Przypisy

labilność (z łac.) — zmienność, chwiejność. [przypis edytorski]

laboremus (łac.) — pracujmy. [przypis edytorski]

Labor mendacii (łac.) — praca kłamstwa. [przypis edytorski]

labor omnia vincit improbus (łac.) — ciężka praca przezwycięża wszystko. [przypis edytorski]

Labor omnia vincit improbus (łac.) — ustawiczna praca zwycięża wszystko; cytat z Georgik (I, 145–146) Wergiliusza. [przypis edytorski]

Labor vincit omnia (łac.) — Praca zwycięża wszystko. [przypis edytorski]

lacerna (z łac.) — szeroki płaszcz z kapturem, noszony jako wierzchnie okrycie przez wszystkie warstwy społeczne. [przypis edytorski]

laconicum (łac.) — łaźnia parowa. [przypis edytorski]

lacrima Christi (łac.) — dosł. łza Chrystusa; także: nazwa wina z winorośli hodowanych u podnóża Wezuwiusza. [przypis edytorski]

lacrima Christi (łac.) — łza Chrystusa. [przypis edytorski]

lacrimis (łac.) — łzami. [przypis edytorski]

laesivis verbis (łac.) — obraźliwymi słowami. [przypis edytorski]

lapathium acutum (łac.) — szczaw tępolistny. [przypis edytorski]

lapis (łac.) — kamień, bryła. [przypis edytorski]

lapis (łac.) — kamień. [przypis edytorski]

lapsus calami (łac.) — błąd pióra. [przypis edytorski]

lapsus linguae (łac.) — błąd językowy. [przypis edytorski]

lapsus (z łac.) — błąd, pomyłka. [przypis edytorski]

lapsus (z łac.) — pomyłka, błąd, zwłaszcza popełniony przez roztargnienie. [przypis edytorski]

larum (łac.) — alarm. [przypis edytorski]

larum (z łac.) — alarm. [przypis edytorski]

larum (z łac.) — krzyk, alarm. [przypis edytorski]

larvatus prodeo (łac.) — kroczę zamaskowany. [przypis edytorski]

larwa (daw., z łac.) — tu: potwór. [przypis edytorski]

larwa (daw., z łac.) — widmo, upiór; maska. [przypis edytorski]

larwa (łac.) — w wierzeniach staroż. Rzymian larwy (zw. też lemures) były to duchy przodków, ale uznawanych za złe duchy, rodzaj upiorów, dusze zmarłych skażonych za życia zbrodnią i krwią; w związku z tym co roku 13 maja dokonywano obrzędu wypędzania ich z domu; w czasach Norwida popularnie też nazywano larwą maskę. [przypis edytorski]

larwa (tu daw., z łac.) — maska; przebranie. [przypis edytorski]

larynks (z łac.) — przełyk. [przypis edytorski]

latiklaw (z łac.) — tu: tunica laticlavia, noszona przez senatorów szata zdobiona szerokim purpurowym pasem (laticlavem), biegnącym od ramienia w dół i z powrotem, będącym oznaką ich urzędu. [przypis edytorski]

Laudate Dominum omnes gentes (łac.) — chwalcie Pana wszystkie narody, Psalm 117. [przypis edytorski]

Laudate pueri Dominum (łac.) — Chwalcie, chłopcy, Pana. [przypis edytorski]

Laudate, pueri, Dominum! Laudate! (łac.) — Chwalcie, dzieci, Pana! Chwalcie! (Ps 113 (112)). [przypis edytorski]

laudem (łac.; forma Acc.) — chwałę, pochwałę. [przypis edytorski]

Laudetur Jesus Chistus (łac.) — niech będzie pochwalony Jezus Chrystus. [przypis edytorski]

Laudetur Jesus Christus. (łac.) — niech będzie pochwalony Jezus Chrystus. [przypis edytorski]

Laudetur Jesus Christus (łac.) — niech będzie pochwalony Jezus Chrystus. [przypis edytorski]

laudetur Jesus Christus (łac.) — niech będzie pochwalony Jezus Chrystus. [przypis edytorski]

Laudetur Jesus Christus (łac.) — niech będzie pochwalony Jezus Chrytus. [przypis edytorski]

laudetur (łac.) — niech będzie pochwalony; formuła powitalna przyjęta w katolicyzmie. [przypis edytorski]

laudetur (łac.) — niech będzie pochwalony. [przypis edytorski]

laudum (łac.) — rozporządzenie. [przypis edytorski]

laudum (łac.) — wici, wezwanie pod broń; tu M. lm lauda. [przypis edytorski]

Laus Deo, bone intelligo (łac.) — Chwała Bogu, dobrzy rozumiem (powinno być bene: dobrze, zamiast bone, tj. bonae: dobrzy, dobrego a. dobremu). [przypis edytorski]

Laus Tibi, Christe (łac.) — Chwała tobie, Chryste. [przypis edytorski]

Laus tibi, femina! (łac.) — Chwała Tobie, kobieto! [przypis edytorski]

Laus tibi, femina… (łac.) — Chwała tobie, kobieto… [przypis edytorski]

lavabo (łac., fr.) — umywalka; umywalnia. [przypis edytorski]

lawatywa (z łac. lavare: myć) — dziś: lewatywa, płukanie jelita grubego. [przypis edytorski]

Lectori […] Salutem (łac.) — pozdowienia dla czytelnika. [przypis edytorski]

lector (łac.) — niewolnik czytający na głos wskazane teksty. [przypis edytorski]

legacja (z łac.) — poselstwo. [przypis edytorski]

lege artis (łac.) — według zasad sztuki. [przypis edytorski]

lege artis (łac.) — wedle reguł sztuki. [przypis edytorski]

lege artis (łac.) — wedle reguł sztuki. [przypis edytorski]

lege artis (łac.) — zgodnie z zasadami. [przypis edytorski]

lege artis (łac.) — zgodnie z zasadami sztuki; prawidłowo. [przypis edytorski]

Lege, domine (łac.) — Czytaj, panie. [przypis edytorski]

leges curiatae (łac.) — ustawy kurialne. [przypis edytorski]

legia (z łac.) — legion; w łac. średniowiecznej oznaczający zazwyczaj oddział jazdy liczący 1000 rycerzy; tu może oznaczać oddziały piesze. [przypis edytorski]

legislatorek (z łac. legislator: prawodawca) — pogard.: prawodawca, poseł na sejm. [przypis edytorski]

legitime natos (łac.) — legalnie urodzony. [przypis edytorski]

lego, legere (łac.) — zbierać; wybierać; czytać (III koniugacja). [przypis edytorski]

lektyka (z łac.) — łoże lub fotel na drążkach do przenoszenia ludzi. [przypis edytorski]

lemuralia (z łac.) — obrzędy przebłagalne ku czci duchów zmarłych zwanych lemurami. [przypis edytorski]

lente (łac.) — spokojnie. [przypis edytorski]

leo, qui querit quem devoret (łac.) — lew szukający kogo by pożarł; parafraza biblijnych słów o diable (1P 5:8). [przypis edytorski]

lex (łac.) — prawo. [przypis edytorski]

lex (łac., r.ż.) — prawo, postanowienie prawne. [przypis edytorski]

libacja (z łac. libatio) — początkowo: w religiach staroż. ofiara składana bóstwu przez wylewania na ziemię cennych płynów; dziś pot.: uczta, której towarzyszy obfite spożycie alkoholu; pijatyka. [przypis edytorski]

libenter (łac.) — chętnie. [przypis edytorski]

liber posteriori (łac.) — ostatnia księga. [przypis edytorski]

liber sanctissimus (łac.) — księga najświętsza (lub: najczcigodniejsza). [przypis edytorski]

Liberum Veto (łac., dosł.: wolne „nie pozwalam”) — przywilej szlachecki, pozwalający jednemu posłowi zablokować pracę sejmu nad ustawą. [przypis edytorski]

liberum veto (łac.) — wolne „nie pozwalam”. [przypis edytorski]

liberum veto (łac.) — wolne „nie pozwalam”; przywilej szlachecki, pozwalający jednemu posłowi zerwać obrady sejmu. [przypis edytorski]

libido (z łac.) — popęd seksualny, żądza. [przypis edytorski]

libro (łac.) — w księdze. [przypis edytorski]

libro ultimo (łac.) — w księdze ostatniej. [przypis edytorski]

licentia poetica (łac.) — wolność twórcza, swoboda poetycka. [przypis edytorski]

licet haec Athenis nobis (łac.) — to nam wolno w Atenach. [przypis edytorski]

liktor (z łac.) — woźny towarzyszący wyższemu urzędnikowi. [przypis edytorski]

Lingua eius loquetur mendacium (łac.) — język jego głosi kłamstwo. [przypis edytorski]

lingua latina (łac.) — język łaciński. [przypis edytorski]

Liquefacto tempora plumbo… (łac.) — [i w głowę wroga] miecąc roztopiony ołów,/ Rozbił czaszkę. Ów runął na piaski spłowiałe (Wergiliusz, Eneida IX 588–589, tłum. T. Karyłowski; opis strzału Mezencjusza z procy w syna Arcensa). [przypis edytorski]

litera docet, litera nocet (łac.) — litera poucza, litera szkodzi; przen. o słowie, szczególnie pisanym; o literaturze. [przypis edytorski]

loco (łac.) — na miejscu. [przypis edytorski]

loco parentis (łac.) — zastępca rodziców. [przypis edytorski]

locum (łac.) — miejsce, izba. [przypis edytorski]

locum (łac.) — miejsce, mieszkanie. [przypis edytorski]

locum quandam Belbuc nunc s. Petri castellum (łac.) — pewne miejsce Belbuc, obecnie zamek św. Piotra. [przypis edytorski]

locum standi (łac.) — miejsce pobytu. [przypis edytorski]

locum standi (łac.) — miejsce postoju; kwatera. [przypis edytorski]

locum (z łac.) — mieszkanie. [przypis edytorski]

locus (łac.) — miejsce (cały tytuł wiersza stanowi nawiązanie do Locus solus Raymonda Roussela). [przypis edytorski]

locus refrigerii, lucis et pacis (łac.) — miejsce ochłody, światła i pokoju (fragm. modlitwy eucharystycznej z katolickiej mszy w rycie rzymskim). [przypis edytorski]

locus standi (łac., praw.) — legitymacja procesowa, upoważnienie do prowadzenia sprawy. [przypis edytorski]

lokata (daw., z łac. locatus: umieszczony) — miejsce, pomieszczenie, mieszkanie. [przypis edytorski]

lokata (daw., z łac. locatus: umieszczony) — mieszkanie, pomieszczenie, lokal. [przypis edytorski]

lokomobila (z łac. locus mobilis) — przewoźny zespół napędowy składający się z kotła parowego, maszyny parowej i urządzenia transmisyjnego (np. koła z pasem transmisyjnym), rodzaj małego parowozu bez własnego napędu: silnik parowy był dopiero mocowany na lub z boku kotła. Lokomobile stosowano w XIX i na pocz. XX w. do napędzania maszyn rolniczych, pomp i małych warsztatów itp., często dodatkowo wykorzystując produkowaną parę do ogrzewania oraz pozyskiwania gorącej wody; wyposażone w późniejszym czasie w prądnicę, stanowiły lokalne elektrownie. Z czasem lokomobila została zastąpiona przez silnik spalinowy i elektryczny. [przypis edytorski]

lokotenent (z łac.) — pełniący obowiązki (dosł.: trzymający miejsce). [przypis edytorski]