Inny jest bieg strzały, inny umysłu. Umysł mianowicie zdąża wprost nie mniej ku celowi nawet...
Stworzenia nierozumne otrzymały w udziale jedną duszę, a stworzenia rozumne jedną duszę rozumną. Podobnie i...
Zdarzenia stoją poza drzwiami, same w sobie, nic o sobie nie wiedząc ani się nie...
Kolisty bieg wszechświata jest zawsze ten sam: w dół, w górę, z wieczności w wieczność...
Pilnie bacz na to, czego wymaga twa natura od ciebie, o ile pozostajesz tylko pod...
Wszelka przygoda albo jest taka, że masz z natury moc do jej zniesienia, albo taka...
Przyzwyczaj się do tego, abyś przy wszystkim, co kto robi, pytał — o ile można — w...
Te są swoiste cechy duszy rozumnej: samą siebie widzi, sama siebie rozkłada na części, robi...
jeżeli oddalisz — powtarzam — od tej woli twej to, co z nią jest złączone na podstawie...
Trzy te zasady powinno się mieć zawsze w pogotowiu: co do postępowania, aby nigdy nie...
O rozumie wiele mówi w Satyrach Krasicki — podkreśla jego wartość, a także przeciwstawia głupocie. W romantyzmie rozum staje się przeciwieństwem serca, które reprezentuje „czucie i wiarę” (Romantyczność Mickiewicza). Romantycy przewartościowali pojęcie rozumu, przyznając wyższą rangę temu, co niedostępne poznaniu za pomocą „szkiełka i oka”. Dopiero pozytywizm stanie się kolejną epoką literacką, która mając tradycję romantyczną zapisaną w sercu (Lalka Prusa), rozumowi będzie oddawała cześć.
