Przypisy

Nihil (…) praecurrere — Cicero, Academica, I, 13. [przypis tłumacza]

Nihil (…) proficiscatur — Cicero, Tusculanae disputationes, II, 27. [przypis tłumacza]

nihil (…) prosit — Seneca, Epistulae morales ad Lucilium, 2. [przypis tłumacza]

nihil sanantibus litteris — Seneca, Epistulae morales ad Lucilium, 59. [przypis tłumacza]

Nihil (…) sceleribus — Livius Titus, Ab Urbe condita, XXXIX, 16. [przypis tłumacza]

Nihil tam absurde dici potest quod non dicatur ab aliquo filosophorum (łac.) — Cicero de Divin. II, 58; cyt. u Montagine'a (Apologia Rajmonda Sebonda): „Nie można powiedzieć niczego tak niedorzecznego, czego by jakiś filozof nie powiedział”. [przypis tłumacza]

nihil tam (…) philosophorum — Cicero, De divinatione, II, 38. [przypis tłumacza]

Nihil turpius quam cognitioni assertionem praecurrere (łac.) — Cicero Acad. I. 13. 45; cyt u Montaigne, Próby III. 13. „Nie ma nic haniebniejszego jak gdy pewne twierdzenie poprzedza poznanie”. [przypis tłumacza]

Nikaja — miasteczko w Lokrydzie pod Termopilami. [przypis tłumacza]

Nikerat — syn Nikiasza, wodza i męża stanu, twórcy pokoju z r. 421, kończącego pierwszy dziesięcioletni okres wojny peloponeskiej. Trzydziestu tyranów skazało Nikerata na śmierć, by móc skonfiskować jego majątek. [przypis tłumacza]

Nikerat — szlachetny arystokrata; występuje w Sympozjonie. [przypis tłumacza]

Nikiasz — generał z czasów wojny peloponeskiej, bogacz, głowa stronnictwa konserwatywnego, usposobienia zabobonnego i ociągliwego; przypłacił życiem wyprawę sycylijską, której był przeciwny. [przypis tłumacza]

Nikiasz, syn Nikerata — wielokrotny wódz Aten, słynny ze swych bogactw i hojnej ręki. W r. 415/14 ruszył z Alkibiadesem i Lamachosem na wyprawę sycylijską (drugi okres wojny peloponeskiej); w sierpniu 413 musiał kapitulować, we wrześniu został ścięty. Zostawił syna zwanego po dziadku Nikeratem (zob. Sympozjon). [przypis tłumacza]

Nikostrat — sławny aktor komiczny. [przypis tłumacza]

nikt nie chciałby wybranego za pomocą bobu sternika (…) chociaż błędy w tych rzeczach przynoszą szkodę o wiele mniejszą niż błędy w zarządzaniu państwem — Sokrates ku oburzeniu patriotów żywił „niedemokratyczne” przekonanie, że do spełnienia urzędu trzeba wiedzy, ogólnej i fachowej. To jednak nie było karygodne; krytyka jest dozwolona, prawo nie karze za przekonania, ale za zamachy na państwo lub na formę rządu. [przypis tłumacza]

Nikt nie przygania państwu ani jego zasadom politycznym, ale złorzeczy losowi — eufemizmy. [przypis tłumacza]

Nikt nie rozdaje pieniędzy drugim; każdy rozdaje im swój czas i życie — myśl zaczerpnięta u Seneki, por. Seneca, De brevitate vitae, 3. [przypis tłumacza]

nikt nie wie czy jest godzien miłości czy nienawiści — Koh 9, 1. [przypis tłumacza]

Nikt nigdy nie dał się umęczyć za cudy, które rzekomo widział — A których nie widział w istocie. [przypis tłumacza]

Nikt (…) przymiotów — końcowy wiersz jednego z sonetów Stefana de la Boêtie. [przypis tłumacza]

Nil adeo (…) videtur (łac.) — „Bowiem nic tak szybkiego ruchu nie posiada/ Jak myśl ludzka, gdy pomknie sama, samolotnie:/ Duch prędzej leci niż rzecz, której ta przyroda,/ Że oku da się widzieć; lecz duch niewidzialny” (Lucretius, De rerum natura, III, 183; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]

Nil (…) agendum — Lucanus, Pharsalia, II, 657. [przypis tłumacza]

Nil (…) amico (łac.) — „Nic ponad przyjaciela miłego nie cenię/ Wyżej, o ile jestem sam przy zdrowych zmysłach” (Horatius, Satirae, 5, 44; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]

Nil (…) beatum — Horatius, Epistulae, I, 6, 1. [przypis tłumacza]

Nil (…) bonitas — Cicero, Pro Ligario, 12. [przypis tłumacza]

Nil (…) fatetur — Lucretius, De rerum natura, IV, 470. [przypis tłumacza]

Nil (…) heris — Catullus 61, 77. [przypis tłumacza]

Nil (…) multitudinis — Livius Titus, Ab Urbe condita, XXXI, 34. [przypis tłumacza]

Nil — Νεῖλος, w Starożytnościach I, I, 3 Γηών: „Geon nareszcie toczy się przez Egipt, a nazwa jego znaczy: płynący do nas ze wschodu, Grecy nazywają go: Nil”. „A nazwa strumienia drugiego Gichon (גִּיחוֹן); to ten, który okrąża całą ziemię Kusz” (Rdz 2, 13, przekł. Cylkowa). Lud egipski mówił: Jar albo Jal; kapłani: Hapi. Hebrajskie Jeor odpowiada staroegip. aur = potok, rzeka (Riehm). [przypis tłumacza]

nilowymi kataraktami — τοῦ ποταμοῦ καταράκτας [dosł.: kataraktami rzeki]. [przypis tłumacza]

Nil (…) paulatim (łac.) — „Nie ma tak wielkiej rzeczy, ani tak wspaniałej,/ Której by u każdego z nas podziw nie zmalał/ Za czasem” (Lucretius, De rerum natura, II, 1027; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]

Nim Cezar sprawę rozstrzygnął, Maltaka, matka Archelaosa, zachorowała i umarła… — por. Starożytności XV II, X, 1–3. [przypis tłumacza]

Nimfy — począwszy od końca V w. przed Chr. widzimy na wazach attyckich Nimfy (trzy), trzymające się za ręce i postępujące tanecznym krokiem za przewodem Hermesa lub Pana (boga pasterzy). Nimfa wodna ma przed sobą naczynie z wodą, stoi lub leży, górna część ciała jest obnażona. — Sokrates zna się na sztuce, był za młodu rzeźbiarzem jak jego ojciec; dziełem jego nawet ma być pewna rzeźba Charyt. [przypis tłumacza]

Nimirum (…) fuit — „Zaprawdę o ten jeden dzień właśnie żyłem za długo” (Macrobius, Saturnalia, II, 7; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]

Nimirum (…) illibenter — Priapea. [przypis tłumacza]

Nimirum (…) voluptas (łac.) — „Nie znał snadź i nie wiedział, jaki cel jest życia/ I na czym to polega rozkosz, lecz prawdziwa” (Lucretius, De rerum natura, V, 1431; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]

Nimium (…) mali — Ennius fragm. [przypis tłumacza]

niosących kadzidła — ἀρωματοφόροι (Köstliche Spezereien, Clementz) [pominięto tłum. na rosyjski]. [przypis tłumacza]

Nipleseth — oznacza w jęz. hebrajskim członek rodny. [przypis tłumacza]

„Niptra” (gr. lm, dosł.: wody do mycia) — nazwa ustępu Odysei, XIX 386–475. [tu chodzi raczej tytuł zaginionej sztuki Sofoklesa, być może tożsamej z tragedią Odyseusz kolcem zraniony; red. WL] [przypis tłumacza]

ni śladu, ni wieści — Homer, Odyseja I, 242. [przypis tłumacza]

Nisi efficiamini sicut parvuli (łac.) — Mt 18, 33. „Jeśli się nie staniecie jako dzieci”. [przypis tłumacza]

nisi (…) esse mea — Ovidius, Amores II, 19, 47. [przypis tłumacza]

Nisi esset hic a Deo, non poterat facere quidquam (łac.) — J 33: „Gdyby nie był od Boga, nie mógłby nic uczynić”. [przypis tłumacza]

Nisi fecissem… peccatum non haberent (łac.) — J 2, 11: „Gdybym nie uczynił… nie mieliby grzechu”. [przypis tłumacza]

Nisi mulier accepisset ab eo qui alienare non posset, ut a religioso et filio familias (łac.) — O ile kobieta nie otrzymała podarku od kogoś, kto nie może nic dawać, od zakonnika albo małoletniego. [przypis tłumacza]

nisi purgatum est (…) desidiesque (łac.) — „Masz li serce nieczyste, jakież wtedy grożą/ Pokusy i nieszczęścia tobie, niewdzięczniku!/ Jakież to środki szarpią łakomego chciwca/ I jaki strach go nęka, by łupu nie stracić!/ A cóż dopiero duma, ambicja, chuć sprośna,/ Zbytków chęć i lenistwo, jakież rodzą klęski?” (Lucretius, De rerum natura, V, 44–49; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]

Nisi videritis signa, non creditis (łac.) — J 4, 48: „Jeśli nie ujrzycie znaków, nie uwierzycie. [przypis tłumacza]

niszczej — ofiara całopalna, holocaustum. Biblia Królowej Zofii, 26, 6, 27. [przypis tłumacza]

Niweczą ciągłość prawdopodobieństwem — Teoria jezuitów, z którą Pascal polemizuje obszernie w Prowincjałkach. [przypis tłumacza]

Niż Ajaks o swą tarczę — właściwie o zbroję Achillesa, której mu nie przyznano [Ajaks (Ajas), najdzielniejszy po Achillesie wojownik achajski w wojnie trojańskiej, miał tarczę z siedmioma warstwami skóry; rywalizował z Odyseuszem o zbroję po poległym Achillesie; kiedy zbroję przyznano Odyseuszowi, oszalał z gniewu i wyrżnął stado baranów, sądząc, że morduje wodzów achajskich; oprzytomniawszy, ze wstydu popełnił samobójstwo; red. WL]. [przypis tłumacza]

niż żeby mi się wszystko, na co patrzę, zmieniło w złoto — aluzja do mitu o królu frygijskim Midasie, który dotknięciem się zamieniał wszystko w złoto. Agesilaos właśnie przebywa we Frygii. [przypis tłumacza]

n.. (…) k…… — bilecik ten, tchnący upojeniem pod wpływem chwilowego nawrotu uczuć pana de Guibert, a przynajmniej ich objawów, oznacza: „Nie powiem ci, że cię kocham, ani że mnie upoiłeś wczoraj uczuciem, którego nie chciałam już zaznać; powiedz mi jeszcze na domiar, miły mój, że mnie kochasz!”. [przypis tłumacza]

Noaros — Warus (indeks Niesego); tak też w Autobiografii, 11, p. Graetz III, 481, uwaga. [przypis tłumacza]

Nobis sunt signa (…) prandia digna (łac.) — Dla nas to są znaki, dla was potrawy wspaniałe. [przypis tłumacza]

Noc (…) spędził na zabawie — Seneka, Listy moralne do Lucyliusza, LXXI i CIV. [przypis tłumacza]

Nodot — odnalazł mniemane fragmenty Petroniusza. [przypis tłumacza]

No es necessario (…) mover las estrellas (hiszp.) — Aby ktoś się zakochał, wcale nie potrzeba dużo czasu do rozmyślań i wyboru; dość gdy przy pierwszym zobaczeniu okaże się ścisła odpowiedniość, zgodność dusz, czyli to, co zwykle nazywamy współczuciem krwi i co się zwykle znajduje pod szczególnym wpływem gwiazd. [przypis tłumacza]

Nogę (…) musiał opatrywać Eskulapowi (…) ramię Apollowi! — przechwałki lekarza, należącego w „komedii nowej” do rodziny samochwałów, p. Wstęp. Stary dowcipnie bierze to na serio, ale… jako opowiadanie rzemieślnika o naprawianiu posągów: prowadzę lekarza czy stolarza, co bogów naprawia (ducere medicum an fabrum): przekład jest zarazem objaśnieniem, by uratować Plautyński dowcip. [przypis tłumacza]

Nogi mu rozedrzeć — [pedes] discindite, Niem. [przypis tłumacza]

nogi okrętu (navales pedes) — żartobliwe nazwanie wioślarzy. [przypis tłumacza]

Noli me tangere (łac.) — „Nie tykaj mnie” J 20, 17. [przypis tłumacza]

Nolo (…) leoni — Martialis, Epigrammata, X, 90, 9. [przypis tłumacza]

Nomen (…) citatus — Martialis, Epigrammata, IV, 29, 6. [przypis tłumacza]

Non agimur (…) priores — Horatius, Epistulae II, 2, 201. [przypis tłumacza]

Nonakris — źródło w Arkadii. [przypis tłumacza]

Non alia (…) linguae — Lucretius, De rerum natura, V, 1020. [przypis tłumacza]

Non alio (…) dolore — Lucretius, De rerum natura, III. [przypis tłumacza]

Non (…) aquae — Horatius, Odae, III, 10, 19. [przypis tłumacza]

Non (…) aspicient (łac.) — „Nic innego ojcowie nasi nie widzieli/ I wnuki nie zobaczą…” (Manilius, Astronomica, I, 529; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]

Non (…) auxilium — Maximianus Pseudo-Gallus, Elegiae, I, 171, [przypis tłumacza]

non (…) carpebant — Livius Titus, Ab Urbe condita, XXXIV, 36. [przypis tłumacza]

non (…) certatur — cytat z nieznanego autora. [przypis tłumacza]

Non (…) concinnitas (łac.) — „Nie zdobi wcale męża misterna wytworność” (Seneca [Minor], Epistulae morales ad Lucilium, 115; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]

Non (…) convivium — autor nieznany. [przypis tłumacza]

non (…) cupidi — Cicero, De officiis, II, I. [przypis tłumacza]

Non (…) discimus (łac.) — „Nie uczymy się dla życia, lecz dla szkoły” (Seneca [Minor], Epistulae morales ad Lucilium, 106; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]

Non domus (…) podagram (łac.) — „Ni pałac, ni wieś luba, ani wory złota/ Nie odpędzą od pana chorego złej febry,/ Ani trosk od umysłu. Musi pan być zdrowym./ Jeśli chce swoich skarbów używać rozkosznie./ Kogo chuć i strach dręczy, wówczas tak go cieszy/ Dom lub mienie jak obraz kaprawego albo/ Okłady podagryka” (Horatius, Epistulae, I, 2, 47; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]

non emolumento (…) decore — Cicero, De finibus bonorum et malorum I, 10. [przypis tłumacza]

Non enim (…) beati (łac.) — „Nie tylko pośród wesela, żartów, figlów, śmiechu, tego druha lekkomyślności, płuży sobie szczęście: nawet ludzie posępni bywają szczęśliwi przez swój hart i nieugiętość” (Cicero, De finibus bonorum et malorum, II, 20; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]

non enim (…) parentes — Cicero, De officiis III, 23. [przypis tłumacza]

Non enim (…) sapientia est (łac.) — „Bo nie wystarcza zdobyć wiedzę, należy umieć ją wyzyskać” (Cicero, De finibus bonorum et malorum, I, 1; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]

non enim ut quisque voluerit, erit omnium optimus, nisi etiam natura exstiterit: melior quidem recte erit — bo nie ten, kto by chciał, będzie ze wszystkich najlepszy, jeżeli nie posiada prócz tego i charakteru: lepszym pewnie, że będzie. [przypis tłumacza]

Non enim (…) volantes (łac.) — „Ani skarby drogocenne, ani pachoły/ Z toporami przy konsulu trosk nie umniejszą,/ A zgryzoty i w pałacu, gdzie strop rzeźbiony,/ Naprzykrzają się natrętnie” (Horatius, Odae, II, 16, 9; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]

Non enim (…) voluit — Cicero, De divinatione, I, 18. [przypis tłumacza]

Non eos homicidas reputamus quod adversus excommunicatos (…) (łac.) — „Nie uważamy tych za mężobójców, którym zdarzyło się zabić kogoś z wyklętych z gorliwości dla katolickiej macierzy. [przypis tłumacza]

Non equidem (…) loquimur — Persius, V, 19. [przypis tłumacza]

Non est (…) dare — Seneca Theb. 1, 190. [przypis tłumacza]

Non est (…) gubernandum (łac.) — „Nie czas na słowa, gdzie czynów potrzeba” (Seneca [Minor], Epistulae morales ad Lucilium, 108; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]

Non est hic homo a Deo, qui sabbatum non custodit. Alii: Quomodo potest homo peccator haec signa facere (łac.) — „Człowiek ten nie jest z Boga, bo nie strzeże sabatu. A drudzy: Jakoż może człowiek grzeszny czynić takie znaki?”. [przypis tłumacza]

Non (…) extra — Persius, Satirae I, 5. [przypis tłumacza]

Non fecit taliter omni nationi (łac.) — Ps 147, 20: „Nie uczynił tak żadnemu narodowi. [przypis tłumacza]

Non (…) gloriam — Psalm 113: 1. [przypis tłumacza]

Non habemus regem nisi Caesarem (łac.) — J 19, 15: „Nie mamy króla prócz Cezara”. [przypis tłumacza]

Non iam (…) cervus — Lucretius, De rerum natura, III, 612. [przypis tłumacza]

Non (…) inquit — Horatius, Satirae, II, 2, 19. [przypis tłumacza]

Non (…) manus (łac.) — „Ni tyrana srogie lica./ Ni południa nawałnica,/ Co tam ponad Adrią zieje,/ Ni Jowisza groźna dłoń,/ Która piorunami sieje,/ Mężnej myśli nie ustraszy!” (Horatius, Odae, III, 3, 3; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]

non (…) modus — Cicero, Paradoxa stoicorum, VI, 3. [przypis tłumacza]

Nonne (…) metuque (łac.) — „Czy nie widzimy, jako natura niczego/ Nie pragnie więcej dla się, jak by z ciała zniknął/ Ból precz, a duch swobodnie by używał myśli/ I miłych zmysłom wrażeń, bez trosk i obawy?” (Lucretius, De rerum natura, II, 16; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]

Nonne (…) velit — Horatius, Satirae I, 4, 109. [przypis tłumacza]