Przypisy

signa (łac.) — znaki; tu: rzymskie sztandary legionowe. [przypis edytorski]

signum (łac.; tu forma M. lm: signa) — znak. [przypis edytorski]

signum (łac.) — znak. [przypis edytorski]

signum (łac.) — znak. [przypis edytorski]

signum (łac.) — znak; tu: nawiązanie do określenia signum temporis: znak czasów. [przypis edytorski]

signum manu propria (łac.) — podpis własnoręczny. [przypis edytorski]

signum temporis (łac.) — znak czasów. [przypis edytorski]

signum (z łac.) — znak; znak czasu (signum temporis). [przypis edytorski]

silentium (łac.) — cisza, milczenie. [przypis edytorski]

silentium (łac.) — cisza. [przypis edytorski]

silentium (łac.) — milczenie, cisza. [przypis edytorski]

siluit terra (łac.) — zamilkła ziemia (z Wulgaty, łac. tłumaczenia Biblii (1 Mch 1,3), o Aleksandrze Macedońskim: et siluit terra in conspectu eius: i zamilkła przed nim ziemia). [przypis edytorski]

simia (łac.) — małpa; tu M. lm simia: małpy. [przypis edytorski]

simiarum destructor (łac.) — pogromca małp. [przypis edytorski]

simias, protheos et chamaleones (łac.) — małpami, proteuszami i kameleonami. [przypis edytorski]

Similia przez similia trzeba zabezpieczyć (z łac. similis, tj. podobny) — podobne leczy się podobnym, zasada homeopatii. [przypis edytorski]

simplex servus Dei (łac.) — prosty sługa Boży (przen.: człowiek uczciwy, prostoduszny, nieoświecony prostaczek). [przypis edytorski]

simplex sigillum veri (łac.) — prosta figura (pieczęć) prawdy. [przypis edytorski]

„Simplicissimus” (łac.) — dosł. prostaczek, najpierw imię bohatera powieści łotrzykowskiej, potem niemiecki tygodnik o charakterze satyrycznym, wydawany w latach 1896–1944. [przypis edytorski]

simpliciter (łac.) — po prostu. [przypis edytorski]

sine armis et sine arte (łac.) — bez broni i bez sztuki. [przypis edytorski]

sine custodia (łac.) — bez straży; tu: bez świadka. [przypis edytorski]

sine dubio (łac.) — bez wątpienia. [przypis edytorski]

sine nobilitate (łac.) — bez szlachectwa; słowo „snob” to skrót od tego sformułowania. [przypis edytorski]

sine nullo dato et accepto (łac.) — bez żadnej zapłaty i przyjęcia (tejże zapłaty). [przypis edytorski]

sine qua non (łac.) — bez którego nie (jest coś możliwe itp.); nie do uchylenia, nieodwołalny. [przypis edytorski]

sine qua non (łac.) — bez którego nie (jest coś możliwe itp.). [przypis edytorski]

sine qua non (łac.) — konieczny (warunek); dosł. „bez którego nie” (w domyśle: nie można o danej sprawie dalej nawet myśleć). [przypis edytorski]

sine qua non (łac.) — (warunek) bez którego nie. [przypis edytorski]

singulare (łac.) — pojedyncze; prywatne. [przypis edytorski]

singularis (łac.) — liczba pojedyncza. [przypis edytorski]

singularis (łac.) — szczególnie. [przypis edytorski]

Singulariter, nominativo hic, haec, hoc (łac.) — liczba pojedyncza w mianowniku: ten, ta, to. [przypis edytorski]

Singuli canonici boni viri, sed capitula mola bestia (łac.) — Pojedynczy kanonicy to dobrzy mężowie, lecz kapituła to zła bestia (parafraza łacińskiej sentencji mówiącej oryginalnie o senatorach i senacie). [przypis edytorski]

Si oblitus fuero tui, Jerusalem […] adhaereat lingua mea faucibus meis (łac.) — Jeżeli zapomnę o tobie, Jeruzalem, niech mi język przyschnie do podniebienia (Ps 136, 5–6, w tłumaczeniu Wulgaty). [przypis edytorski]

si omnes consentiunt, ego non dissentio (łac.) — skoro wszyscy się zgadzają, ja się nie sprzeciwiam. [przypis edytorski]

sisto activitatem (łac.) — wstrzymuję czynność (sejmu). Formuła zrywania sejmu na mocy liberum veto. [przypis edytorski]

sistrum (wym. s-istrum; łac., lm: sistra) — starożytny egipski instrument muzyczny, rodzaj metalowej grzechotki, używany przede wszystkim w kulcie Izydy. [przypis edytorski]

sit fas aut nefas (łac.) — niech to będzie godziwe lub niegodziwe. [przypis edytorski]

sitio (łac.) — pragnę; jestem spragniony. [przypis edytorski]

sit venia verbo (łac.) — jeśli się tak wolno wyrazić; jeśli tak można powiedzieć. [przypis edytorski]

sit venia verbo (łac.) — niech mi będzie wolno powiedzieć. [przypis edytorski]

sit venia verbo (łac.) — niech mi wolno będzie powiedzieć. [przypis edytorski]

sit venia verbo (łac.) — za pozwoleniem. [przypis edytorski]

si vis pacem, para bellum (łac.) — jeśli chcesz pokoju, gotuj wojnę. [przypis edytorski]

skandować (z łac.) — recytować wiersze z wyraźnym zaznaczaniem ich rytmu, akcentów i długości głosek. [przypis edytorski]

skaptować (z łac.) — pozyskać, zjednać. [przypis edytorski]

skonfundować się (z łac.) — zawstydzić się. [przypis edytorski]

skonfundować (z łac.) — zbić z tropu, zawstydzić. [przypis edytorski]

skonfundowany (daw., z łac.) — zbity z tropu, zawstydzony. [przypis edytorski]

skonfundowany (daw., z łac.) — zmieszany, zakłopotany; zawstydzony. [przypis edytorski]

skonstatować (z łac.) — stwierdzić. [przypis edytorski]

skonwinkować (z łac.) — pozyskać. [przypis edytorski]

skribus (z łac.) — pisarz (tj. urzędnik zajmujący się dokumentacją). [przypis edytorski]

skrupuły (z łac.) — wyrzuty sumienia, wątpliwości. [przypis edytorski]

skrybent (daw., łac.) — piszący, pisarz. [przypis edytorski]

skud (wł. scudo, z łac. scutum: tarcza) — daw. złota lub srebrna moneta używana we Włoszech. [przypis edytorski]

skud (wł., z łac. scutum: tarcza) — daw. złota lub srebrna moneta z wizerunkiem tarczy, bita we Włoszech; lir liczył sobie dwadzieścia skudów. [przypis edytorski]

skulptor (z łac.) — rzeźbiarz. [przypis edytorski]

skulptowany (z łac.) — rzeźbiony. [przypis edytorski]

Slavus (łac.) — Słowianin; sclavus (łac.): niewolnik; podobne skojarzenia etymologiczne można znaleźć m.in. w wykładach paryskich Adama Mickiewicza. [przypis edytorski]

snadnie (łac.) — łatwo. [przypis edytorski]

Socia doloris (łac.) — towarzyszka cierpienia. [przypis edytorski]

socius doloris (łac.) — towarzysz cierpienia. [przypis edytorski]

socjusz (daw., z łac. socius) — sprzymierzeniec, towarzysz, kompan. [przypis edytorski]

socjusz (daw., z łac. socius) — sprzymierzeniec, wspólnik, towarzysz. [przypis edytorski]

socjusz (daw., z łac.) — towarzysz, kompan. [przypis edytorski]

socjusz (z łac. socius) — towarzysz. [przypis edytorski]

socjusz (z łac. socius) — towarzysz, wspólnik, kolega, kompan, sprzymierzeniec. [przypis edytorski]

socjusz (z łac. socius) — towarzysz, wspólnik. [przypis edytorski]

socjusz (z łac.) — towarzysz. [przypis edytorski]

sodalicja (z łac.) — katolickie stowarzyszenie religijne skupiające osoby świeckie. [przypis edytorski]

solacium (z łac.) — pociecha. [przypis edytorski]

solenniter (łac.) — uroczyście. [przypis edytorski]

solipsyzm (filoz., z łac. solus ipse: ja sam) — stanowisko filozoficzne, według którego bezsprzecznie istnieje tylko jeden podmiot i przedmiot: własny poznający umysł („ja”), natomiast rzeczywistość: inni ludzie, rzeczy itd., są wytworami umysłu, zespołami subiektywnych wrażeń. [przypis edytorski]

solipsyzm (z łac. solus ipse: ja sam) — stanowisko filozoficzne, według którego istnieje tylko „ja” poznające; względnie, w wersji mniej radykalnej: tylko istnienie własnego „ja” można ponad wszelką wątpliwość udowodnić. [przypis edytorski]

solitudo (łac.) — samotność. [przypis edytorski]

solutionem continuitatis (łac.) — forma Acc. sing. (B.lp): rozwiązanie trwałe (ciągłe); w chirurgii określenie stosowane na określenie rozcięcia tkanek. [przypis edytorski]

solvitur (łac.) — rozwiązana, zakończona (sesja sądu do oznaczonego czasu). [przypis edytorski]

somnia vigilantium (łac.) — sny głodnego; por. Iz 29:8. [przypis edytorski]

Somnium Scipionis (łac.) — Sen Scypiona, fragment szóstej księgi De Re Publica Cycerona, przedstawiający wizję zaświatów. [przypis edytorski]

sotto voce (łac.) — podniesionym głosem. [przypis edytorski]

spacyfikować (z łac. pacificatio: przywracanie spokoju, od: pax, pacis: pokój) — przywrócić spokój, uspokoić. [przypis edytorski]

sparteni, właśc. sparteini (łac.) — sparteina, substancja roślinna stosowana przy chorobach serca. [przypis edytorski]

species facti (łac.) — stan naprawy. [przypis edytorski]

species (łac.) — rodzaj, gatunek. [przypis edytorski]

spectra (łac.) — zjawy, widma. [przypis edytorski]

spectrum (łac.) — zjawisko, widmo. [przypis edytorski]

Speculum Saxonum (łac.) — Zwierciadło Sasów (a. saskie); średniowieczny spis prawa zwyczajowego Saksonii, obejmujący przepisy prawa ziemskiego, karnego, procesowego i prywatnego, elementy prawa kanonicznego i prawa lennego; stało się podstawą prawa miejskiego na Węgrzech, w Czechach i Polsce; w 1506 r. wydrukowane w tłumaczeniu na polski w Statucie Łaskiego, w 1535 r. decyzją króla Zygmunta Starego stało się prawem obowiązującym w sądach miejskich i wiejskich. [przypis edytorski]

specyfik (z łac. specificus: swoisty) — tu: specyficzna, swoista cecha. [przypis edytorski]

spektator (z łac. a. z fr.) — widz. [przypis edytorski]

spektator (z łac. spectare: patrzeć) — widz. [przypis edytorski]

spektator (z łac.) — widz. [przypis edytorski]

spektralny (fiz., z łac.) — widmowy, odnoszący się do widma światła powstałego z rozszczepienia. [przypis edytorski]

spektr (z łac.) — widmo. [przypis edytorski]

Spera in Deo (łac.) — ufaj Bogu (tu z Ps 42, 6; fragm. tekstu mszy katolickiej w rycie rzymskim, odmawiany przez wiernych). [przypis edytorski]

speranda (daw., z łac. speranda: coś, na co ma się nadzieję, czego się spodziewa) — przyszły spadek. [przypis edytorski]

speranda (daw., z łac. sperandum: coś, czego się oczekuje) — nadzieja; por. desperacja: utrata nadziei. [przypis edytorski]

Sperchejos (gr.) a. Spercheus (łac.) — rzeka we Ftiotydzie w Tesalii, w starożytności czczona jako bóstwo. [przypis edytorski]

spero (łac.) — mam nadzieję. [przypis edytorski]