Przypisy

cesarze julijscy — dynastia (rodzina panująca) pierwszych cesarzy rzymskich, począwszy od pierwszego z nich, Oktawiana Augusta, adoptowanego w testamencie przez słynnego wodza i polityka Gajusza Juliusza Cezara. [przypis edytorski]

cesarzewicz Aleksander — Aleksander Mikołajewicz Romanow (1818–1881), syn Mikołaja I; od 1855 cesarz (car) Rosji (Aleksander II), twórca wielu liberalnych reform, m.in. uwłaszczenia chłopów w Rosji i Królestwie Polskim; zginął w wyniku zamachu bombowego dokonanego przez Polaka, Ignacego Hryniewieckiego, działacza organizacji Narodnaja Wola. [przypis edytorski]

cesarzewicz Aleksiej — zapewne mowa o Aleksym Piotrowiczu Romanowie (1690–1718), pierworodnym synu Piotra I, który za bunt przeciw ojcu po krótkim pobycie za granicą, gdzie się schronił, został uwięziony, torturowany i zmarł w niejasnych okolicznościach w Twierdzy Pietropawłowskiej. [przypis edytorski]

cesarz Fryderyk — tu: Fryderyk I Barbarossa (tj. Rudobrody; ok. 1122–1190) z dynastii Hohenstaufów, syn księcia Szwabii, Fryderyka II i księżniczki Judyty z rodu Welfów, konkurencyjnego wobec Hohenstaufów w rywalizacji o koronę cesarską (Świętego Cesarza Rzymskiego), którą Barbarossa przywdział w 1155 r., kiedy wsparł papieża Eugeniusza III w jego sporze z mieszczaństwem rzymskim i doprowadził do ujęcia oraz egzekucji przywódcy buntu, Arnolda z Brescii. Istniał jednakże trwały brak porozumienia między cesarzem a papiestwem w kwestii inwestytury, tj. nadawania godności biskupich (nastąpiło odnowienie sporu między cesarzem Henrykiem IV a papieżem Grzegorzem VII i ich następcami, formalnie zakończonego w 1122 r. konkordatem w Wormacji). Napięte relacje utrzymywały się między cesarzem a kolejnymi papieżami: Hadrianem IV i Aleksandrem III, który stał wprost na stanowisku, że również sama godność cesarska stanowi beneficjum, a więc lenno papiestwa. Fryderyk I doprowadził do wyboru antypapieża Wiktora IV, w związku z czym papież Aleksander III w 1160 r. obłożył cesarza ekskomuniką. Cesarz kilkakrotnie zajmował zbrojnie Rzym, zmusił papieża do emigracji na Sycylię, a po śmierci Wiktora IV nowym antypapieżem ustanowił swego kanclerza Reinalda von Dassel jako Paschalisa III. Konflikt między cesarzem a papieżem trwał aż do roku 1177 i zakończył się polubownie strategicznym porozumieniem w Wenecji. Fryderyk Barbarossa zginął (dość przypadkowo zresztą, utopiwszy się w rzece) podczas krucjaty, którą podjął w odpowiedzi na wyzwanie, jakim było dla niego, jako przywódcy chrześcijańskiego cesarstwa, zdobycie Jerozolimy przez Saladyna w 1187 r. Fryderyk Barbarossa już za życia cieszył się legendarną sławą i uznawany był za wcielenie cnót rycerskich. [przypis edytorski]

cesarz Gracjan miał gwardię przyboczną złożoną z samych […] Scytów i […] zaczął się ubierać tak jak oni. […] Coś równie niesłychanego, jak gdyby mój rodzony ojciec pomalował się na niebiesko! — tj. jakby ojciec, Rzymianin, przejął obyczaje Piktów, rdzennych mieszkańców Brytanii, którzy malowali i tatuowali całe ciała. [przypis edytorski]

cesarz Julian, właśc. Flavius Claudius Iulianus (331–363) — cesarz rzymski (od 361), filozof i autor piszący po grecku, znany pod nadanym mu przez chrześcijan przydomkiem Apostata, tzn. Odstępca, ze względu na odrzucenie przez niego religii chrześcijańskiej przyjętej przez jego rodziców i powrót do tradycyjnych rzymskich kultów religijnych; ostatni cesarz wyznający religię dawnych Rzymian; podjął próbę jej zreformowania, dążąc do przywrócenia jej statusu religii państwowej; aktami prawnymi starał się osłabić chrześcijaństwo. [przypis edytorski]

cesarz Julian — właśc. Flavius Claudius Iulianus (331–363), cesarz rzymski (od 361), filozof i autor piszący po grecku, znany pod nadanym mu przez chrześcijan przydomkiem Apostata, tzn. Odstępca, gdyż wychowany w religii chrześcijańskiej, pod wpływem filozofii neoplatońskiej odstąpił od niej. Był ostatnim cesarzem wyznającym religię dawnych Rzymian, podjął próbę jej zreformowania, dążąc do przywrócenia jej statusu religii państwowej; aktami prawnymi starał się osłabić chrześcijaństwo. [przypis edytorski]

cesarz Konstantyn napisał do mnie trzy listy — wg Żywota św. Antoniego listy, na które Antoni początkowo nie chciał odpowiadać, napisał do niego cesarz Konstantyn oraz jego dwóch synów: Konstancjusz i Konstans. [przypis edytorski]

cesarzowa Elżbieta i księżna d'Alençon — córki księcia Maksymiliana Bawarskiego, siostry Marii Zofii Bawarskiej: Elżbieta Bawarska (1837–1898): cesarzowa Austrii i królowa Węgier od 1854 jako żona cesarza Franciszka Józefa I, znana również jako Sissi; Zofia Charlotta Wittelsbach (1847–1897): żona Ferdynanda Orleańskiego, księcia Alençon. [przypis edytorski]

cesarzowa Eugenia — Eugenia María Ignacia Augustina de Palafox y Kirk Patrick (1826–1920), żona cesarza Napoleona III, ostatnia monarchini francuska (1853–1871). [przypis edytorski]

cesarzowa Eugenia — Eugenia María Ignacia Augustina de Palafox y KirkPatrick (1826–1920), żona cesarza Napoleona III, ostatnia monarchini francuska (1853–1871). [przypis edytorski]

cesarzowa — Maria Teresa Habsburg, władczyni Austrii, królowa Czech i Węgier. [przypis edytorski]

cesarzowa rosyjska i król polski — Katarzyna II Wielka i Stanisław August Poniatowski. [przypis edytorski]

cesarzowa rzymska — chodzi prawdopodobnie o cesarzową Teodorę, żonę Justyniana I, żyjącą w latach 500–548. [przypis edytorski]

cesarz Rudolf — Rudolf II Habsburg (1552–1612), król Czech i Węgier, arcyksiążę Austrii i król Niemiec, co pozwalało mu na dziedziczenie tytułu cesarza. Z czasem stracił władzę na rzecz brata Macieja. Zasłynął jako badacz nauk tajemnych, patron alchemików i okultystów. [przypis edytorski]

cesarz rzymski — tytuł cesarza niemieckiego. [przypis edytorski]

cesarz Rzymu — przywołanie w tym miejscu Cesarstwa Rzymskiego jest anachronizmem: Cesarstwo Rzymskie istniało w latach 27 p.n.e. – 476 r. n.e.; król Salomon żył w latach ok. 1000 p.n.e – ok. 931 p.n.e. [przypis edytorski]

cesarz — tu: car Rosji. [przypis edytorski]

cesarz — tu: Napoleon Bonaparte; Napoleon I (1769–1821). [przypis edytorski]

cesarz Wszechrosji — tytuł ten jako pierwszy nadał sobie Piotr I Wielki w 1721 roku, po pokoju w Nystad. [przypis edytorski]

ces chers garçons (fr.) — ci drodzy chłopcy. [przypis edytorski]

Ces couplets sont vraiment fort drôles, / Quel ton satirique et plaisant! — Te kuplety są naprawdę bardzo zabawne! Co za ton satyryczny a przyjemny! [przypis edytorski]

Ces dames permettent? (fr.) — czy panie pozwolą. [przypis edytorski]

ces écrivailleurs (fr., pogard.) — ci pisarze; właśc.: te pismaki (fr. pisarz: écrivain) [przypis edytorski]

cesja — przelanie praw na inną osobę. [przypis edytorski]

cesja (z łac.) — dosł. ustąpienie; poświadczone urzędowo zrzeczenie się przez osobę prawną lub fizyczną praw do czegoś na rzecz innej osoby. [przypis edytorski]

ce sont (…) accidents passagers (fr., daw.) — to są przemijające przypadłości (dziś raczej: accidents transitoire). [przypis edytorski]

ce sont de maux légers (fr.) — to są lekkie dolegliwości. [przypis edytorski]

ces Slaves ont leur type à part (fr.) — ci Słowianie mają swój odrębny typ (tj. są rozpoznawalni). [przypis edytorski]

c'est à prendre ou à laisser (fr.) — można to przyjąć lub zostawić (pominąć). [przypis edytorski]

C'est assez drôle (fr.) — to dosyć zabawne. [przypis edytorski]

C'est atrocé (fr.) — to okropne. [przypis edytorski]

c'est beau (fr.) — to pięknie. [przypis edytorski]

C'est bien, allez Vous reposer (fr.) — Dobrze, niech pan idzie odpocząć. [przypis edytorski]

c'est bien ça (fr.) — to jest to; właśnie tak. [przypis edytorski]

C'est bien (fr.) — W porządku. [przypis edytorski]

C'est bien, partez! (fr.) — Dobrze, ruszaj. [przypis edytorski]

C'est bien vrai, Lénore (fr.) — to prawda, Lenoro. [przypis edytorski]

C'est ca! Le prince Calmuc!…. (fr.) — Otóż to! Książę Kałmuk! [przypis edytorski]

C'est canaille (fr.) — to kanalia. [przypis edytorski]

C'est ce qu'il y a de mieux, mon Officier (fr.) — Ten jest najlepszy, panie oficerze. [przypis edytorski]

C'est comme cela que maman faisait, n'est-ce pas, monsieur? (fr.) — Tak robiła mama, prawda, proszę pana? [przypis edytorski]

C'est compris. Nous sommes bien par delà du bien et du mal (fr.) — To zrozumiałe. Jesteśmy daleko poza dobrem i złem. [przypis edytorski]

C'est convenu! N'est-ce pas? (fr.) — Zgoda! Nieprawdaż? [przypis edytorski]

c'est de la canaille (fr.) — to są kanalie; należą do rodzaju kanalii. [przypis edytorski]

c'est de plus grand chic (fr.) — jest najszykowniejszy. [przypis edytorski]

c'est diable! (fr.) — to diabelska sprawa! [przypis edytorski]

C'est drôle ça, n'est-ce pas? (fr.) — To zabawne, prawda? [przypis edytorski]

c'est drôle (fr.) — to zabawne. [przypis edytorski]

c'est du dernier ridicule (fr.) — to chyba największy absurd (jaki słyszałem). [przypis edytorski]

C'est du guignon! Rien de plus — To pech! Nic więcej! [przypis edytorski]

C'est fini, fini à jamais! Je ne veux plus vous voir! Où suis-je? Chez qui? (fr.) — Wszystko skończone, skończone na zawsze! Nie chcę pana więcej widzieć! Gdzie ja jestem? U kogo? [przypis edytorski]

C'est fini (fr.) — to jest koniec. [przypis edytorski]

C'est fini (fr.) — to koniec. [przypis edytorski]

C'est funambulesque! (fr.) — To dziwaczne! [przypis edytorski]

C'est idiot (fr.) — to idiota. [przypis edytorski]

c'est inconcevable! (fr.) — to niepojęte! [przypis edytorski]

c'est incroyable — to niewiarygodne. [przypis edytorski]

c'est indigne! (fr.) — to niegodne!; tak się nie godzi! [przypis edytorski]

c'est juste (fr.) — słusznie, racja. [przypis edytorski]

C'est juste (…) te défie (fr.) — Słusznie, w tej grze każdy ma swoją połowę: on jest uczony, a ja diabeł z rzemiosła. Byłem jego nauczycielem i jestem z tego dumny. Czy wiesz więcej od nas? Mów, wyzywam cię. [przypis edytorski]

C'est là ma gouvernante! (fr.) — To jest moja guwernantka! [przypis edytorski]

c'est là qu'est la nouveauté du drame bourgeois de Goethe (fr.) — na tym polega nowatorstwo mieszczańskiego dramatu Goethego. [przypis edytorski]

c'est la lune (fr.) — to jest księżyc. [przypis edytorski]

c'est l'amour qui a fait cela (fr.) — miłość to uczyniła. [przypis edytorski]

C'est la révolution qui a donné à ces gens tout celà (fr.) — To rewolucja dała tym ludziom to wszystko. [przypis edytorski]

C'est la vie! (fr.) — Takie życie! [przypis edytorski]

C'est la vie (fr.) — to jest życie. [przypis edytorski]