Friedrich Nietzsche
Jutrzenka
Nie jestże to ową „okropną” prawdą: iż to, co o jakimś czynie w ogóle wiedzieć...
Nie jestże to ową „okropną” prawdą: iż to, co o jakimś czynie w ogóle wiedzieć...
„Zgoła nie wiem, co czynię! Zgoła nie wiem, co mam czynić!” — To prawda, nie wątp...
O „dziedzinie wolności”. — Więcej, o wiele więcej jesteśmy zdolni pomyśleć, aniżeli doznać i uczynić — znaczy...
Żadne snadź uczynki nie bywają gorzej rozumiane od uczynków zgodnych z celami, gdyż te uchodziły...
Przebacza się niejednemu jego przywary moralne i przez rzadkie przepuszcza się je sito, jednakże pod...
Wyróżniającą, lecz zarazem niebezpieczną właściwością natur poetyckich jest ich wyczerpująca wyobraźnia: wyprzedza ona to, co...
„Co powiedziałem, to zrobię” — ten sposób myślenia uchodzi za oznakę człowieka z charakterem. Iluż to...
U ludzi myśli i czynu zdarza się pewien rodzaj niecierpliwości, co, w razie niepowodzenia, każe...
Siódmego dnia. — „Sławicie dzieło to jako mą twórczość? Toć pozbyłem się jeno tego, co mi...
Czyn rozumiemy tu jako takie dokonanie, które nadaje życiu sens i czyni je prawdziwym, istotnym itd. Zarówno w Kordiana (gdzie czyn pełni funkcję przeciwieństwa dla motywu życia snem), jak i w innych przypadkach jako istotne pojawia się pytanie, co jest czynem, a co nim nie jest. Ważny może tu być rozmiar duchowej przemiany, która towarzyszy działaniu, ale również jego efekt zewnętrzny. Kwestia ta pojawia się w dyskusjach romantyków (w których czyn bywa przeciwstawiany słowu), czy twórców młodopolskich. Dywagacje na temat czynu snuje Prus. Do klasyki należą również perory Hamleta dotyczące konieczności czynu przy jednocześnie odczuwanej niemożności podjęcia działania. Za pomocą tego hasła wskazywaliśmy fragmenty, w których wybór działania wiąże się nie tylko z oceną strat i zysków, ale z jakimś głębszym wartościowaniem (por. np. rozważania Wokulskiego, czy człowiek obracający swą energię na zdobycie gigantycznej fortuny, by zyskać osobiste szczęście wraz z sercem panny Łęckiej, postępuje podlej od człowieka oddającego swe życie na zmarnowanie w bezsensownej walce).