Przypisy

radby równo chodził (starop.) — rad by chodził; chodziłby rad; tu: byłby rad uchodzić za równego. [przypis edytorski]

radby się (…) poprawił (starop.) — rad by się poprawić; chętnie poprawiłby się. [przypis edytorski]

Radość, Miłośćbyło widzenie tworca (starop.) — było wieczne oglądanie Stwórcy. [przypis edytorski]

rado (starop.) — forma r.n.; dziś: rade; rado służyło: służyło chętnie. [przypis edytorski]

radszej (starop.) — raczej. [przypis edytorski]

rankor (starop.) — gniew, złość. [przypis edytorski]

rany (starop.) — wczesny. [przypis edytorski]

rany (starop.) — wczesny; tu: poranny. [przypis edytorski]

razem (starop.) — tu: zarazem. [przypis edytorski]

raz niewytrzymany (starop.) — cios nie do wytrzymania. [przypis edytorski]

raz (starop.) — cios; nie strzymać razu: nie wytrzymać ciosu. [przypis edytorski]

raz (starop.) — cios. [przypis edytorski]

razy (starop.) — ciosy, uderzenia. [przypis edytorski]

ręką, krwią niewinną plugawą (starop.) — tzn. ręką splugawioną niewinną krwią; ręką splugawioną przez rozlew niewinnej krwi. [przypis edytorski]

rękęm i umysł niosła (starop.) — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: rękę i umysł niosłam. [przypis edytorski]

rówień (starop.) — równy; któremu równia żadne oko nie widało: któremu równego nie widziało żadne oko. [przypis edytorski]

równać z czym (starop.) — dorównywać czemu. [przypis edytorski]

równia (starop.) — równina, płaszczyzna; w równi: na równinie. [przypis edytorski]

równy (starop.) — mały. [przypis edytorski]

różny (starop.) — tu: inny, odmienny. [przypis edytorski]

rózga (starop.) — gałąź, gałązka. [przypis edytorski]

rózga (starop.) — tu: gałązka. [przypis edytorski]

robić wiosłami (starop.) — wiosłować. [przypis edytorski]

rodzajny (starop.) — urodzajny, żyzny. [przypis edytorski]

rohatyna (starop.) — inaczej: rogacina; rodzaj włóczni służącej głównie do pchnięć, mierzącej ok. 3 m długości i zaopatrzonej w hak przy grocie, zapobiegający ugrzęźnięciu broni po zadaniu ciosu. [przypis edytorski]

roki (starop.) — sądy coroczne. [przypis edytorski]

roskazanie (starop.) — dziś popr.: rozkazanie; rozkaz. [przypis edytorski]

roskazował (starop.) — rozkazywał. [przypis edytorski]

rostocharz a.  roztrucharz (starop.) — handlarz końmi. [przypis edytorski]

rostyrki (starop.) — rozterki; rozdźwięki, kłótnie; rostyrków: dziś D.lm, dziś: rozterek. [przypis edytorski]

rota (starop.) — oddział wojska. [przypis edytorski]

rozbierać (starop.) — rozważać, analizować. [przypis edytorski]

rozbierać (starop.) — rozważać. [przypis edytorski]

rozbierając (starop.) — rozważając. [przypis edytorski]

rozbieranie (starop.) — tu: rozważanie, analizowanie. [przypis edytorski]

rozczętej roboty odbiec (…) myśli (starop.) — zamierza porzucić zaczętą pracę. [przypis edytorski]

rozczynać (starop.) — rozpoczynać. [przypis edytorski]

rozdrzeć (starop.) — tu: otworzyć. [przypis edytorski]

rozdymane od wolnych wiatrów (starop.) — rozdymane [rozdmuchiwane] przez wolne [tj. swobodnie wiejące] wiatry. [przypis edytorski]

rozdziel z matką swoją rany (starop.) — podziel się ranami ze swoją matką. [przypis edytorski]

rozerwanie (starop.) — tu: rozterka, konflikt wewnętrzny. [przypis edytorski]

rozjeść się (starop.) — rozsierdzić się; stać się zajadłym. [przypis edytorski]

rozkazować (starop.) — dziś: rozkazywać. [przypis edytorski]

rozkoszny (starop.) — tu: skłonny do rozkoszy, rozpusty, wygody. [przypis edytorski]

rozmiłować się jej (starop.) — rozmiłować się w niej. [przypis edytorski]

rozpasta (starop.) — rozpusta; tu: uczta. [przypis edytorski]

rozprószyć (starop.) — dziś: rozproszyć; rozprzestrzenić. [przypis edytorski]

rozradzać (starop.) — odradzać coś, odwodzić od czegoś. [przypis edytorski]

rozumem straciła (starop.) — konstrukcja z przestawną końcówką czasownika; inaczej: (czy) straciłam rozum. [przypis edytorski]

rozumieć (starop.) — sądzić, wnioskować. [przypis edytorski]

rozumieć (starop.) — tu: pojmować; przyjmować. [przypis edytorski]

rozumieć (starop.) — tu: sądzić, mieć przekonanie. [przypis edytorski]

rozumieć (starop.) — tu: sądzić, mniemać. [przypis edytorski]

rozumieć (starop.) — tu: uważać, sądzić. [przypis edytorski]

rozwić (starop.) — rozwinąć; rozwito: rozwinięto. [przypis edytorski]

rozwiniony (starop.) — rozwinięty. [przypis edytorski]

rozwity (starop.) — rozwinięty. [przypis edytorski]

rozwodzić co (starop.) — odradzać co. [przypis edytorski]

rozwodzić się (starop.) — tu: rozszerzać się. [przypis edytorski]

rozwodzić (starop.) — wkładać, wyłuszczać, rozważać; tu: perswadować. [przypis edytorski]

rucho (starop.) — szaty, odzienie. [przypis edytorski]

ruszyć kogo (starop.) — tu: poruszyć kogo, wzruszyć kogo. [przypis edytorski]

rybitwa (starop.) — rybak. [przypis edytorski]

rychło (starop.) — szybko, prędko; wkrótce. [przypis edytorski]

rychło (starop.) — szybko. [przypis edytorski]

rządny (starop.) — porządny, zorganizowany. [przypis edytorski]

rzeczoną [być] (starop.) — być nazywaną. [przypis edytorski]

rzeczony (starop.) — tu: nazywany. [przypis edytorski]

rzeczony (starop.) — tu: zwany; nazywany. [przypis edytorski]

rzeczpospolita (starop.) — tu: państwo. [przypis edytorski]

rzeczypospolita (starop.) — tu: państwo. [przypis edytorski]

rzekąc (starop.) — forma imiesłowowa; dziś: mówiąc. [przypis edytorski]

rzekęcy (starop.) — daw. forma imiesłowowa; dziś: mówiąc. [przypis edytorski]

rzekł jest (starop.) — forma złożonego czasu przeszłego dokonanego. [przypis edytorski]

rzeknąc (starop.) — daw. forma imiesłowowa; dziś: mówiąc. [przypis edytorski]

rzemięsnik (starop.) — rzemieślnik. [przypis edytorski]

rzucęć się (starop.) — konstrukcja z partykułą wzmacniającą ci, skróconą do -ć. [przypis edytorski]

ściągać się na kogo (starop.) — dotyczyć kogo. [przypis edytorski]

śloza (starop.) — łza. [przypis edytorski]

ślubić komu (starop.) — ślubować komu, przysięgać komu; dawać komu słowo. [przypis edytorski]

ślubyć odda (starop.) — skrót od: odda ci śluby; złoży śluby. [przypis edytorski]

śmiały na co (starop.) — mający odwagę zaatakować co (bronie śmiałe na piersi niewieście). [przypis edytorski]

śmiały na inszych (starop.) — śmielszy od innych. [przypis edytorski]

śmielszy (starop.) — dziś M.lm: śmielsi. [przypis edytorski]

śmierć podjąć (starop.) — umrzeć. [przypis edytorski]

śmiercim się bała (starop.) — konstrukcja z przestawną końcówką czasownika; inaczej: śmierci się bałam. [przypis edytorski]

śrzodkiem (starop.) — dziś: środkiem. [przypis edytorski]

śrzodopoście (starop.) — połowa Wielkiego Postu poprzedzającego wiosenne święta Wielkiejnocy. [przypis edytorski]

śrzon (starop.) — szron. [przypis edytorski]

świętobliwy (starop.) — dziś: świątobliwy. [przypis edytorski]

świeci srogą przez ranę jelity (starop.) — świeci przez srogą [tj. wielką, straszną] ranę jelitami. [przypis edytorski]

świeczszczy (starop.) — (ludzie) świeccy. [przypis edytorski]

sądzić kogoś za coś (starop.) — uważać kogoś za coś. [przypis edytorski]

są jechali (starop.) — pojechali; złożona forma czasu przeszłego. [przypis edytorski]

sadno (starop.) — otarcie, odparzenie. [przypis edytorski]

sadzić się na czym (starop.) — opierać się na czym. [przypis edytorski]

sadzić się na czym (starop.) — zasadzać się na czym; opierać się na czym. [przypis edytorski]

sadzić (starop.) — opierać się. [przypis edytorski]

sadzony (starop.) — tu: wysadzany (szlachetnymi kamieniami). [przypis edytorski]

sam a sam (starop.) — sam na sam. [przypis edytorski]