
 
      
    
    
  Z dala od rynku i sławy dzieje się wszystko, co wielkie: z dala od rynku...
 
      
    
    
  Chcesz więc, bracie mój, w osamotnienie iść? Chcesz drogi ku samemu sobie szukać? Uczyń zwłokę...
 
      
    
    
  Lecz, żem się pytał samego siebie i dusił nieomal mym pytaniem: czyżby? czyżby życie potrzebowało...
 
      
    
    
  Na drzewie przyszłości zbudujemy swe gniazdo; orły niech samotnikom pokarm w dziobach znoszą!
Zaprawdę, nie...
 
      
    
    
  Tym jest me współczucie dla wszelkiej przeszłości, iż oto widzę: na pastwę oddana jest ona...
 
      
    
    
  Lepiej, zaprawdę, pośród pustelników i kóz pasterzy być, niźli pośród naszego wyzłoconego fałszywego blichtrowego motłochu...
Jego synonimy to: masa, motłoch, tłuszcza. Tłum to twór przerażający dla wielu (np. myślicieli i poetów), innych zaś zachwycający swą siłą; stanowi ważny temat XIX i XX wieku. Znajdziemy refleksje na temat tłumu i u Norwida, i w Nie-Boskiej komedii Krasińskiego; dużo (i z odrazą) pisze o tłumie Kasprowicz.