Przypisy

Red River — Rzeka Czerwona; przepływa przez stan Teksas i Luizjana, wpada do największej rzeki Ameryki Północnej, Missisipi. [przypis edytorski]

redukcja — cięcia w zatrudnieniu. [przypis edytorski]

reduta (daw.) — bal maskowy. [przypis edytorski]

reduta (daw.) — publiczny bal maskowy. [przypis edytorski]

reduta (daw.) — tu: bal maskowy. [przypis edytorski]

reduta (daw.) — tu: bal, przyjęcie. [przypis edytorski]

reduta (daw.) — zabawa towarzyska, łącząca bal (często maskowy) oraz grę w karty dla panów i plotki oraz swatanie par dla pań. [przypis edytorski]

reduta (daw.) — zabawa towarzyska, łącząca bal (często maskowy) oraz grę w karty dla panów i plotki oraz swatanie par dla pań. [przypis edytorski]

reduta — mały fort, otoczony rowem, wałami i ostrokołem; dawniej także: bal maskowy. [przypis edytorski]

reduta — rodzaj samodzielnej fortyfikacji polowej. [przypis edytorski]

reduta — tu: bal. [przypis edytorski]

reduta — tu: bal, zabawa. [przypis edytorski]

redyngot (daw.) — długi surdut z dwoma rzędami guzików, używany do jazdy konnej. [przypis edytorski]

Reed, John (1887–1920) — amerykański dziennikarz, publicysta, komunista; sławę przyniosły mu bezpośrednie relacje z rewolucji meksykańskiej; w 1917 wyjechał jako reporter do Rosji, gdzie był świadkiem rewolucji październikowej, którą relacjonował dla prasy amerykańskiej, a później opisał w książce Dziesięć dni, które wstrząsnęły światem (1919). [przypis edytorski]

Reeve, Henry (1813–1895) — angielski publicysta, kolega i przyjaciel Krasińskiego z lat studiów w Genewie; Krasiński korespondował z nim, wymieniając myśli na różne tematy. [przypis edytorski]

ref — dolna część żagla, o którą można zmniejszyć jego powierzchnię poprzez skrócenie wszytych w niego rzędami linek (reflinek), czyli refowanie; zwykle używano 2–3 rzędów reflinek, stąd „wiatr na trzy refy” to wiatr, przy jakim pływa się na maksymalnie zrefowanych żaglach. [przypis edytorski]

refektarz (daw.) — sala jadalna. [przypis edytorski]

refektarz — jadalnia klasztorna. [przypis edytorski]

refektarz — jadalnia w klasztorze lub seminarium duchownym. [przypis edytorski]

refektarz — jadalnia w klasztorze lub seminarium. [przypis edytorski]

refektarz — jadalnia w klasztorze lub w innej instytucji kościelnej. [przypis edytorski]

refektarzów — dziś popr. forma D.lm: refektarzy; refektarz: sala jadalna w klasztorach. [przypis edytorski]

refektarz — pomieszczenie w klasztorze służące jako jadalnia. [przypis edytorski]

refektarz — sala jadalna w klasztorze lub w seminarium duchownym. [przypis edytorski]

refektarz — sala jadalna w klasztorze. [przypis edytorski]

refektarz — sala jadalna w klasztorze. [przypis edytorski]

referat — tu: przedstawienie komuś zagadnienia, zreferowanie. [przypis edytorski]

referendarz — dawny urzędnik przy dworze królewskim przyjmujący prośby i skargi ludności i referujący je przełożonym (stąd nazwa). [przypis edytorski]

referendarz (daw.) — urzędnik kancelarii królewskiej posiadający kompetencje sądownicze. [przypis edytorski]

referendarz (daw.) — urzędnik średniej rangi. [przypis edytorski]

referendarz — urzędnik administracji państwowej. [przypis edytorski]

referendarz — urzędnik koronny przyjmujący prośby i skargi ludności. [przypis edytorski]

referendarz — urzędnik lub samodzielny sędzia w dawnej Polsce. [przypis edytorski]

referendarz — urzędnik sądowy. [przypis edytorski]

referent — tu: urzędnik, kierujący działem (referatem) w instytucji. [przypis edytorski]

refermaci — własc. franciszkanie reformaci, odłam obserwancki (tj. ściślejszej reguły) w ramach Zakonu Braci Mniejszych; w Polsce od 1622. [przypis edytorski]

refiuzować (neol., z fr. refuser) — odmawiać, odrzucać. [przypis edytorski]

refleks — błysk światła a. odbicie. [przypis edytorski]

refleks — odbicie. [przypis edytorski]

refleks — tu: odbicie, obraz na powierzchni lustra. [przypis edytorski]

reflektor — tu: odbłyśnik, element oprawy lampy odbijający światło i wysyłający je w określonym kierunku. [przypis edytorski]

reflektować (daw.) — chcieć, wyrażać ochotę na coś. [przypis edytorski]

reflektować kogoś (daw.) — przywodzić kogoś do opamiętania, rozwagi; uspokajać. [przypis edytorski]

reflektować kogoś — przywoływać kogoś do opamiętania. [przypis edytorski]

reflektować kogo — uprzytamniać komuś coś. [przypis edytorski]

reformaci (daw.) — jedna z frakcji zakonu franciszkanów. [przypis edytorski]

reforma kluniacka — przeprowadzona w sieci klasztorów benedyktyńskich we Francji i we Włoszech przez Odona (ok. 878–942), drugiego opata klasztoru w Cluny. [przypis edytorski]

reforma miejska z r. 1764 — prawdopodobnie chodzi o zarządzenie z sierpnia 1764 r. znoszące urzędy miejskie, utworzone edyktem z 1733 r.; zaplanowane w efekcie nowe wybory miały wyłonić stosunkowo reprezentatywne gminy. [przypis edytorski]

reformatorowie — dziś popr. forma M. lm: reformatorzy. [przypis edytorski]

Reformatorzy wychowania — Robert Hebert Quick (1831–1891), Reformatorzy wychowania: zasady wychowania nowoczesnego, przeł. z ang. J. Wł. Dawid, Warszawa 1896. [przypis edytorski]

Reforma — tu: reformacja. [przypis edytorski]

reform bill (ang.) — ustawa o zmianie systemu wyborczego do Izby Gmin. [przypis edytorski]

reformy (daw.) — kobiece majtki z długimi nogawkami. [przypis edytorski]

refować (żegl.) — zmniejszać powierzchnię ożaglowania podczas żeglugi w trudnych warunkach wiatrowych przez częściowe zwijanie lub składanie dolnej części żagla i umocowanie jej za pomocą linek. [przypis edytorski]

refować — zmniejszać powierzchnię ożaglowania podczas żeglugi w trudnych warunkach wiatrowych przez częściowe zwijanie lub składanie dolnej części żagla i umocowanie jej za pomocą linek. [przypis edytorski]

refrakcja — tu: refrakcja astronomiczna, zjawisko ugięcia promieni świetlnych w atmosferze ziemskiej spowodowane znaczącymi różnicami gęstości powietrza na różnej wysokości od powierzchni Ziemi; refrakcja atmosferyczna zmienia pozorne położenie obiektów na niebie, przesuwając je w stronę zenitu. [przypis edytorski]

refrakcja — załamanie promieni świetlnych, odchylenie kierunku rozchodzenia się światła przy przejściu do innego ośrodka. [przypis edytorski]

refrakcja — załamywanie się promieni świetlnych na granicy dwóch ośrodków o różnej gęstości. [przypis edytorski]

refrakcyjny — związany z refrakcją, tj. załamaniem światła. [przypis edytorski]

refraktor — teleskop skupiający światło z pomocą jednej lub wielu soczewek. [przypis edytorski]

refraktor — teleskop soczewkowy. [przypis edytorski]

refren: „Lecz — Celia, Celia, Celia sra” — nawiązanie do wiersza Jonathana Swifta The Lady's Dressing Room (publ. 1732 r.), w którym młodzieniec zakrada się do garderoby swej ukochanej wiedziony gorącą miłością i pożądaniem, by rozczarować się tym, co udało się mu podpatrzeć. [przypis edytorski]

refugium (łac.) — miejsce ucieczki, bezpieczne schronienie, azyl. [przypis edytorski]

refugium (z łac.) — schronienie, miejsce ucieczki. [przypis edytorski]

regalia — oznaki i symbole władzy królewskiej (korona, berło itp.); także: dziedziny gospodarki zastrzeżone dla panującego, wynikające z zasady, iż państwo jest prywatną własnością monarchy. [przypis edytorski]

regalia — prawa i przywileje przysługujące wyłącznie panującemu. [przypis edytorski]

regalia — tu: symbole władzy monarszej. [przypis edytorski]

regalista — rojalista, zwolennik króla. [przypis edytorski]

regalistka — rojalistka, zwolenniczka króla. [przypis edytorski]

regarde (fr.) — patrz. [przypis edytorski]

regardez Marie, comme elle est sage, comme elle est laborieuse, comme elle est soignée (fr.) — patrzcie na Marię, jaka ona jest mądra, jaka ona jest pracowita, jaka ona jest dobrze wychowana. [przypis edytorski]

regard (fr.) — spojrzenie. [przypis edytorski]

regatywy — przekręcone słowo: negatywy, tzn. odpowiedzi odmownej. [przypis edytorski]

regencja — władza sprawowana w okresie nieobecności króla. [przypis edytorski]

regensom (daw.) — przełożony seminarium duchownego. [przypis edytorski]

regens — przełożony seminarium duchownego. [przypis edytorski]

regent a. rejent — urzędnik w kancelarii wpisujący dekrety w akta. [przypis edytorski]

regent (daw.) — tu: urzędnik kierujący kancelarią. [przypis edytorski]

regent — dostojnik zastępujący króla, kiedy ten nie może rządzić; tu mowa o księciu Filipie Orleańskim (1674–1723), który rządził Francją w latach 1715–1723 w czasie małoletności Ludwika XV. [przypis edytorski]

regentka — kobieta sprawująca władzę w imieniu nieletniego monarchy. [przypis edytorski]

regent — osoba sprawująca władzę podczas niepełnoletności bądź choroby prawowitego władcy. [przypis edytorski]

regent — osoba sprawująca władzę w imieniu króla, gdy ten nie może sam wykonywać swoich obowiązków. [przypis edytorski]

regent — osoba zastępująca nieobecnego lub młodocianego władcę w sprawowaniu obowiązków. Tu przenośnie. [przypis edytorski]

Regent Park — jeden z królewskich parków w Londynie, na północy którego znajduje się zoo. [przypis edytorski]

regent — rejent, notariusz. [przypis edytorski]

Regent's Park — królewski park w Londynie. [przypis edytorski]

Regent Street — główna ulica handlowa w dzielnicy West End w Londynie. [przypis edytorski]

Regent — tu: 140-karatowy diament, uważany za najczystszy i najpiękniejszy na świecie; kupiony za olbrzymią sumę w 1717 przez ówczesnego regenta Francji, księcia orleańskiego, zdobił obręcz korony królewskiej Ludwika XV; obecnie stanowi własność państwa francuskiego, jest przechowywany w Luwrze, w Paryżu. [przypis edytorski]

Reger, Johannes Joseph Max (1873–1916) — niem. kompozytor, dyrygent, pianista i organista, uważany za współczesnego kontynuatora Bacha. [przypis edytorski]

regest (łac. regestum) — średniow.: księga do zapisywania. [przypis edytorski]

regestra (daw.) — dziś: rejestry. [przypis edytorski]

regestra — dziś: regestry; rejestry. [przypis edytorski]

regestrator (daw.) — rejestrator. [przypis edytorski]

regestr (daw.) — rachunek; wleść w regestr: popaść w długi. [przypis edytorski]

regestr (daw.) — rejestr. [przypis edytorski]

regestr (daw.) — rejestr, spis, lista. [przypis edytorski]

regestr (daw.) — rejestr, spis. [przypis edytorski]

regestr (daw.) — rejestr, spis; tu: księga rachunkowa. [przypis edytorski]

regestr (daw.) — spis. [przypis edytorski]

regestrować (daw.) — rejestrować. [przypis edytorski]