Natan odznaczał się wielkodusznością i szczodrobliwością. Chcąc czynami sławę u ludzi zyskać, najął wielu znakomitych...
— To kandydat?… Na miłosierdzie boskie, cóż to za kandydat? Któż to weźmie do siebie takiego...
Jasiek podniósł znękane, pełne łez oczy na dziada.
— Zjedzcie ździebko, dziadowska to potrawa, ale wam...
Od niejakiego czasu stał się on jednak lepszym, albowiem zaczął bardzo kochać małą Jenny. Zdarzyło...
Motywem tym zaznaczaliśmy nie wszystkie, lecz tylko charakterystyczne sytuacje, kiedy bohater utworu kieruje się w swym zachowaniu współczuciem i litością nad losem (ubóstwem, poniżeniem, sytuacją społeczną lub rodzinną) innej osoby. Przykładem może być tu postępowanie Wokulskiego wobec spotkanej na Powiślu Magdalenki. Wskazujemy również podobne do powyższej lub odmienne definicje miłosierdzia oraz wypowiedzi na temat roli (pozytywnej lub negatywnej), jaką miłosierdzie pełnić może w życiu jednostek i społeczeństw. Miłosierdzie stanowi kluczową wartość w wielu religiach (zarówno np. w chrześcijaństwie, jak w buddyzmie tybetańskim). W perspektywie chrześcijańskiej miłosierdzie Boga otwiera perspektywę przebaczenia, ekspiacji i zbawienia (a więc przeciwną do tej, jaką zakreśla sytuacja grzechu, upadku i zwątpienia).
