Ojcze nieznany! Ojcze, któryś mieszkał zawsze w duszy mojej, a teraz jeno odwróciłeś ode mnie...
Upływały lata, a Dawidek nie pojawiał się jakoś w naszym miasteczku.
Na każde święto pani...
I wtedy pan Lewkowicz dowiedział się, że do Kanciatych przyszedł list… strasznie powiedzieć… z wojskowego...
— Spóźnił się pan; ojciec pragnął pana widzieć ostatni raz.
Wszedłem i ujrzałem ciało.
— Proszę — rzekłem...
Zagrzebany tak w samotności wziąłem się po upływie jakiegoś czasu do przejrzenia papierów ojca. Larive...
Frania, widząc moje uniesienie, podała mi bez słowa list.
Drżącą ręką chwyciłem go i poznałem...
Jeszcze dużo opowiadała mi o ojcu, chwaląc, że choć Żyd, ale bardzo przystojny i dobry...
W chwili, kiedy wrogowie Izraela wdarli się do Świątyni Pańskiej, Azaf zaintonował pieśń, której początkowe...
W chwili przecież, gdy zagniewany fabrykant bawełnianych tkanin zapragnąłby wyrodnego jedynaka wyprzeć się, wydziedziczyć i...
Naraz Boryna otworzył oczy i długo patrzał w Antka, jakby sobie nie wierząc, aż głęboka...
Motyw ten pochodzi z jednej z ewangelicznych przypowieści i metaforycznie opowiada o miłosierdziu Boga wobec skruszonych grzeszników. W opowieści tej stosunki rodzinne zostały przełożone na kategorie religijne: ojciec jest figurą Boga, zaś syn — człowieka. Jego odejście z domu ojca jest znakiem porzucenia kościoła zaś powrót w pokorze po roztrwonieniu całego majątku — metaforą nawrócenia. Nie należy oczywiście zapominać o drugim synu, który nie porzucił ojca, dochował mu wierności i nie szczędził swej pracy w ojcowskim gospodarstwie. Widząc, że ojciec traktuje lepiej syna marnotrawnego po jego powrocie niż jego samego — drugi syn odczuwa zazdrość. Zatem historia ta dowodzi również, że miłosierdzie podważa niekiedy ludzkie wyobrażenia o sprawiedliwości.
W literaturze najczęściej wykorzystywane są tylko niektóre elementy tej opowieści (np. w Doktorze Piotrze Żeromskiego) i bywają zasadniczo reinterpretowane.
