Przypisy

lejc — dziś popr. forma D. lm: lejców. [przypis edytorski]

lejc — dziś popr. lejce; być może Słowacki zmienił formę, by zachować rytmikę wiersza. [przypis edytorski]

lejcowa (daw.) — klacz, idąca w lejcach. [przypis edytorski]

lejcowe konie — konie kierowane przez powożącego, idące w lejcach, za którymi podążają pozostałe konie zaprzęgu. [przypis edytorski]

lejc, popręgi — elementy uprzęży konnej. [przypis edytorski]

lejeta (gw.) — lejecie. [przypis edytorski]

Le jeu ne vaut pas la chandelle (fr.) — Gra nie jest warta świeczki. [przypis edytorski]

Lejkin, Jakub (1906–1942) — adwokat, zastępca dowódcy Żydowskiej Służby Porządkowej, zastrzelony w pierwszej egzekucji przeprowadzonej przez Żydowską Organizację Bojową. [przypis edytorski]

Lejkin, Jakub (1906–1942) — adwokat, zastępca dowódcy Żydowskiej Służby Porządkowej, zastrzelony w pierwszej egzekucji przeprowadzonej przez Żydowską Organizację Bojową; charakteryzował się niskim wzrostem. [przypis edytorski]

Lejl Szimurim (hebr.) — noc czuwania, pierwsza noc święta Paschy. [przypis edytorski]

lej (rum. leu) — waluta Rumunii. [przypis edytorski]

lejtenant — popr.: lejtnant, porucznik. [przypis edytorski]

lejtnant (niem. Leutnant) — porucznik. [przypis edytorski]

lejtnant — stopień oficerski odpowiadający polskiemu porucznikowi lub podporucznikowi. [przypis edytorski]

lejtnant — stopień oficerski odpowiadający polskiemu porucznikowi. [przypis edytorski]

lejtnant — stopień oficerski w armii rosyjskiej. [przypis edytorski]

le Juif errant de l'Armee (fr.) — Żyd-Tułacz armii; odniesienie do postaci Żyda Wiecznego Tułacza, bohatera średniowiecznej legendy, który za urąganie Jezusowi w drodze na ukrzyżowanie został obarczony klątwą wiecznej tułaczki po świecie. [przypis edytorski]

lekarstwy — dziś popr. forma N.lm: lekarstwami. [przypis edytorski]

lekcejszy — dziś popr.: lżejszy. [przypis edytorski]

lekce od nich poważony (starop.) — zlekceważony przez nich. [przypis edytorski]

lekcija (lenk.) — pamoka. [przypis edytorski]

lekcija — pamoka. [przypis edytorski]

lekcij (gw.) — lżej. [przypis edytorski]

lekcje, dyjalekcie — Słowacki, pochodzący z Kresów, wymawiał głoskę ć półmiękko, jak Ukraińcy i Rosjanie, dlatego w jego te wyrazy w jego ustach się rymowały. [przypis edytorski]

lekcyą — dziś popr. B.lp r.ż.: lekcję. [przypis edytorski]

lekcyj — daw. forma D.lm.; dziś raczej: lekcji. [przypis edytorski]

lekcyj — daw. forma D.lm., dziś raczej: lekcji. [przypis edytorski]

lekcyj — dziś częstsza forma D. lm: lekcji. [przypis edytorski]

lekcyj — dziś najczęstsza forma D. lm: lekcji. [przypis edytorski]

lekkiem — daw. forma N. i Msc. przymiotników r.n.; dziś tożsama z r.m.: lekkim. [przypis edytorski]

lekki oszczep — tu: kij bilardowy. [przypis edytorski]

lekki — tu: niepoważny. [przypis edytorski]

lekki — tu: niesprawiający wrażenia wysilonego, tj. pisanego z trudem; por.: lekkie pióro. [przypis edytorski]

lekkoduch — człowiek, który z powodu braku odpowiedzialności za cokolwiek, unika problemów i zmartwień. [przypis edytorski]

lekkomyślnik (neol.) — lekkoduch; osoba lekkomyślna. [przypis edytorski]

lekko — nie traktując poważnie. [przypis edytorski]

lekkość (starop.) — hańba. [przypis edytorski]

lekkoskrzydlny (neol.) — ktoś, kto ma skrzydła pełne lekkości a. któremu latanie przychodzi z łatwością. [przypis edytorski]

lekować (gw.) — leczyć. [przypis edytorski]

lekować (gw.) — leczyć się. [przypis edytorski]

lekpom (ros. лекпом, skrótowiec od лекарский помощник) — pomocnik lekarza, felczer. [przypis edytorski]

leksza — dziś popr.: lżejsza. [przypis edytorski]

leksze — dziś popr.: lżejsze. [przypis edytorski]

lekszy — dziś popr.: lżejszy. [przypis edytorski]

lektorka — tu: kobieta czytająca komuś na głos. [przypis edytorski]

lektor mistycznej roboty — zakonnik wykładający teologię mistyczną. [przypis edytorski]

lektor — niska funkcja kościelna, powiązana z odczytywaniem fragmentów Biblii podczas nabożeństw. [przypis edytorski]

lektor (przestarz.) — osoba czytająca na głos. [przypis edytorski]

lektor — tu: czytelnik. [przypis edytorski]

lektor — tytuł, który otrzymywał zakonnik po siedmioletnich studiach teologicznych. [przypis edytorski]

lektura — tu: czytanie. [przypis edytorski]

lektyka — tu: kryte nosze. [przypis edytorski]

lektyka (z łac.) — łoże lub fotel na drążkach do przenoszenia ludzi. [przypis edytorski]

lekuczko (daw.) — bardzo lekko. [przypis edytorski]

lelak (reg.) — lelek, niewielki ptak nocny. [przypis edytorski]

lelejać się (starop.) — chwiać się. [przypis edytorski]

lelek — szary ptak europejski, który zimuje w Afryce. [przypis edytorski]

Lelewel, Joachim (1786–1861) — historyk i polityk polski; od 1831 działacz emigracyjny. [przypis edytorski]

Lelewel, Joachim (1786–1861) — historyk i polityk polski; wykładowca Akademii Wileńskiej, założyciel „Tygodnika Wileńskiego” (1815), członek Towarzystwa Królewskiego Przyjaciół Nauk w Warszawie (od 1829), zasiadał w kierowanej przez Adama Czartoryskiego Radzie Administracyjnej w powstaniu listopadowym (1830–1831), członek Rządu Narodowego Królestwa Polskiego, prezes Towarzystwa Patriotycznego, radykalnego odłamu obozu powstańczego; od 1831 r. działacz emigracyjny, numizmatyk. [przypis edytorski]

Lelewel, Joachim (1786–1861) — historyk i polityk polski; wykładowca Akademii Wileńskiej, założyciel „Tygodnika Wileńskiego” (1815), członek Towarzystwa Królewskiego Przyjaciół Nauk w Warszawie (od 1829), zasiadał w kierowanej przez Adama Czartoryskiego Radzie Administracyjnej w powstaniu listopadowym (1830–1831), członek Rządu Narodowego Królestwa Polskiego, prezes Towarzystwa Patriotycznego, radykalnego odłamu obozu powstańczego; od 1831 r. działacz emigracyjny, numizmatyk. [przypis edytorski]

Lelewel, Joachim (1786-1861) — historyk i polityk. [przypis edytorski]

Lelewel, Joachim (1786–1861) — wybitny historyk i działacz polityczny, uczestnik Powstania Listopadowego; pochodził ze spolonizowanej szlachty pruskiej. [przypis edytorski]

Lelia — romantyczna powieść George Sand (1804–1876), wyd. w 1833, o tragicznej miłości poety Stenia do tytułowej bohaterki. [przypis edytorski]

leli — dziś popr. forma: lali. [przypis edytorski]

lelija — dziś popr.: lilia. [przypis edytorski]

lelije (daw.) — lilie. [przypis edytorski]

Lel i Polel a. Lelum i Polelum (mit.) — rzekome bliźniacze bóstwa w wierzeniach dawnych Słowian. [przypis edytorski]

Le livre des esprits (fr.) — Księga Duchów (1857), jedno z podstawowych dzieł systematyzujących i kodyfikujących spirytyzm, wydane przez Allana Kardeca; w głównej części składa się z ponad 1000 pytań natury religijnej, filozoficznej i parapsychologicznej oraz odpowiedzi na te pytania, rzekomo podyktowanych przez duchy. [przypis edytorski]

Leliwa — herb wielkich rodów szlacheckich (sześcioramienna złota gwiazda nad złotym sierpem księżyca odwróconym ku górze, na błękitnym tle, z pawimi piórami w klejnocie) używany m.in. przez Tarnowskich, Sieniawskich, Morsztynów i Czapskich; również Tyszkiewiczom przysługiwała odmiana tegoż herbu (ze strusimi piórami w klejnocie); większość Leliwczyków jako potwierdzenie swej pozycji otrzymało także tytuły hrabiowskie. Tu: herbem Leliwa musiał się zapewne posługiwać wicesgerent, do którego zwrócona jest cała przemowa. [przypis edytorski]

Lelów — wieś w woj. śląskim, w pow. częstochowskim, ok. 45 km na wsch. od Częstochowy; do 1869 miasto. [przypis edytorski]

Lely, Peter (1618–1680) — angielski malarz holenderskiego pochodzenia. [przypis edytorski]

Lel — zgodnie z tradycją literacką słowiańskie bóstwo miłości, którego imię pojawiało się w pieśniach ludowych. [przypis edytorski]

Lemaître, Jules (1853–1914) — francuski publicysta i pisarz, stosował krytykę impresjonistyczną, pisał dramaty i opowiadania. [przypis edytorski]

Lemaître, Jules François Élie (1853–1914) — francuski krytyk, dramatopisarz, poeta. [przypis edytorski]

Lemaire, Gaston (1854–1928) — francuski kompozytor. [przypis edytorski]

Lemański, Jan (1866–1933) — młodopolski poeta, bajkopisarz i satyryk, jeden z redaktorów „Chimery”. [przypis edytorski]

Lemański, Jan (1866–1933) — młodopolski poeta, bajkopisarz i satyryk okresu Młodej Polski, jeden z redaktorów czasopisma literacko-artystycznego „Chimera”; autor m.in. poematu Wyzwolenka (1905) oraz powieści fantastycznej Ofiara królewny (1906), prywatnie mąż poetki Marii Komornickiej w l. 1898–1900. [przypis edytorski]

Lemański, Jan (1866–1933) — młodopolski poeta, bajkopisarz i satyryk okresu Młodej Polski, jeden z redaktorów czasopisma literacko-artystycznego „Chimera”; autor m.in. poematu Wyzwolenka (1905) oraz powieści fantastycznej Ofiara królewny (1906). [przypis edytorski]

Lemański, Jan (1866–1933) — młodopolski poeta, satyryk i bajkopisarz. [przypis edytorski]

Lemański, Jan (1866–1933) — poeta, bajkopisarz i satyryk, jeden z redaktorów „Chimery”. [przypis edytorski]

Leman (fr. Lac Léman) — hist.: Jezioro Lemańskie; ob. Jezioro Genewskie, największe jezioro w Alpach i w Europie Zachodniej, o pow. 581,4 km². [przypis edytorski]

„Le Matin” — francuskie czasopismo, wydawane w latach 1884–1944; gazeta zaangażowała się w tzw. aferę Dreyfusa w 1896 r., kwestionując dowody przeciwko żołnierzowi oskarżonemu o zdradę (oskarżenie odsłoniło przez to swe rasistowskie motywacje) i publikując w lipcu 1899 r. wyznania komandora Esterhazy'ego. [przypis edytorski]

Le mauvais goût mène au crime (fr.) — Zły gust prowadzi do zbrodni. [przypis edytorski]

l'embarras de richesse (fr.) — problem bogactwa; klęska urodzaju. [przypis edytorski]

lementarz — elementarz. [przypis edytorski]

lementarz (gw.) — elementarz. [przypis edytorski]

Lemercier de la Rivière, Pierre-Paul de Saint-Médard (1719–1801) — francuski ekonomista fizjokrata. [przypis edytorski]

lemiesz — część pługa, która podcina skibę. [przypis edytorski]

lemiesz — część pługa podcinająca skibę. [przypis edytorski]

lemiesz — część pługa służąca do rozcinania ziemi, ostrze podcinające skibę. [przypis edytorski]

lemiesz — dolna część pługa odcinająca skibę; wcześniej: ostrze radła; narzędzie rolnicze służące do orania ziemi pod zasiew. [przypis edytorski]

lemieszka — potrawa mączna, niekiedy z mąki i ziemniaków. [przypis edytorski]

lemieszka — prażucha, potrawa z prażonej mąki, sypanej na gorącą wodę i mieszanej, niekiedy nawet bez soli. [przypis edytorski]

lemiesz — metalowa część pługa, ostrze zagłębiające się w ziemię podczas orki. [przypis edytorski]

lemiesz — metalowa część pługa, zagłębiająca się w ziemię podczas orki. [przypis edytorski]

lemiesz — ostrze pługa. [przypis edytorski]

Le mieux est souvent l'ennemi du bien (fr.) — Najlepsze jest często wrogiem dobrego. [przypis edytorski]

Lemniady (mit. gr.) — wojownicze kobiety z wyspy Limnos, które w zemście za zdradę wymordowały wszystkich mężczyzn. [przypis edytorski]

Lemnos (mit. gr.) — wyspa, która była przystankiem podczas wyprawy Argonautów po złote runo. [przypis edytorski]

Lemnos — wulkaniczna wyspa w północnej części Morza Egejskiego, uznawana za siedzibę i kuźnię Hefajstosa, boga-kowala. [przypis edytorski]