Siedząc tak, widziałem, jak ona od czasu do czasu wstaje, podchodzi do łóżka, mówi coś...
Burza trwała blisko dwie godziny. Skoro ucichła, chora, usiadłszy na łóżku, rzekła, iż czuje się...
Śród Indów dzikich myśl, iż można by stać się przedmiotem politowania, przejmuje uczuciem moralnej zgrozy...
Przyrost słodyczy. — Gdy kogoś kochamy, czcimy, podziwiamy i po pewnym czasie przekonamy się, że on...
Komuś przydarzyło się nieszczęście i oto schodzą się „litościwi” i roztaczają przed nim obraz jego...
Godzina, kiedy powiecie: „I cóż z mego współczucia! Nie jestże współczucie krzyżem, do którego przygwożdżony...
O, przyjaciele moi! Te są słowa poznającego: wstyd, wstyd, wstyd — oto dzieje człowieka!
Przeto ślubuje...
A skoro się nauczymy lepiej weselić, oduczymy się tym najskuteczniej innym boleści przyczyniać i bolesności...
A gdy mnie oni nie poznawali: oszczędzałem ich, głupiec, bardziej, niźli siebie samego: nawykły do...
„Zaratustro! Zaratustro! Zgadnij mą zagadkę! Powiadaj! Mów! Czym jest zemsta na świadku?
Ja cię wstecz...
Motywem tym zaznaczaliśmy nie wszystkie, lecz tylko charakterystyczne sytuacje, kiedy bohater utworu kieruje się w swym zachowaniu współczuciem i litością nad losem (ubóstwem, poniżeniem, sytuacją społeczną lub rodzinną) innej osoby. Przykładem może być tu postępowanie Wokulskiego wobec spotkanej na Powiślu Magdalenki. Wskazujemy również podobne do powyższej lub odmienne definicje miłosierdzia oraz wypowiedzi na temat roli (pozytywnej lub negatywnej), jaką miłosierdzie pełnić może w życiu jednostek i społeczeństw. Miłosierdzie stanowi kluczową wartość w wielu religiach (zarówno np. w chrześcijaństwie, jak w buddyzmie tybetańskim). W perspektywie chrześcijańskiej miłosierdzie Boga otwiera perspektywę przebaczenia, ekspiacji i zbawienia (a więc przeciwną do tej, jaką zakreśla sytuacja grzechu, upadku i zwątpienia).
