Przekaż 1,5% Wolnym Lekturom!
Wsparcie nic nie kosztuje! Wystarczy w polu „Wniosek o przekazanie 1,5% podatku” wpisać nasz KRS: 0000070056
Każda kwota się liczy! Dziękujemy!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza | przypisy tradycyjne
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | architektura | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | dawne | filozoficzny | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | hiszpański | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | polityczny | portugalski | potocznie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | środowiskowy | staropolskie | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 7601 przypisów.
dwie mocy (daw.) — dziś popr. forma: dwie moce. [przypis edytorski]
Dwie najdawniejsze księgi świata, to Mojżesza i Hioba; jeden żyd, drugi poganin — Hiob był z ziemi Hus blisko Arabii; tradycja uważa go za Araba. [przypis tłumacza]
dwie niedziele mam zostawionych — dziś: mam zostawione dwie niedziele; tzn. zostało mi dwa tygodnie. [przypis edytorski]
dwie (…) niedziele — w mowie ludu: dwa tygodnie. [przypis redakcyjny]
dwie niedzieli (daw.) — dwa tygodnie. [przypis edytorski]
dwie nocy — dziś popr.: dwie noce. [przypis edytorski]
dwie oczy — dziś: dwoje oczu. [przypis edytorski]
dwie osobie — dziś: dwie osoby (relikt archaicznej liczby podwójnej). [przypis edytorski]
dwie osobie — relikt tzw. liczby podwójnej; dziś: dwie osoby. [przypis edytorski]
Dwie piramidy wąwóz tworzyły głęboki… — Wariant: „Dwie równe — myśli trwożne, trzymające w grozie,/ Tworzyły wąwóz gmachów… w głębokim wąwozie/ Na ziemi — właśnie słońce patrzało tamtędy —/ Widać było aż w głębi dwa mrówczane rzędy/ Czarności nieruchomej… były to poryte/ Mogiły, niecałymi kamieniami kryte.” [przypis redakcyjny]
„Dwie poczty” (Evening and Morning) — tj. „Evening Post” (Poczta Wieczorna) oraz „Morning Post” (Poczta Poranna). [przypis edytorski]
dwie połowie — dziś popr.: dwie połowy (pozostałość tzw. liczby podwójnej). [przypis edytorski]
dwie przyczynie — archaiczna forma tzw. liczby podwójnej. [przypis edytorski]
dwie przygodzie (starop. forma) — dziś M.lm: dwie przygody. [przypis edytorski]
dwie ranie (starop. forma) — daw. liczba podwójna, dziś popr.: dwie rany. [przypis edytorski]
dwie ranie (starop. forma) — forma daw. liczby podwójnej; dziś: dwie rany. [przypis edytorski]
Dwie rzeczy mogły snadno wcisnąć obrzędy w serce i umysł Chińczyka; jedna, to ich sposób pisania, nadzwyczaj zawiły, który sprawiał, iż przez znaczną część życia umysł był wyłącznie zajęty tymi obrządkami — Co zrodziło współzawodnictwo, wstręt do próżniactwa i cześć dla wiedzy. [przypis autorski]
dwieście pięćdziesiąt pięć tysięcy sześćset — εἰκοσιπέντε μυριάδας πεντακισχίλια ἑξακόσια (N), ἑξακισχίλια καὶ πεντακόσια (D), stąd u tłumaczów 256 500. [przypis tłumacza]
dwie świetne gwiazdy — chodzi tu o gwiazdy: Kastor i Polluks w konstelacji Bliźniąt. [przypis edytorski]
dwie sągi — dziś: dwa sągi; sąg: jednostka miary objętości drewna, stos drewna o objętości 4 m³ (czterech metrów sześciennych a. przestrzennych). [przypis edytorski]
dwie sągi — dziś: dwa sągi; sąg: jednostka miary objętości, równa ok. 4 m³. [przypis edytorski]
dwie sągów — dziś: dwa sągi; sąg: jednostka miary objętości, równa ok. 4 m³. [przypis edytorski]
dwie sekty — Stoików i epikurejczyków. [przypis tłumacza]
Dwie sieroty — amerykański film niemy z 1921 w reż. D.W. Griffitha, opowiadający historię dwóch osieroconych sióstr (odgrywały je siostry Dorothy i Lillian Gish). [przypis edytorski]
dwie sióstr za mężami (daw.) — dwie siostry zamężne. [przypis edytorski]
Dwie siostry, mała i duża — petite vérole znaczy po francusku ospa; la grande vérole: przymiot, syfilis. [przypis tłumacza]
dwie słońcy (starop. forma) — dziś: dwa słońca. [przypis edytorski]
dwie sośnie (starop. forma) — daw. liczba podwójna (dualis), dziś: dwie sosny. [przypis edytorski]
dwiestu — dziś popr. forma D.: dwustu. [przypis edytorski]
dwiestu — dziś popr. forma: dwustu. [przypis edytorski]
dwie szklanek (daw.) — dziś popr. forma B. lm: dwie szklanki. [przypis edytorski]
dwie szklanek — dziś popr.: dwie szklanki. [przypis edytorski]
dwie szkodzie (starop. forma) — daw. forma M. liczby podwójnej; dziś: dwie szkody. [przypis edytorski]
dwie Wilije płynie — dziś: dwie Wilie płyną. [przypis edytorski]
dwie wojska — dzis popr.: dwa wojska. [przypis edytorski]
dwie żony — ludzie z pokolenia potopu mieli zwyczaj brać sobie dwie żony. Zadaniem jednej było rodzenie dzieci: tu była to Ada, drugiej zaś podawano środek powodujący bezpłodność i tę żonę mąż przeznaczał sobie do cielesnych przyjemności: tu była to Cylla, zob. Raszi do 4:19. [przypis tradycyjny]
Dwie zatem fabuły części do rzeczonego celu zmierzają (…) a trzecią jest pathos — Przez to przeciwstawienie daje Arystoteles poznać, że pathos „do rzeczonego celu” nie zmierza, tj. nie sprowadza zwrotu niespodziewanego, a tym samym podziwu nie budzi, i że to część fabuły o znaczeniu podrzędniejszym. [przypis tłumacza]
dwie zimie — daw. forma liczby podwójnej (obok pojedynczej i mnogiej), dziś: dwie zimy. [przypis edytorski]
dwie złączone tarcze złociste na czarnym marmurze — w tym miejscu w tekście znajduje się odpowiedni rysunek. [przypis edytorski]
dwóch Aloidów — Otos i Efialtes, synowie olbrzyma Aloeusa. [przypis edytorski]
Dwóch chrzestnych (…) Gdybym był sędzią, dodałbym dziesięciu — tradycyjnie w anglosaskim systemie prawnym o winie lub niewinności osoby oskarżonej w procesie karnym decyduje ława przysięgłych, złożona z 12 osób (sędzia wyznacza tylko wymiar kary, jeśli przysięgli orzekną winę); współczesny Szekspirowi komediopisarz Ben Johnson w komedii The Devil is an Ass nazywa przysięgłych „chrzestnymi ojcami wedle prawa” (akt V, scena 5), to samo określenie pojawia się w The Muse's Looking-Glass (1630) Thomasa Randolpha oraz u Williama Bulleyna w jego A Dialogue bothe pleasaunte and pietifull (…) against the fever Pestilence (1564). [przypis edytorski]
dwóch filozofów — Epikur i Seneka. [przypis tłumacza]
dwóch filozofów — mowa o Talesie z Miletu i Anaksagorasie. Tales z Miletu (ur. ok. 546 p.n.e.) — jeden z siedmiu mędrców starożytności, joński filozof przyrody, twórca teorii, że wszechświat powstał z prawody, po której pływa ziemia. Teorię o dominującej roli wody w powstaniu ziemi podjęli później tzw. „neptuniści”, z którymi zgadzał się i Goethe. Anaksagoras (ok. 500 p.n.e.–ok. 428 p.n.e.) — filozof ateński, przyjaciel i nauczyciel Peryklesa, głosił m.in. naukę o nieskończonej podzielności materii. Goethe czyni go przedstawicielem tzw. „wulkanistów”, wg których dominującą rolę w kształtowaniu powierzchni Ziemi odegrały siły wulkaniczne. [przypis edytorski]
Dwóch Grenadierów — piosenka ze słowami autorstwa Henricha Heinego z muzyką Roberta Schumanna. [przypis edytorski]
dwóch Indii — tj. Indii wschodnich i zachodnich. [przypis edytorski]
Dwóch jeśli pójdzie na zwiady, jeden myśli, a drugi dostrzega — Homer, Iliada X 224 (słowa Diomedesa do Nestora). [przypis edytorski]
Dwóch między nimi sprawiedliwych widzę — Kto są ci dwaj (pośród tylu dwaj tylko) sprawiedliwi? Najprawdopodobniej pierwszym jest Gwido Kawalkanti, przyjaciel Dantego, drugim sam Dante. [przypis redakcyjny]
dwóch pachołków — hebr. נעריו (nearaw) dosł. 'jego młodzieńców'. Byli to «Iszmael i Eliezer, jako że ważny człowiek nie powinien wyruszać w drogę bez dwóch towarzyszy, bo jeśli jeden [z podróżnych] musi oddalić się za potrzebą, drugi pozostaje z nim», zob. Raszi do 22:3. [przypis edytorski]
dwóch Polaków (…) Kamil Giżycki i Jan Starościak — obaj wspomniani tu są również autorami książek o swych doświadczeniach syberyjskich: Jan Starościak-Waleczny, Czerwone, żółte, białe katy: przygody na Czerwonej Syberji, w Sajockim Urjanchaju, w Mongolji Krwawego Barona (Wydawnictwo Książek Pożytecznych, 1928), Kamil Giżycki Przez Urianchaj i Mongolię. Wspomnienia z lat 1920-1921 (wyd. 1929); ten ostatni wydał także publikacje o Afryce: W puszczach i sawannach Kamerunu Wężowa Góra. Opowieści z puszczy liberyjskiej. [przypis edytorski]
Dwóch — «[Reuben] miał czterech synów, powiedział jednak rzecz nierozumną, że Jakub miałby zabić jego synów, co [Jakub] skwitował: głuptasie pierworodny, czyż twoi synowie nie są moi? Dlatego nawet nie wysilił się, aby odpowiedzieć na jego słowa, lecz tylko zapowiedział im, że Binjamin nie pójdzie z nimi», zob. Radak do 42:37. [przypis edytorski]
dwóchset — dziś popr.: dwustu. [przypis edytorski]
dwóch synów — starszy Leon i młodszy Józef. [przypis edytorski]
dwóch wężów — dziś popr.: dwa węże. [przypis edytorski]
Dwóch więźniów — niem. Zwei Gefangene. [przypis edytorski]
Dwóch wzajem na się opartych siedziało — Dwaj alchemicy, jako fałszerze złota, siedzą wzajem o siebie oparci, okryci trądem i przez całą wieczność drapią aż do krwi bolące ich strupy. [przypis redakcyjny]
dwóch zabitych w Waszyngtonie prezydentów — wskutek zamachów zginęli w Waszyngtonie dwaj prezydencji USA: Abraham Lincoln (14 kwietnia 1865, w teatrze) oraz James Garfield (2 lipca 1881, na dworcu kolejowym); dwaj inni zostali zamordowani w zamachach poza stolicą: William McKinley (6 września 1901 w Buffalo) i John F. Kennedy (22 listopada 1963 w Dallas). [przypis edytorski]
Dwóch z nich (…) na dosyć już wysokich urzędach — Jan Młodzianowski był sekretarzem Komisji Sprawiedliwości Królestwa Polskiego; Roman Młodzianowski referendarzem stanu w Komisji Wojny. [przypis autorski]
dwójka — oddział II Sztabu Generalnego Wojska Polskiego, zajmujący się wywiadem. [przypis edytorski]
dwójna — podwójna. [przypis redakcyjny]
dwójnasób — dwa razy więcej, podwójnie. [przypis edytorski]
dwójniaki — połączone ze sobą naczynia. [przypis edytorski]
dwójręczny — tu: oparty na dwuznaczności. [przypis edytorski]
dwóma — dziś popr. pisownia: dwoma. [przypis edytorski]
Józef Ignacy Kraszewski, Anafielas, Anafielas. Pieśń III. Witoldowe boje
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Józef Ignacy Kraszewski, Anafielas, Anafielas. Pieśń III. Witoldowe boje
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
dwóm skrzypcom — dziś popr. forma: dwóm parom skrzypiec. [przypis edytorski]
dwónastu — dziś popr. pisownia: dwunastu. [przypis edytorski]
Józef Ignacy Kraszewski, Anafielas, Anafielas. Pieśń III. Witoldowe boje
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
dwór drewniany z XVIII wieku, którego szkic tu dołączam — nie uwzględniono rycin z wydania źródłowego. [przypis edytorski]
Dwór Moskiewski — w wydaniu z 1816 r.: dwór obcy. [przypis edytorski]
Dwór nasz ogrodem będzie Akadema — tj. akademią filozoficzną; w gaju ateńskim poświęconym herosowi Akademosowi zbierała się założona przez Platona szkoła filozoficzna. [przypis edytorski]
Dwór Petersburski — w wydaniu z 1816 r.: dwór obcy. [przypis edytorski]
Dwór Św. Jakuba (ang. Court of St James's) — tradycyjna nazwa brytyjskiego dworu królewskiego, używana w dyplomacji; od pałacu Św. Jakuba, oficjalnej rezydencji władców. [przypis edytorski]
Dwór Św. Jakuba — tradycyjna nazwa brytyjskiego dworu królewskiego, używana w dyplomacji; od pałacu Św. Jakuba, oficjalnej rezydencji władców. [przypis edytorski]
dwoić komuś — zwracać się do kogoś w formie grzecznościowej przez „wy”. [przypis edytorski]
dwoić — tu: dzielić. [przypis redakcyjny]
dwoić — tu: podwajać. [przypis edytorski]
Dwoisty gryfie (…) nie rozdarłeś dziobem tego drzewa — Tu Chrystus, pod symbolem gryfa, jako człowiek nie użytkował z tego drzewa, nie zrywał z niego owocu, czyli pokarmu ziemskiego, gdy niżej wskazując na to drzewo, powiedział: „tak się nasienie wszelkiej prawdy chowa”, czyli: „królestwo moje nie jest z tego świata”. Tymi słowy Zbawiciel przekazał tę prawdę wszystkim ludziom, a szczególnie duchownym: że uganiać się wyłącznie i namiętnie za ziemskimi znikomymi dobrami jest rzeczą naganną i wiodącą do grzechu duszę naszą stworzoną do wyższych i szlachetniejszych celów, której królestwo, na obraz królestwa Chrystusowego, nie jest z tego świata. [przypis redakcyjny]
dwoi — tu: podwaja. [przypis edytorski]
dwojaki — dwa połączone naczynia gliniane. [przypis edytorski]
dwojakie pojmowanie symbolizmu — „metafizyczne” i „nastrojowe” — współczesny badacz L. J. Austin (L'Univers poétique de Baudelaire, Paris 1956) oznacza je odpowiednio terminami: „symbolique” i „symbolisme”. [przypis autorski]
dwojaki gliniane — podwójne, gliniane naczynie służące dawniej do noszenia złożonych z dwóch składników (np. kartofli i zsiadłego mleka) obiadów np. na pole dla żniwiarzy. [przypis edytorski]
dwojaki — gliniane podwójne naczynie. [przypis edytorski]
dwojaki płat — szkaplerz zakonny: część habitu zbliżona krojem do ornatu; tylko że nie z mnichy w szarej kapicy a z dwojakim płatem — zagadkowa wzmianka o zabiegach o jakieś opactwo. Próbę rozwiązania zagadki podjął Julian Krzyżanowski w studium O paru fraszkach Kochanowskiego („Odrodzenie i Reformacja w Polsce”, 1964). Usiłował tam wyjaśnić, iż poeta zabiegał o godność komendatariusza, tj. przełożonego zakonu Bożogrobców w Miechowie, inaczej opata, że jednak starania te z powodu śmierci Zygmunta Augusta do skutku nie doszły. Klucza do rozwiązania zagadki dostarcza list Kochanowskiego do Stanisława Fogelwedera (t. II, s. 288). [przypis redakcyjny]
dwoje bliźniątek — Romulus i Remus, legendarni założyciele Rzymu, ocaleni przez matkę w koszyku puszczonym na rzekę, uratowani i wykarmieni przez wilczycę kapitolińską. [przypis edytorski]
dwoje — dziś popr. forma: dwoje ludzi, ale: dwóch chłopców. [przypis edytorski]
dwojej (starop.) — dwojakiej (tu: ludzkiej i ptasiej). [przypis redakcyjny]
dwoje koźląt — wedle midrasza działo się to w Pesach, więc jedno koźlę zostało złożone na ofiarę pesachową, a drugie przyrządzone jako przysmak, zob. Raszi do 27:7. [przypis edytorski]
Dwoje ludzi kochają się, pragną, czekają — dziś popr. z 3 os. lp: Dwoje ludzi kocha się, pragnie, czeka. [przypis edytorski]
dwoje młodych ludzi zostali skazani na śmierć i haniebnie powieszeni — Żarski i Kociszewski. [przypis autorski]
dwoje obrączek małżeńskich — jedna z małżeństwa z Euzebiuszem Słowackim, druga z doktorem Bécu. [przypis redakcyjny]
dwoje paliło się trupa — dziś popr. forma: dwoje paliło się trupów. [przypis edytorski]
dwoje prawo (daw.) — podwójne prawo. [przypis edytorski]
dwoje świec gorzało — dziś popr.: dwie świece gorzały, tj. płonęły. [przypis edytorski]
dwoje żniwo (daw.) — podwójne żniwo. [przypis edytorski]
dwojniaki a. dwojaki — dwa połączone naczynia ceramiczne. [przypis edytorski]
Dwojra a. Dwojre — to imię w jidysz i po hebrajsku oznacza „pszczoła”. [przypis edytorski]
dwoma słowy (przestarz.) — w dwóch słowach; por.: innymi słowy (starop. forma N. lm). [przypis edytorski]
dwora — dziś popr. forma D.lp: dworu. [przypis edytorski]
dworak — dworzanin. [przypis edytorski]
dworak fortuny — nadworny sługa losu (fortuny); osoba, której los sprzyja na mocy szczególnych przywilejów. [przypis edytorski]
dworka a. dwórka — szlachcianka należąca do dworu. [przypis edytorski]
dworka — dziś popr. forma D. lp: dworku. [przypis edytorski]
