Przekaż 1,5% Wolnym Lekturom!
Wsparcie nic nie kosztuje! Wystarczy w polu „Wniosek o przekazanie 1,5% podatku” wpisać nasz KRS: 0000070056
Każda kwota się liczy! Dziękujemy!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza | przypisy tradycyjne
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | chiński | czeski | dawne | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | ironicznie | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | staropolskie | teatralny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 11084 przypisów.
kosz (z tatar.) — koczowisko, obóz. [przypis redakcyjny]
kota ciągnąć — błaźnić się, droczyć. [przypis redakcyjny]
kota (geogr.) — punkt wysokościowy na mapie. [przypis edytorski]
kotalok — zniekszt.: katalog. [przypis edytorski]
kotara — ciężka, gruba zasłona. [przypis edytorski]
kotara (daw.) — namiot. [przypis redakcyjny]
kotara (starop.) — z tatarskiego kotarha: namiot z derek. [przypis edytorski]
Kotarbiński, Józef (1849–1928) — pisarz, krytyk teatralny, aktor filmowy i teatralny; w latach 1899–1905 dyrektor teatru im. Juliusza Słowackiego w Krakowie. [przypis edytorski]
Kotarbiński, Józef (1849–1928) — warszawski aktor i reżyser, wykładowca dykcji i deklamacji w szkole dramatycznej, autor studiów z dziedziny krytyki literackiej, redaktor czasopisma „Kolce”, w którym pierwotnie ukazywały się zawarte w niniejszej książce felietony Janusza Korczaka. [przypis edytorski]
Kotarbiński, Tadeusz (1886–1981) — filozof, zajmujący się głównie logiką i etyką, aforysta. [przypis edytorski]
Kotarbiński, Tadeusz (1886–1981) — pol. filozof, logik i etyk, przedstawiciel szkoły lwowsko-warszawskiej; twórca reizmu (materialistycznej, a właśc. fizykalnej koncepcji filoz.); drogą analizy semantycznej pojęć filoz. wyprowadził system konkretyzmu (będącego odmianą materialistycznego monizmu). Znany jako współtwórca prakseologii, teorii sprawnego działania. [przypis edytorski]
Kotarbiński, Tadeusz (1886–1981) — pol. filozof, logik i etyk, przedstawiciel szkoły lwowsko-warszawskiej; twórca reizmu (materialistycznej, a właśc. fizykalnej koncepcji filoz.); drogą analizy semantycznej pojęć filoz. wyprowadził system konkretyzmu (będącego odmianą materialistycznego monizmu); znany jako współtwórca prakseologii, teorii sprawnego działania. [przypis edytorski]
kotarh a. kotarz (daw.) — namiot. [przypis edytorski]
kotary (daw.) — namioty. [przypis redakcyjny]
kotary (daw.) — [tu:] namiot. [przypis redakcyjny]
kotarz — szałas, namiot; por. dziś: kotara. [przypis redakcyjny]
kota — tu: potoczne określenie monety. [przypis edytorski]
kota w bajce, co rad by jeść ryby, ale nie chciałby sobie łapek zamaczać — aluzja do tej bajki w Makbecie I, 7. [przypis tłumacza]
kota — zająca. [przypis edytorski]
kotczy (daw.) — powóz, kareta. [przypis edytorski]
kot (daw.) — mieszek na pieniądze. [przypis redakcyjny]
kot (daw.) — tu: zając. [przypis redakcyjny]
kotek śwarny — zwinny zajączek. [przypis edytorski]
kotek — tu: kwiat leszczyny. [przypis edytorski]
koteria — grupa osób popierająca się wzajemnie, ze szkodą dla ogółu. [przypis redakcyjny]
koteria — grupa osób popierających się wzajemnie w celu osiągnięcia korzyści. [przypis edytorski]
koteria — grupa wzajemnie popierających się osób, działająca w określonym celu. [przypis edytorski]
koteria, której Rousseau się naraził, składała się z najbardziej wybitnych, ruchliwych i solidarnie trzymających się ludzi, których wpływy sięgały daleko poza granice Francji — niemałą siłą w ręku Grimma i jego koterii była „Correspondance littéraire”, rękopiśmienny dwutygodnik, który tenże, z współpracownictwem Diderota, pani d'Épinay, a w ostatnich latach Meistera, wydawał przez 40 lat blisko na użytek większości koronowanych głów i co najznamienitszych dostojników Europy. W piśmie tym, doskonale redagowanym, otrzymywali wysoko położeni abonenci przegląd najświeższych wiadomości paryskich, wolnych tu od knebla cenzury, ile że „Correspondance” była tajna, abonowana i przesyłana pod ścisłą dyskrecją. Było tam i sprawozdanie z ostatniej premiery, i plotka towarzyska, nieraz bardzo drastyczna, i wyciąg wszystkich, nawet najbłahszych nowości literackich, i wreszcie swobodne omówienie wypadków dnia. Łatwo zrozumieć, iż odnośnie do kształtowania opinii dziennik taki stanowił siłę, z którą dzisiejsza prasa, jawna, dająca możność dyskusji i polemiki i zresztą neutralizująca się wzajem, ani w przybliżeniu równać się nie może. Nie potrzeba dodawać, że „Correspondance” była oficjalnym organem koterii „filozofów” i że wszystkie hymny pochwalne — z wielką wszelako miarą i smakiem — są w niej na cześć świeczników Encyklopedii. Panna Macdonald, partyzantka teorii „spisku”, zestawia ustępy „Correspondance” dotyczące Russa i dopatruje się w nich konsekwentnego działania celem zgubienia pisarza w opinii Europy, oraz denuncjowania go niejako, właśnie w epoce, kiedy uchodząc z Francji, w tejże Europie musi szukać gościny. Faguet nie godzi się z tym zapatrywaniem i raczej skłonny jest dziwić się umiarkowanemu tonowi Grimma odnośnie do Jana Jakuba. Dla własnej ciekawości przewertowałem w kilkunastu tomach „Correspondance” wszystko, co w niej dotyczy osoby i pism Russa; oczywiście, życzliwym stanowisko Grimma nie jest, ale jakież mogło być inne w stosunku do pisarza, który mu był antypatyczny ideowo, a wrogi osobiście? Jakiegoś planowo wytyczonego działania wręcz na zgubę pisarza trudno mi się było dopatrzyć w tych ustępach, które zresztą rozproszone są na przestrzeni szeregu lat. [przypis tłumacza]
kotew — kotwica. [przypis edytorski]
kotew (starop.) — kotwica. [przypis edytorski]
kotiuha (ukr. dial.) — pies. [przypis edytorski]
kotki (gw.) — bazie. [przypis edytorski]
kotki — ludowa nazwa koniczyny polnej. [przypis redakcyjny]
kot Kiplinga — nawiązanie do jednej z opowieści z tomu Takie sobie bajeczki (ang. Just So Stories) Rudyarda Kiplinga, zatytułowanej O kocie, który sam chadzał na przechadzkę (ang. Cat that walked by himself). [przypis edytorski]
kotłowina (daw.) — kotlina. [przypis edytorski]
kotły (lm) — bębny miedziane, półkoliste, obciągnięte skórą, były używane w jeździe; bębenista miał dwa takie kotły, umocowane po obu bokach siodła. [przypis redakcyjny]
kotlarnia — zakład produkujący kotły. [przypis edytorski]
kotlas (zniekszt. fr.) — francuskie słowo coutelas w niektórych regionach tropikalnej Afryki i na Karaibach (podobnie jak pochodzące od niego angielskie cutlass) oznacza maczetę: długi, szeroki nóż używany do wyrąbywania ścieżek w tropikalnej dżungli oraz ścinania trzciny cukrowej na plantacjach; por. kordelas: długi nóż myśliwski, służący do oprawiania upolowanej zwierzyny oraz jako element uzbrojenia marynarzy. [przypis edytorski]
kotlik (gw.) — kociołek. [przypis edytorski]
kotlina — tu: wnętrze pieca. [przypis edytorski]
kotlina — zagłębienie powierzchni ziemi otoczone wzniesieniami. [przypis edytorski]
kot Magdy — w oryg. Sarah-cat. [przypis edytorski]
kotna — będąca w ciąży; o kotce, zajęczycy lub owcy. [przypis edytorski]
kotna — będąca w ciąży; o kotce, zajęczycy lub owcy. [przypis redakcyjny]
Kotokida — urodzony w gminie (dzielnicy) Aten Kotokidai; końcówka częsta w nazwiskach arystokratycznych. [przypis tłumacza]
kotowi — dziś popr. forma C.:kotu. [przypis edytorski]
kotowi — dziś popr.: kotu. [przypis edytorski]
Kotsis, Aleksander (1836–1877) — malarz polski, chętnie podejmujący tematy ludowe. [przypis edytorski]
Kot, Stanisław (1885–1975) — polski historyk, działacz ruchu ludowego, polityk; w 1939 minister spraw wewnętrznych emigracyjnego rządu gen. Sikorskiego, ambasador w ZSRR (1941–1942), minister stanu na Bliskim Wschodzie (1942–1943), minister informacji (1943–1944). [przypis edytorski]
kottabos — są różne formy zabawy kottabos, uprawianej przez Greków podczas uczt z wielką namiętnością. Najzwyklejszy sposób zabawy był następujący: na figurce metalowej (naczyniu metalowym) ustawia się słupek kształtu kandelabra, na którym balansują szalki albo płytki. Pozostałą w kieliszku resztą wina należy prysnąć tak zręcznie, by trafioną szalkę czy płytkę strącić na dół i wywołać jak najgłośniejszy dźwięk ze zderzenia się z ową metalową podstawką. Inny sposób, zdaje się tu naśladowany, polega na wylaniu resztki wina z pucharu w naczynie metalowe (miednicę) tak, by kropli nigdzie obok nie uronić i wywołać dźwięk. Przy tym myśli się o kochanej osobie lub wymawia się jej imię, a dźwięk uderzającego o metal wina jest wróżbą uczuć pomyślanej osoby. Trudniejszą sztuką było pryskanymi kroplami obalić kubki pływające po wodzie w miednicy z pułapu zwieszonej. Wygrywał, kto najwięcej takich kubków strącił. [przypis tłumacza]
kot — tu: zając. [przypis edytorski]
kot — tu: zając, szarak. [przypis edytorski]
Kottyfos — legat Tesalów i naczelnik Amfiktionii. [przypis tłumacza]
kotuch (daw.) — zagroda na ptaki domowe, kojec. [przypis edytorski]
kotuch (gwar.) — zagroda na ptaki domowe, kojec. [przypis redakcyjny]
koturn argijski — koturn z Argos, miasta w Grecji, położonego na Peloponezie, w Argolidzie; koturny w staroż. Grecji noszone były przez aktorów. [przypis edytorski]
koturn — but z wysokimi cholewami, później (od Ajschylosa) z wysokimi podeszwami, noszony przez aktorów tragicznych na scenie. But ten można wdziewać zarówno na lewą, jak i na prawą nogę; więc przezwisko koturn znaczy tyle co polskie „kurek na kościele” [osoba o zmiennych poglądach, głosząca najdogodniejsze w danej sytuacji]. [przypis tłumacza]
koturn — obuwie o podwyższonej podeszwie, stosowane w starożytnym teatrze do podwyższania aktorów. [przypis edytorski]
koturny — obuwie o podwyższonej podeszwie; koturny w staroż. Grecji noszone były przez aktorów podczas przedstawień. [przypis edytorski]
koturny — obuwie o podwyższonej podeszwie; koturny w staroż. Grecji noszone były przez aktorów, stąd przen.: podniosłość, patos. [przypis edytorski]
kot — w gwarze myśliwskiej: zając. [przypis edytorski]
kotwica zawozowa a. kotwica zawoźna — stosunkowo lekka kotwica służąca do ściągania statku z mielizny. [przypis edytorski]
koty igrawają — drą koty, zadzierają z kimś; kłócą się. [przypis edytorski]
kotylion (fr. cotillon) — przypinana do piersi ozdoba naśladująca order, mająca formę rozetki lub bukieciku, używana podczas zabawy tanecznej zwanej również kotylionem. Pary jednakowych kotylionów są rozdzielane między tancerzy i tancerki, posiadacze jednakowych kotylionów mają odnaleźć się na sali i tańczyć w parze. [przypis edytorski]
kotylion (fr. cotillon) — zabawa taneczna, w której pary jednakowych kotylionów (przypinanych do piersi ozdób naśladujących ordery) są rozdzielane między tancerzy i tancerki, a posiadacze takich samych kotylionów mają odnaleźć się na sali i tańczyć w parze. [przypis edytorski]
kotylion — ozdoba, przypinana na bal; taniec z figurami, w którym uczestniczą pary z takimi samymi ozdobami. [przypis edytorski]
kotylion — ozdoba przypinana uczestnikom balu; osoby z takimi samymi kotylionami miały ze sobą tańczyć. [przypis edytorski]
kotylion — przypinana do piersi ozdoba naśladująca order, mająca formę rozetki lub bukieciku, używana podczas zabawy tanecznej zwanej również kotylionem. Pary jednakowych kotylionów są rozdzielane między tancerzy i tancerki, posiadacze jednakowych kotylionów mają odnaleźć się na sali i tańczyć w parze. [przypis edytorski]
kotylion — rozetka ze wstążki przypinana do stroju; tu: wianuszek. [przypis edytorski]
Kotyora — staroż. miasto greckie na płd. wybrzeżu M. Czarnego; ob. Ordu w płn. Turcji. [przypis edytorski]
kotyra (gw.) — gruda ziemi. [przypis edytorski]
Kotys I — król trackiego szczepu Odrysów (383–359), teść ateńskiego wodza, Ifikratesa, przyjaciel Aten do 367 r., potem w wojnie z nimi aż do swej śmierci. [przypis tłumacza]
Kotzebue, August Friedrich Ferdinand von (1761–1819) — pisarz i dramaturg niem., autor komedii sentymentalnych popularnych w epoce w Niemczech oraz bardziej znanej awanturniczej sztuki o losach Maurycego Beniowskiego Graf Benjowsky oder die Verschwörung auf Kamtschatka (Hrabia Beniowski, czyli spisek na Kamczatce; 1795); August Kotzebue był konsulem generalnym Rosji; zginął w wyniku zamachu z ręki studenta teologii Karla Ludwiga Sanda, który czyn swój tłumaczył przekonaniem, że jego ofiara była rosyjskim szpiegiem. [przypis edytorski]
kować (daw.) — dziś: kuć, wykuwać. [przypis edytorski]
kować (daw.) — kuć; przykować: przykuć. [przypis edytorski]
kować (daw.) — kuć. [przypis edytorski]
kować (daw.) — kuć; tu: zakuć w kajdany, zniewolić. [przypis edytorski]
kować (daw.) — podkuwać. [przypis redakcyjny]
kować — dziś: kuć; wykuwać. [przypis edytorski]
kować — kuć; tu: skuć (w kajdany). [przypis edytorski]
kować — kuć, wykuwać. [przypis edytorski]
kować (przestarz.) — kuć. [przypis edytorski]
kować — zakuwać. [przypis edytorski]
kowacz — rzemieślnik zajmujący się wykuwaniem przedmiotów z metalu. [przypis edytorski]
kowa — dziś: skuwa, zniewala. [przypis edytorski]
Kowale — wieś w pow. białostockim, w gm. Suraż. [przypis edytorski]
Kowalewska, Sofja Wasiljewna (1850–1891) — rosyjska matematyczka zajmująca się funkcjami analitycznymi, równaniami różniczkowymi i mechaniką; pierwsza Europejka z doktoratem w dziedzinie matematyki (1874), pierwsza na stanowisku profesora (1889); była także autorką kilku powieści. [przypis edytorski]
Kowalewska, Sofja Wasiljewna (1850–1891) — rosyjska matematyczka zajmująca się funkcjami analitycznymi, równaniami różniczkowymi i mechaniką; pierwsza Europejka z doktoratem w dziedzinie matematyki (1874), pierwsza na stanowisku profesora (1889); była także autorką kilku powieści. [przypis edytorski]
Kowalewska, Zofia (1850–1891) — wybitna matematyczka rosyjska; miała szerokie zainteresowania literackie i sama pisała powieści, dramaty i poezje. [przypis redakcyjny]
Kowalewska, Zofia, właśc. Sofja Wasiljewna Kowalewska (1850–1891) — matematyczka ros. (doktorat 1874, profesura 1884) pochodzenia pol.-niem. (po ojcu z Korwin-Krukowskich, po matce wnuczka astronoma Theodora von Schuberta), żona paleontologa Władimira Kowalewskiego, dziekan Wydziału Matematycznego na Uniwersytecie w Sztokholmie; jej prace dotyczą gł. głównie równań różniczkowych (m.in. równań ruchu bryły sztywnej) oraz mechaniki i optyki; była również autorką wierszy, dramatów i powieści (m.in. Nihilistka, 1928). [przypis edytorski]
kowal (gw.) — kowal. Wymowa gwarowa kowol, czyli a jest wymawiane jako o. Zjawisko to określane jest jako ścieśnienie wymowy, podwyższenie i zwężenie. Jest charakterystyczna dla gwar małopolskich, kurpiowskich, mazurskich i wyspowo dla innych regionów Polski. Stanowi pozostałość po długiej samogłosce a, która występowała obok a krótkiego, i już w średniowieczu przybrała brzmienie o, a wcześniej — pośrednią á. Zob. https://encenc.pl/a-pochylone/, dostęp: 10.11.2017. [przypis edytorski]
kowalik, Sitta (biol.) — niewielki ptak wróblowaty zamieszkujący lasy półkuli północnej, zjadający owady, larwy, orzechy i nasiona, które chowa w szczelinach kory. [przypis edytorski]
kowalów — dziś popr. forma D.lm: kowali. [przypis edytorski]
kowal — osoba, która produkuje różne przedmioty z żelaza. [przypis edytorski]
kowalowę (daw.) — dziś popr. forma D.lp: kowalową. [przypis edytorski]
kowal — rzemieślnik wykuwający przedmioty z żelaza, podkuwający konie. [przypis edytorski]
kowal — tu w znaczeniu: kujon. [przypis edytorski]
kowal w Bolonii, a Fosko w Faency — Pierwszy był Lambertucio, który z kowala stał się wielkim panem; drugi także pochodzący z gminu, człowiek cnotliwy i własną zasługą uszlachcony. [przypis redakcyjny]
kowanie (daw.) — kucie. [przypis edytorski]
kowanie — dziś popr.: kucie. [przypis edytorski]
