Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 453 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | biologia, biologiczny | czeski | dawne | ekonomiczny | filozoficzny | francuski | geologia | grecki | gwara, gwarowe | historia, historyczny | hiszpański | ironicznie | łacina, łacińskie | liczba mnoga | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | pogardliwe | polski | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przysłowiowy | religijny, religioznawstwo | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | staropolskie | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie
Według języka: wszystkie | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 2890 przypisów.
feret (daw.) — ozdoba złotnicza, służąca jako przybranie stroju. [przypis edytorski]
feretron — obraz noszony na drążkach w czasie procesji. [przypis edytorski]
feretron — przenośny obraz religijny w ozdobnych ramach, malowany dwustronnie. [przypis edytorski]
feretron (z gr.) — przenośny ołtarzyk lub obraz religijny noszony na drążkach podczas procesji. [przypis edytorski]
ferezja — męskie okrycie wierzchnie noszone w Polsce w XVII w. [przypis edytorski]
ferezja — męskie okrycie wierzchnie pochodzenia wschodniego, szeroki płaszcz o szerokich rękawach, ze stójką, ozdobnie szamerowany; ferezja przyjęła się jako strój szlachty w Polsce w XVII w. [przypis edytorski]
ferezja — męskie okrycie wierzchnie w XVI–XVII w. [przypis edytorski]
ferezja (z tur.) — wierzchni strój męski pochodzenia wschodniego, szeroki płaszcz, o szerokich także rękawach, ze stójką, ozdobnie szamerowany; uroczysty strój bojarów ros.; ferezja przyjęła się jako strój szlachty w Polsce w XVII w., często szyta była z czerwonego sukna, podbita futrem a. jedwabną podszewką. [przypis edytorski]
ferflukter (zniekszt. niem. verfluchte) — przeklęty. [przypis edytorski]
Ferguson, Adam (1723–1816) — szkocki ekonomista i myśliciel polityczny. [przypis edytorski]
ferlegować (z niem. verlegen) — przenosić. [przypis edytorski]
Fermat, Pierre (1601–1665) — francuski matematyk, z wykształcenia prawnik; zajmował się teorią liczb, niezależnie od Kartezjusza wprowadził układ współrzędnych w geometrii, z Pascalem współtworzył podstawy teorii prawdopodobieństwa. [przypis edytorski]
Fermat, Pierre de (1601–1665) — prawnik i matematyk-amator fr., z wykształcenia lingwista; zajmował się teorią liczb, równolegle z Kartezjuszem wprowadził prostokątny układ współrzędnych, zw. kartezjańskim; za życia nie publikował swoich prac. [przypis edytorski]
ferma (wł.) — stop, zatrzymać się. [przypis edytorski]
fermentacja — proces rozkładu związków organicznych. Pasteur dowiódł, że jest wywoływany także przez drobnoustroje. [przypis edytorski]
fermerowie — dziś popr. forma M.lm: fermerzy (a. raczej: farmerzy). [przypis edytorski]
fermer — właściciel lub dzierżawca fermy. [przypis edytorski]
Fermez, donc sacrrr! (fr.) — Zamknięte, psiakrr… [przypis edytorski]
Fermez, s'il Vous plait (fr.) — Proszę zamykać. [przypis edytorski]
fermoir (fr.) — tu: sekretarzyk (zamykany); ogólnie: zapięcie, zamek. [przypis edytorski]
fermoir (fr.) — zamykany przybornik na biurko, sekretarzyk (dosł. zamek, zapięcie). [przypis edytorski]
Fernández, Antonio (1559–1634) — hiszpański jezuita z Kordoby, autor Instructio confessariorum tribus partibus (1621). [przypis edytorski]
Fernando de Noronha — archipelag na Oceanie Atlantyckim, położony 350 km na wschód od wybrzeży Brazylii. [przypis edytorski]
Fernando Po — ob. Bioko, wulkaniczna wyspa w Zat. Gwinejskiej, ok. 25 km od wybrzeży Afryki; oddzieliła się od kontynentu ok. 12 tys. lat temu. [przypis edytorski]
Fernando Poo — dziś: Bioko, największa wyspa należąca do Gwinei Równikowej. [przypis edytorski]
Ferny, Jacques — jeden z artystów piszących i wykonujących piosenki w kabaretach Paryża w końcu XIX w. [przypis edytorski]
Feronia matka (mit. rzym.) — staroitalska bogini, uważana za żonę Jowisza. [przypis edytorski]
fero, tuli, latum, ferre (łac.) — nieść, formy podstawowe czasownika. [przypis edytorski]
ferować — orzekać, postanawiać. [przypis edytorski]
ferować — orzekać. [przypis edytorski]
ferować (z łac.) — orzekać, postanawiać; dziś w wyrażeniu: ferować wyrok. [przypis edytorski]
Ferowery, właśc. frawaszi (mit.) — tysiące duchowych istot stworzonych przez Ahura Mazdę do opiekowania się światem; potem przez frawaszi rozumiano wiecznego, osobistego ducha: frawaszi wysyła urwan (duszę) w świat materialny, by walczyła w bitwie dobra ze złem. [przypis edytorski]
Ferrari, Giuseppe (1811–1976) — wolnomyślny filozof i historyk, profesor na wszechnicy w Turynie i Mediolanie po r. 1859. Jako członek parlamentu piemonckiego zaliczał się do zaciętych przeciwników aneksyjnej polityki Cavoura i bronił idei federacji. Był deputowanym do końca życia (1876). [red. WL]. [przypis edytorski]
Ferrer, Francisco (1859–1909) — hiszpańsko-kataloński wolnomyśliciel, anarchista, pedagog, twórca postępowej Szkoły Nowoczesnej; w 1906 aresztowany pod zmyślonym zarzutem współudziału w próbie zabójstwa króla Alfonsa XIII, po ogólnoświatowych protestach wypuszczony na wolność; w 1909 oskarżony o zorganizowanie robotniczych protestów przeciwko rządowi, sprowokowanych ogłoszeniem przez premiera Antonio Maura poboru rezerwistów z klas niższych, którzy mieli być wysłani do Maroka, i zakończonych krwawą konfrontacją z armią (tzw. Tragiczny Tydzień w Barcelonie); skazany bez dowodów, w nieuczciwym procesie, i rozstrzelany, co wywołało protesty w kraju i za granicą oraz doprowadziło do upadku rządu Maury. [przypis edytorski]
Ferri, Enrico (1856–1929) — włoski prawnik, uczeń Lombrosa. [przypis edytorski]
ferro carril (hiszp.) — kolej żelazna. [przypis edytorski]
ferrum pomatum a. ferri pomatum (łac., med.) — jabłczan żelazowy, dawny preparat żelazowy stosowany jako środek wzmacniający przy leczeniu niedokrwistości, otrzymywany przez działanie soku jabłkowego na opiłki żelaza. [przypis edytorski]
Ferry, Gabriel (pseud.), właśc. Louis de Bellemare (1809–1852) — francuski pisarz, autor westernów i powieści przygodowych osadzonych w realiach życia pionierskiego w Ameryce. [przypis edytorski]
ferszołtener (jid.) — przeklęty. [przypis edytorski]
fert fama (łac.) — wieść niesie. [przypis edytorski]
fertig (niem.) — gotowe, gotowy. [przypis edytorski]
fertig (niem.) — gotowe. [przypis edytorski]
fertig (niem.) — gotowe, skończone. [przypis edytorski]
fertig (niem.) — gotowe, skończone, załatwione. [przypis edytorski]
fertig (z niem.) — gotowe, skończone. [przypis edytorski]
fertik (gw., z niem. fertig) — gotowe. [przypis edytorski]
Fertile Évangile (fr.) — Płodna Ewangelia; Émile Zola od 1898 pisał cykl powieściowy Cztery Ewangelie (Les Quatre Évangiles), w którym odszedł od naturalizmu na rzecz utopijnego przedstawienia rzeczywistości idealnej; do śmierci zdołał ukończyć trzy pierwsze tomy, noszące tytuły: Płodność, Praca i Prawda, oraz naszkicować czwarty, Sprawiedliwość. [przypis edytorski]
Fertner, Antoni (1874–1959) — polski aktor komediowy. [przypis edytorski]
fertyczny (daw.) — ruchliwy, zwinny. [przypis edytorski]
fertyczny (daw.) — zwinny, ruchliwy. [przypis edytorski]
fertyczny — gibki, żwawy, zgrabny; zmysłowy. [przypis edytorski]
fertyczny — ruchliwy, ożywiony, żwawy. [przypis edytorski]
fertyczny — ruchliwy, ożywiony, żwawy. [przypis edytorski]
fertyczny — zwinny i ruchliwy. [przypis edytorski]
fertyczny — zwinny, ruchliwy. [przypis edytorski]
fertyczny — zwinny, szybki, żwawy. [przypis edytorski]
fertyczny — zwinny, żwawy, zręczny; tu: energiczny. [przypis edytorski]
feruła (łac. ferula) — berło; tu przen.: władza. [przypis edytorski]
feruła (z łac. ferula) — berło, pałka. [przypis edytorski]
ferventissimi amoris mei (łac.) — najgorętszej miłości mojej. [przypis edytorski]
ferwor — zapał, entuzjazm. [przypis edytorski]
ferwor — zapał. [przypis edytorski]
fesches Mäderl (niem.) — szykowna dziewczyna. [przypis edytorski]
feskie — pochodzące z królestwa Fezu. [przypis edytorski]
fest (daw.) — święto. [przypis edytorski]
fest (daw.) — uroczystość, święto; uczta. [przypis edytorski]
Festen — Festungen. [przypis edytorski]
fest, froh, frei (niem.) — silny, wesoły, swobodny. [przypis edytorski]
fest (niem. Fest) — święto, uroczystość. [przypis edytorski]
feston — dekoracja z podwieszonej tkaniny. [przypis edytorski]
feston — dekoracja z podwieszonej tkaniny. [przypis edytorski]
feston — element dekoracyjny: podpięta tkanina lub płaskorzeźba ją przedstawiająca. [przypis edytorski]
feston — element dekoracyjny w formie podwieszonego po bokach pęku kwiatów czy owoców lub fragmentu tkaniny upiętej guzami, inaczej girlanda. [przypis edytorski]
feston — girlanda; element dekoracyjny w formie podwieszonych po bokach kwiatów lub upiętej tkaniny. [przypis edytorski]
feston — girlanda; malowniczo zwieszająca się roślinność. [przypis edytorski]
feston — motyw dekoracyjny w kształcie półwieńca. [przypis edytorski]
feston — rodzaj wiszącej dekoracji z roślin bądź z tkaniny. [przypis edytorski]
feston — tkanina upięta dekoracyjnie w formie girlandy lub draperii. [przypis edytorski]
fest — święto. [przypis edytorski]
Festtag (niem.) — święto; dzień świąteczny. [przypis edytorski]
fest — tu: święto. [przypis edytorski]
fest (z niem.; ndm) — silny; mocno, dobrze; na fest (fraz.): na dobre, dobrze. [przypis edytorski]
Fet-ali-szach — dziś popr.: Fath Ali Szah Kadżar (1797–1834). [przypis edytorski]
feta — święto. [przypis edytorski]
feta (z fr. fête) — święto. [przypis edytorski]
fetniak (gw. środ.) — cwaniak; spryciarz szukający zaczepki. [przypis edytorski]
fetniak (gw. środ.) — cwaniak, zawadiaka. [przypis edytorski]
fetor — smród. [przypis edytorski]
fetować — podejmować wystawnie, świętować obecność. [przypis edytorski]
fetować — tu: karmić. [przypis edytorski]
fetysz — w religiach pierwotnych: przedmiot mający nadprzyrodzoną moc. [przypis edytorski]
fetyszysta — tu: wyznawca fetyszyzmu, czciciel przedmiotów (fetyszów), którym przypisywana jest moc nadprzyrodzona. [przypis edytorski]
fetyszyzm — jedna z pierwotnych form religii: oddawanie czci przedmiotom kultowym (fetyszom), którym przypisywana jest moc nadprzyrodzona. [przypis edytorski]
Feuchtwanger, Lion (1884–1958) — pisarz niemiecki, autor powieści historycznych, w 1933 r. wyemigrował. [przypis edytorski]
Feuchtwanger, Lion — właśc. Jakub Arje (1884–1958), autor m.in. powieści Żyd Süß (1925), na podstawie której Veit Harlan nakręcił propagandowy, a niezgodny z jej wymową film, oraz Wojny żydowskiej (1932), której jednym z bohaterów jest Józef Flawiusz. [przypis edytorski]
Feuchtwanger, Lion — właśc. Jakub Arje (1884–1958), autor m.in. powieści Żyd Süß (1925), na podstawie której Veit Harlan nakręcił propagandowy, a niezgodny z jej wymową film, oraz Wojny żydowskiej (1932), której jednym z bohaterów jest Józef Flawiusz. [przypis edytorski]
feudum — lenno. [przypis edytorski]
feudysta — w państwie absolutystycznym prawnik, specjalizujący się w prawie feudalnym i prawach seniorskich. [przypis edytorski]
Feuerbach, Anselm (1829–1880) — malarz niemiecki, przedstawiciel klasycyzmu; tu mowa o jego monumentalnym obrazie Uczta Platona (Das Gastmahl des Plato), powstałym w dwóch wersjach: z roku 1869 oraz 1874. [przypis edytorski]
Feuerbach, Ludwig (1804–1872) — filozof niemiecki, uczeń Hegla, zwolennik materializmu i krytyk idealizmu. [przypis edytorski]
