„Gdyby czarna ospa (…) jęła przemawiać (…) i odsłaniać dzieje swego bytu (…) doznawalibyśmy tego wrażenia, co przy czytaniu pisma Ferdynanda Kurasia” — pisał z przejęciem Żeromski.
Przez ciernie żywota to wspomnienia chłopskiego poety z biednej galicyjskiej rodziny, syna powstańca styczniowego. Wydane w roku 1925, stanowią jedyny utwór prozatorski Ferdynanda Kurasia. „Skromną tę pracę, niewprawną ręką wieśniaka skreśloną” Kuraś dedykował Prezydentowi Odrodzonej Rzeczpospolitej Polskiej Stanisławowi Wojciechowskiemu. Przedmowę do wspomnień poety napisał Stefan Żeromski, dając wyraz wielkiemu wrażeniu, jakie zrobił na nim autentyczny pamiętnik chłopski, w którym „z cicha mówi o sobie sam obiekt, sam Murzyn polski, bytujący z prawieków obok nas (…)”.
Od wcześniejszych i współczesnych mu pamiętnikarzy chłopskich, łącznie z żyjącym w pobliskiej wsi, starszym o pokolenie Janem Słomką, autorem Pamiętników włościanina (1912), odróżnia prozę Kurasia literacki styl, bogate słownictwo, cytowanie poezji. Opowieść Kurasia różni się od pamiętników Słomki także innym spojrzeniem na przeszłość, skupieniem na osobistych doświadczeniach, bez specjalnego dążenia do szczegółowego ukazania realiów życia na wsi czy w sąsiednim miasteczku w czasach jego młodości.
Pierwsza, obszerniejsza część, obejmująca osiem z dziesięciu rozdziałów książki to ważny dokument ludowej historii Polski. Opisuje tułacze życie autora i jego rodziny, małorolnych nędzarzy podróżujących za chlebem, zarobkiem i kątem do zamieszkania. Ojciec, pracowity, lecz zbyt często zaglądający do kieliszka, zaharowana matka analfabetka, ich syn, czyli sam autor, który jako kilkulatek wskutek wypadku stracił słuch…
Przez ciernie żywota Ferdynanda Kurasia nie jest jednak wyznaniem o chłopskim losie naznaczonym pesymizmem, skargą, oskarżeniami o niesprawiedliwość. Autor opowiada spokojnie, nawet gdy opisuje rzeczy straszliwe. Bawi anegdotami, zaciekawia przygodami. Końcowe rozdziały książki to osobista historia Kurasia jako poety ludowego, twórcy, który zyskał uznanie i popularność dzięki wzbudzonej na przełomie wieków fascynacji wsią i życiem chłopów, „ludomanii” inteligentów. Tematem tych dwóch ostatnich rozdziałów są wyjazdy i wycieczki do Lwowa, do Krakowa, Wiednia, Warszawy, wizyty w teatrach, udział honorowy w publicznych uroczystościach — przeżycia człowieka o zupełnie już innej pozycji w społeczeństwie.
Ciąg dalszy wspomnień Ferdynanda Kurasia, obejmujący okres od wybuchu pierwszej wojny światowej do roku 1928, pozostawał w rękopisie do roku 1998, kiedy wydano go drukiem razem z pierwszą częścią, opublikowaną w okresie międzywojennym, oraz z wyborem wierszy poety.
Książka wspomnieniowa Ferdynanda Kurasia Przez ciernie żywota dostępna jest jako e-book (EPUB i Mobi Kindle) i plik PDF.
