Powrót posła

Ur.

16 lutego 1757 r. w Skokach na Podlasiu

Zm.

21 maja 1841 r. w Paryżu

Najważniejsze dzieła:

Powrót posła (1791), Śpiewy historyczne (1816), Pamiętnik czasów moich (1848), Puławy (1855), Podróże historyczne po ziemiach polskich między rokiem 1811 a 1828 odbyte (1858), Władysław pod Warną (1788), Kazimierz Wielki (1792), Dzieje panowania Zygmunta III (1860)

Polski dramaturg, powieściopisarz i poeta. Absolwent Korpusu Kadetów, a następnie adiutant Adama Kazimierza Czartoryskiego. Aktywnie uczestniczył w pracach Sejmu Wielkiego jako aktywny członek Stronnictwa Patriotycznego oraz współautor (z Hugonem Kołłątajem) projektu Konstytucji 3 Maja. Czynnie bronił idei reform: propagował je w Powrocie posła, był współzałożycielem Zgromadzenia Przyjaciół Konstytucji Rządowej w 1791 r. Pisząc paszkwile polityczne walczył piórem przeciw Targowicy, zaś po przystąpieniu króla do konfederacji targowickiej emigrował do Niemiec. Powrócił na wieść o insurekcji kościuszkowskiej, pełnił funkcją sekretarza Tadeusza Kościuszki, ranny w bitwie pod Maciejowicami w 1794 r., dostał się do niewoli i był więziony w Twierdzy Pietropawłowskiej w Petersburgu. Po uwolnieniu w 1796 r. wyjechał z Kościuszką do Stanów Zjednoczonych. W 1807 (po utworzeniu Księstwa Warszawskiego) wrócił do Polski, w 1809 został odznaczony Orderem Świętego Stanisława. W 1822 r. osiadł w majątku w podwarszawskim Ursynowie, gdzie zajął się gospodarstwem i twórczością literacką. Członek (a od 1826 r. prezes) Towarzystwa Przyjaciół Nauk; w Księstwie Warszawskim, a następnie w Królestwie Kongresowym był sekretarzem senatu, a także wizytatorem szkół. Mimo że był przeciwnikiem działalności spiskowej, po wybuchu powstania listopadowego brał udział w misji dyplomatycznej w Londynie szukając poparcia i legalizacji narodowej rewolty, a następnie brał udział w pracach Rządu Tymczasowego. Od 1833 r. przebywał na emigracji w Paryżu, politycznie związany z Hotelem Lambert, zaś naukowo zaangażowany w działalność Wydziału Historycznego Towarzystwa Literackiego w Paryżu. Wolnomularz, był autorytetem moralnym dla swoich współczesnych. Jest autorem obszernych pamiętników stanowiących ważne źródło wiedzy o epoce.