Przekaż 1,5% Wolnym Lekturom!
Wsparcie nic nie kosztuje! Wystarczy w polu „Wniosek o przekazanie 1,5% podatku” wpisać nasz KRS: 0000070056
Każda kwota się liczy! Dziękujemy!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza | przypisy tradycyjne
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | czeski | dawne | drukarstwo, drukowany | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | staropolskie | szwedzki | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie | żeglarskie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 14966 przypisów.
santuk (z tur.) — skrzynka, sepet. [przypis redakcyjny]
sanus mente et corpore (łac.) — zdrów na duszy i ciele. [przypis redakcyjny]
san żardę (zniekszt. fr. sans jardin) — bez ogrodu; tu: przetłumaczone dosł. dla efektu komicznego wyrażenie „bez ogródek” (właśc. fr. sans ambages a. sans détours). [przypis edytorski]
Sanzio Rafaello (1483–1520) — Rafael Santi, wł. malarz renesansowy. [przypis edytorski]
Sapa Inka — Ogólna nazwa rządzących Inków. [przypis autorski]
sa patience de supporter une âme (fr.) — cierpliwość we wspieraniu duszy. [przypis edytorski]
saperdy robi — smali koperczaki. [zaleca się; red. WL] [przypis autorski]
Sapere (…) aevum (łac.) — „Odważ się mądrym być,/ Raz pocznij mądrze żyć!/ Kto przewleka godzinę poprawy,/ Czyni jak ten cham niemrawy,/ Co nad brzegiem siadł i czeka,/ Aż spłynie rzeka…/ A fale płyną i płyną,/ I płynąć będą, choć wieki miną!” (Horatius, Epistulae, II, 1, 40; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]
saperlipopette (fr.) — do kaduka! [przypis edytorski]
saper — osoba, najczęściej wojskowa, zajmująca się materiałami wybuchowymi, dziś głównie ich rozbrajaniem, ale w czasie wojny także zaminowywaniem terenów, budynków czy wysadzaniem mostów i torów kolejowych. [przypis edytorski]
Sapete, Thomaseo-Avesano… sapete, sottoprefetto… (wł.) — Zna pan (pani) Thomaseo-Avesano… zna pan (pani), zastępcę prefekta… [przypis edytorski]
Sapetto, Marek (ur. 1939) — malarz i grafik, profesor malarstwa na warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych. [przypis edytorski]
Sapfo — Σαπφὼ, var. Σαμφὼ, Dindorf Σαμφὼ. Może dzisiejsza wieś el-Sâavije na południe od Samarii? (Boettger). [przypis tłumacza]
saphiry (starop.) — szafiry. [przypis edytorski]
Sapieha, Jan Paweł — hetman wielki litewski. [przypis redakcyjny]
Sapieha, Jan Piotr (1569–1611) — pochodzący z potężnego rodu magnackiego Sapiehów herbu Lis; hetman Dymitra Samozwańca II, uczestnik Dymitriad, rotmistrz królewski od 1605, starosta uświacki od 1606, dowódca polskiej załogi na Kremlu, zwany „hetmanem Maryny Mniszchówny i Dymitra Samozwańca II”; zm. 15 października w Moskwie. [przypis edytorski]
Sapieha, Kazimierz — wojewoda wileński, zm. 1720. [przypis redakcyjny]
Sapiens (…) acerrimus — Seneca, Epistulae morales ad Lucilium, 119. [przypis tłumacza]
Sapiens et circumspectus animus etiam minutissimos praevidet cuniculos, incautus etiam in visibilem incidit Charybdim (łac.) — Człowiek przezorny i mądry nawet najmniejsze spostrzega dołki, niebaczny nawet w widoczną wpada Charybdę. [przypis redakcyjny]
sapiens (…) fortuna (łac.) — „Mędrzec, sobie pan prawdziwy,/ Co depce swoje żądze, odrzuca zaszczyty,/ Sam dla siebie całością jak kula wymierną,/ Nie ma nigdzie słabizny, o którą zaczepia/ Zła Fortuna, co bije zawdy we wadliwe” (Horatius, Satirae, II, 7, 83; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]
Sapiens (…) sibi (łac.) — „Mędrzec zawsze potrafi stworzyć dla się szczęście” (Plautus, Trinummus, II, 2, 84; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]
Sapiens, ubicunque est, peregrinatur; fatuus, semper exulat (łac.) — Mądry wszędzie jest podróżnikiem, głupiec zawsze wygnańcem. [przypis edytorski]
sapientem solum felicem esse (łac.) — tylko mądry jest szczęśliwy; tylko mądry potrafi być szczęśliwy. [przypis edytorski]
Sapientes sunt ut faciant mala, bene autem facere nescierunt (łac.) — „Mądrzy są do czynienia złego, ale dobrze czynić nie umieją”. [przypis tłumacza]
sapientia (łac.) — mądrość. [przypis edytorski]
sapienti sat (łac.) — mądremu wystarczy; fragm. z Persa Plauta: dictum sapienti sat est: mądremu wystarczy to, co powiedziano. [przypis edytorski]
sapienti sat (łac.) — mądremu wystarczy; mądrej głowie dość dwie słowie. [przypis edytorski]
sapienti sat (łac.) — mądremu wystarczy; odpowiednik przysłowia: „mądrej głowie dość dwie słowie”. [przypis edytorski]
sapienti sat (łac.) — mądremu wystarczy. [przypis edytorski]
sapienti sat (łac.) — sentencja łac. mądremu wystarczy, w znaczeniu: „mądrej głowie dość dwie słowie”. [przypis edytorski]
sapientius est hominibus (łac.) — 1 Kor, 25: „Mędrsze od ludzi”. [przypis tłumacza]
Sapienza Capranica — Wszechnica Rzymska. [przypis tłumacza]
sapieżanka — odmiana gruszek. [przypis edytorski]
sapieżanka — odmiana gruszy. [przypis edytorski]
sapieżanka — rodzaj gruszy. [przypis edytorski]
sapi (gw.) — sapie. [przypis edytorski]
sapoga (z ros.) — but. [przypis edytorski]
sapogi butyłkami (z ros.) — buty z cholewami. [przypis edytorski]
saporem — podlewą, przyprawą. [przypis redakcyjny]
Saporta — profesor medycyny i kanclerz uniwersytetu w Montpellier. [przypis tłumacza]
sapory (daw.) — wonne przyprawy stosowane do potraw. [przypis edytorski]
sapory (starop.) — sosy. [przypis redakcyjny]
sapotilhas (port., lm) — owoce tropikalnej sapodilli, czyli pigwicy właściwej (Manilkara zapota). [przypis edytorski]
sapotylla a. sapodilla (Manilkara zapota) — także: pigwica właściwa, sączyniec właściwy; gatunek wiecznie zielonego drzewa z rodziny sączyńcowatych (Sapotaceae); w jego korze, gałęziach i młodych owocach znajduje się sok mleczny zawierający 25–50% gumy (lateksu) zw. „chicle”, służącej do wyrobu gumy do żucia; materiał ten pozyskuje się z roślin dziko rosnących, gł. w Meksyku i Gwatemali. [przypis edytorski]
sapowaty — bagnisty, wilgotny. [przypis edytorski]
sapowaty — błotnisty, bagnisty. [przypis edytorski]
sapowaty — błotnisty, bagnisty. [przypis redakcyjny]
sapowaty (daw.) — bagnisty. [przypis edytorski]
Sapperlot, noch einmal! — zaklęcie niemieckie. [przypis autorski]
saprisiti! (fr.) — Do licha! [przypis redakcyjny]
sapristi (fr.) — dobre nieba, do licha itp. (emocjonalny wykrzyknik). [przypis edytorski]
Sapristi! (fr.) — Do diabła! [przypis edytorski]
sapristi (fr.) — do licha. [przypis edytorski]
sapristi (fr.) — do licha. [przypis tłumacza]
sapristi — fr. przekleństwo; etymologicznie od łac.: Sacrum Corpus Christi. [przypis edytorski]
sapristi! (fr. przestarz.) — coś podobnego! [przypis edytorski]
sapristi — przekleństwo, prawdop. z fr. Sacre Christ. [przypis edytorski]
sapy (zwykle w lm) — podmokłe piaszczyste gleby. [przypis edytorski]
sarabanda — hiszpański taniec dworski, emanujący erotyzmem. [przypis edytorski]
sarabanda (hiszp.) — taniec hiszpański, trzytaktowy. [przypis redakcyjny]
sarabanda — szybki taniec hiszpański. [przypis edytorski]
sarabanda — szybki taniec hiszpański, zakazany pod koniec XVI w. w Hiszpanii jako wyuzdany. [przypis edytorski]
sarabanda — szybki taniec hiszp., zakazany pod koniec XVI w. w Hiszpanii jako wyuzdany, w XVII w. przeniknął do Włoch oraz do Francji, gdzie stał się powolnym, ceremonialnym tańcem dworskim. [przypis edytorski]
sarabanda — taniec hiszpański charakteryzujący się szybkim tempem. [przypis edytorski]
Sara bat Aser — również Serach; córka Asera (Rdz 46, 17; 1Krn 7,30). W biblijnej przypowieści opowiadającej tę historię, nie pojawia się Sara bat Aser, a nienazwana z imienia kobieta (2Sm 20,1–22). [przypis edytorski]
saraceńskich — mahometańskich. [przypis redakcyjny]
saraceńskiej (…) ukrócą dumy — dziś popr.: saraceńską ukrócą dumę. [przypis edytorski]
Saraceni — Arabowie, muzułmanie, przen. poganie; w czasie opisywanym w powieści w Hiszpanii trwała rekonkwista, to jest odbijanie ziem zajętych przez Saracenów. Tu ogólnie o poganach. [przypis edytorski]
Saraceni — jedno z daw. plemion arabskich; w średniowieczu nazwa odnosiła się do wszystkich muzułmanów, a w szczególności do tych, którzy walczyli z chrześcijanami. [przypis edytorski]
Saraceni — nazwa używana przez staroż. Greków i Rzymian w odniesieniu do koczowniczych plemion zamieszkujących Arabię; następnie, w średniowieczu, określenie Arabów i muzułmanów w ogóle (szczególnie stawiających odpór wyprawom krzyżowym). [przypis edytorski]
Saraceni — w średniowiecznej Europie: muzułmanie, wyznawcy islamu, zwłaszcza walczący z chrześcijanami; przen. poganie, niewierni. [przypis edytorski]
Saraceni — w średniowieczu: muzułmanie, w szczególności ci, którzy walczyli z chrześcijanami. [przypis edytorski]
Saracenka — tu: Arabka. [przypis edytorski]
Saracen — Maur; przen. też: poganin, niewierny; w europejskich sztukach wizualnych popularny motyw orientalny. [przypis edytorski]
Saracen winą waszego pasterza (…) swój zabór rozszerza — Saraceni w tym czasie bezkarnie pustoszyli Włochy. [przypis redakcyjny]
sarafan (z pers. sarapa: od stóp do głów; uroczysta szata) — daw. długi kaftan męski bez rękawów; dziś: rosyjski kobiecy strój ludowy, rodzaj długiej sukni z wysoką talią, bez rękawów a. z wszytymi rękawami z tkaniny bieliźnianej. [przypis edytorski]
sarafan (z pers. sarapa: od stóp do głów; uroczysta szata) — daw. długi, rozszerzający się ku dołowi kaftan męski bez rękawów. [przypis edytorski]
sarafan (z ros.) — długa suknia z podwyższonym stanem, rozszerzająca się ku dołowi, najczęściej bez rękawów. [przypis edytorski]
Saragossa — miasto w płd.-wsch. Hiszpanii. [przypis edytorski]
Saraguza — miasto Saragossa w płn. Hiszpanii. [przypis redakcyjny]
Sarah Bernhardt (1844–1923) — francuska aktorka. [przypis edytorski]
Sara (hebr. שָׂרָה) — postać biblijna, bohaterka Księgi Rodzaju, żona Abrahama, matka Izaaka. [przypis edytorski]
Saraj — pierwotne imię żony patriarchy Abrachama, później zmienione przez Boga na Sara (Rdz 17:15); por. Sara. [przypis edytorski]
sarańcza — dziś: szarańcza. [przypis edytorski]
Sara — postać z biblijnej Księgi Rodzaju, żona Abrahama; do bardzo późnego wieku była bezpłodna; Bóg zawierając przymierze z Abrahamem, obiecał mu syna, którego miała urodzić Sara; urodziła Izaaka, mając 90 lat. [przypis edytorski]
Sara (rel.) — postać z Księgi Rodzaju, żona Abrahama i matka Izaaka. [przypis edytorski]
Sara — Sara oznacza 'władczyni, księżna', podczas gdy Saraj: 'moja księżna'. Według Talmudu (TB, Berachot 13a), na początku była księżną dla swojego ludu, teraz stała się władczynią dla całego świata, zob. Raszi do 17:15. [przypis edytorski]
Sarawak — największy stan Malezji znajdujący się w północnej części wyspy Borneo. [przypis edytorski]
Sara — żona Abrahama, matka Izaaka. Sara pierwotnie nosiła imię Saraj, które zostało zmienione przez Boga w czasie drugiego objawienia, którego doświadczył Abraham. Sara była kobietą bezpłodną, zatem zgodnie z panującym zwyczajem, zaproponowała Abrahamowi swoją niewolnicę Hagar, która urodziła Abrahamowi syna Izmaela (Rdz 16,1–4). Bóg zawierając przymierze z Abrahamem, obiecał mu syna, którego miała urodzić Sara (Rdz 17,15–16). Sara urodziła syna Izaaka w wieku 90 lat (Rdz 21,1–3). Zmarła w wieku 127 lat i została pochowana w Kiriat-Arba (Rdz 23,1–2). [przypis edytorski]
Sarbiewski, Maciej Kazimierz (1595–1640) — polski poeta barokowy piszący po łacinie, zyskał w swoim czasie światową sławę dzięki nagrodzie w dziedzinie literatury, którą został wyróżniony przez papieża Urbana VIII (był to tzw. laur, a poetę nią odznaczonego nazywano poeta laureatus, czyli laureatem); jezuita, kaznodzieja nadworny króla Władysława IV. [przypis edytorski]
Sarca — może Sargel w Algierze. [przypis redakcyjny]
Sarcey, Francisque (1827–1899) — dziennikarz i krytyk teatralny. [przypis edytorski]
Sarcey, Francisque (1827–1899) — francuski krytyk i dziennikarz. [przypis edytorski]
Sarcey, Francisque (1827–1899) — francuski krytyk teatralny. [przypis tłumacza]
Sarcopsylla penetrans (biol.) — pchła piaskowa, gatunek pchły spotykany w tropikalnych i subtropikalnych rejonach Ameryk i Afryki. [przypis edytorski]
Sardanapal a. Asurbanipal — król asyryjski (panujący w latach 669-631 p.n.e.), w legendach przedstawiany jako zniewieściały rozpustnik. [przypis redakcyjny]
Sardanapal (gr.) — postać znana z tragedii gr., symbol władcy zniewieściałego i żyjącego w przepychu; prototypem tej postaci był Aszurbanipal, król Asyrii, który panował w latach 669–631 p.n.e. i założył bibliotekę w Niniwie. [przypis edytorski]
Sardanapal — legendarny ostatni król Asyrii, żyjący w przepychu zniewieściały i dekadencki władca, który swymi działaniami doprowadził do upadku państwa. [przypis edytorski]
Sardanapal — legendarny ostatni król Asyrii, żyjący w przepychu zniewieściały władca, który swymi działaniami doprowadził do upadku państwa; Sardanapal to najprawdopodobniej zniekształcone Aszurbanipal, imię, które nosił król Asyrii panujący w latach 669–631 p.n.e., będący jednak władcą wykształconym, skutecznym i silnym, odnoszącym zwycięstwa. [przypis edytorski]
Sardanapal — ostatni legendarny król Asyrii, uważany przez starożytnych za rozpustnego tyrana, który podpalił swój pałac i zginął w nim razem ze swoim dworem. [przypis edytorski]
