Aleksander Fredro
Zemsta
Lecz gdzież była moja głowa!
Jam go beształ, mieszał z błotem,
On traktament miał dać...
Ja, Józef Papkin, syn mego ojca Jana Papkina…
Wreszcie przysiągłem przed jego świętym obliczem. — On dłoń trzymał na czole moim — przysiągłem rozkoszy nie...
Ostatnia wola, wyrażona słownie (w formie przesłania dla potomków lub późniejszych pokoleń) lub pisemnie (jako dokument) stanowi niekiedy istotny element fabuły, jako że jest to bardzo ważną instytucję naszej kultury. Motyw związany niekiedy z motywem dziedzictwem, jednakże ten akt rozrachunku ze światem może przybierać różne ciekawe formy (por. testament Papkina; czy zwierzenia w wierszu Testament mój Słowackiego).