Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 454 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | czasownik | czeski | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 114446 przypisów.
adonis — tu: kwiat o żółtych lub czerwonych płatkach. [przypis edytorski]
Adonis vernalis (bot.) — miłek wiosenny, roślina z rodziny jaskrowatych używana jako surowiec zielarski; ziele miłka jest stosowane w przewlekłej niewydolności krążenia i miażdżycy naczyń wieńcowych: działa silnie, szybko i krótkotrwale, usprawniając pracę serca i poprawiając krążenie krwi, wykazuje również działanie uspokajające i moczopędne. [przypis edytorski]
adoptacja (daw.) — adopcja, przysposobienie, prawne uznanie cudzego dziecka za własne. [przypis edytorski]
adoracja (z łac.) — tu: uwielbienie. [przypis edytorski]
adorator — wielbiciel. [przypis edytorski]
adoro, adorare (łac.) — czcić, szanować; tu 3. os. lp. cz. przesz. adorabat: czciła. [przypis edytorski]
adorować (z łac. adorare: błagać, czcić, wielbić modłami) — uwielbiać, zachwycać się. [przypis edytorski]
a double titre (franc.) — podwójnie. [przypis edytorski]
Adoxa (biol.) — piżmaczek, rodzaj krótko kwitnącej rośliny z drobnymi kwiatami i z cienkimi, pełzającymi rozłogami; poza Chinami występuje tylko jeden gatunek: piżmaczek wiosenny. [przypis edytorski]
ad parnassum grade — zniekszt. łac. gradus ad Parnassum, tj. krok na Parnas. [przypis edytorski]
ad patres (łac.) — do ojców. [przypis edytorski]
ad personam (łac.) — do osoby; tu: do konkretnej osoby. [przypis edytorski]
ad primum (łac.) — po pierwsze. [przypis edytorski]
Adrast — Adrastus, król Argos, teść Polinicesa, jedyny z siedmiu bohaterów wyszedł cało spod Teb. [przypis edytorski]
Adrastea a. Adrasteja (mit. gr.) — bogini nieuchronnej sprawiedliwości (jej imię tłumaczy się jako „Nieunikniona”, „Ta, której nic nie umknie”), utożsamiana z Nemezis. [przypis edytorski]
Adrasteja (mit. gr.) — córka Ananke, bogini sprawiedliwości i losu (jej imię tłumaczy się jako „Nieodwracalna”, „Nieunikniona”, „Nieuchronna”, „Ta, której nic nie umknie”), utożsamiana z Nemezis; także: opiekunka gór; godzić się z Andrasteją: godzić się ze swym losem. [przypis edytorski]
Adrast, król Daunyjczyków — bezbożny i wojowniczy władca z powieści Przygody Telemaka (fr. Les aventures de Télémaque, 1699). W V księdze Emila wychowawca tytułowego bohatera czyta z nim tę powieść, omawiając stosunki międzynarodowe, i wspomina, że Adrasta można zidentyfikować we współczesnej Europie. [przypis edytorski]
Adrastos (mit. gr.) — król Argos, greckiego miasta w Argolidzie; za namową zięcia Polinika stanął na czele wyprawy siedmiu wodzów przeciw Tebom. [przypis edytorski]
Adrast — wojownik trojański (pojawiający się w dalszych partiach tekstu bohater o tym samym imieniu to król Sikionu). [przypis edytorski]
ad rebelionem (z łac.) — do rebelii. [przypis edytorski]
(ad.) rectificandum (łac.) — do poprawienia. [przypis edytorski]
(ad) regnandum (łac.) — do rządzenia, do królowania. [przypis edytorski]
ad rem (łac.) — do rzeczy; argument ad rem: argument rzeczowy, odnoszący się do sedna omawianej sprawy. [przypis edytorski]
ad rem (łac.) — do rzeczy. [przypis edytorski]
adres (daw.) — pismo zbiorowe wystosowane do osoby wybitnej lub zajmującej wysokie stanowisko. [przypis edytorski]
adresnyj stoł (ros.) — punkt informacji o adresach. [przypis edytorski]
adres — tu: list zbiorowy. [przypis edytorski]
adres — tu: zwrot, nagłówek listu. [przypis edytorski]
Adria — elegancki lokal funkcjonujący w Warszawie przy ulicy Moniuszki 10 w latach 1931–1944. [przypis edytorski]
Adria — elegancki lokal funkcjonujący w Warszawie przy ulicy Moniuszki 10 w latach 1931–1944. [przypis edytorski]
Adria — modna w okresie międzywojennym, elegancka restauracja i dancing w Warszawie przy ulicy Moniuszki 10; lokal funkcjonował w latach 1931–1944, słynął z oranżerii pod szklanym dachem i parkietu obrotowego. [przypis edytorski]
Adria — modny w l. 30. XX w. lokal gastronomiczno-rozrywkowy, mieszczący się w elegancko urządzonej suterenie (tzw. przyziemiu) oraz podziemiach budynku przy ul. Moniuszki 10 (po wojnie Moniuszki 8) w Warszawie; lokal składał się z hallu, kawiarnianego ogrodu zimowego pod szklanym dachem (z roślinami oraz ptakami), sali kawiarnianej, baru oraz sali dancingowej (tu atrakcję stanowił parkiet obrotowy); kierownikiem i współwłaścicielem „Adrii” był Franciszek Moszkowicz; lokal funkcjonował w l. 1931–1944; w międzywojniu w „Adrii” spotykała się elita towarzyska i kręgi rządowe. [przypis edytorski]
Adrianopol — założone w starożytności miasto na Nizinie Trackiej; ob. Edirne, w europejskiej, płn-zach. części Turcji, w pobliżu granicy z Grecją i Bułgarią. [przypis edytorski]
Adria — słynny warszawski lokal, otwarty w r. 1931. [przypis edytorski]
Ad rivum eundem Lupus et Agnus venerant (łac.) — Nad ten sam potok przyszli Wilk i Baranek… [przypis edytorski]
(ad) ruinandum (łac.) — do niszczenia. [przypis edytorski]
Adryjatykiem — Adriatykiem; tu: forma wydłużona (zgodna z daw. wymową) dla zachowania rytmu jedenastozgłoskowca. [przypis edytorski]
ad secundum (łac.) — po drugie. [przypis edytorski]
ad specialia (łac.) — do szczegółowych. [przypis edytorski]
ad sui ipsius augendam famam (łac.) — dla zwiększenia własnej sprawy. [przypis edytorski]
adsum (łac.) — obecna. [przypis edytorski]
adsum (łac.) — obecny. [przypis edytorski]
ad te clamamus, flentes, gementes exules, filii Haevae (łac.) — do ciebie wołamy płaczący, jęczący wygnańcy, synowie Ewy. [przypis edytorski]
Adua — miasto w północnej Etiopii (dawnej Abisynii), miejsce bitwy stoczonej 1 marca 1896, podczas której włoski korpus inwazyjny doznał porażki w starciu z wojskami etiopskimi. W 1935 roku wybuchła druga wojna włosko-abisyńska: 3 października do Etiopii wtargnęły wojska faszystowskich Włoch, w skład których wchodziły dywizje tzw. Czarnych Koszul, paramilitarnej formacji utworzonej przez Mussoliniego. Armia etiopska, mimo zaciętego oporu, uległa przewadze wojsk włoskich, wyposażonych w samoloty, czołgi, artylerię, wielokrotnie używających gazów bojowych. Podbitą w 1936 Etiopię włączono do Włoskiej Afryki Wschodniej. [przypis edytorski]
adukacja (gw.) — edukacja, tu: wykształcenie. [przypis edytorski]
adultera (łac.) — cudzołożnica. [przypis edytorski]
ad umbras (łac.) — między cienie zmarłych. [przypis edytorski]
ad unguem (łac.) — dosł.: do paznokcia; dokładnie, skrupulatnie, starannie. [przypis edytorski]
ad usum delphini (łac.) — dosł.: do użytku delfina, tj. francuskiego następcy tronu; ocenzurowane, ze względów moralnych, wydania klasyków łacińskich przeznaczone dla syna Ludwika XIV; ogólnie: wersje utworów przeznaczone dla dzieci i młodzieży. [przypis edytorski]
ad usum (łac.) — na użytek. [przypis edytorski]
ad usum scholarum (łac.) — na użytek uczniów. [przypis edytorski]
Ad Venerem (łac.) — do Wenus. [przypis edytorski]
advertisment (ang.) — ogłoszenia, reklama. [przypis edytorski]
Advocatus Diaboli (łac.: adwokat diabła) — potoczna nazwa urzędnika znanego oficjalnie jako Promotor Wiary (łac. promotor fidei), który w procesie kanonizacyjnym ma za zadanie znalezienie ewentualnych wad i grzechów kandydata na świętego, tak aby decyzja o kanonizacji była podejmowana tylko w przypadku naprawdę godnych kandydatów. [przypis edytorski]
advocatus diaboli (łac.) — adwokat diabła. [przypis edytorski]
advocatus (łac.) — adwokat, prawnik; tu: wójt. [przypis edytorski]
ad vocem populi (łac.) — do powszechnego głosu (tj. zdania, opinii), do głosu ludu. [przypis edytorski]
adwans (fonet. ang. advance) — zaliczka. [przypis edytorski]
adwent — okres (zwykle czterotygodniowy, liczony kolejnymi niedzielami) poprzedzający święta Bożego Narodzenia (25 grudnia a. 6 stycznia) w kościołach chrześcijańskich. [przypis edytorski]
adwent (z łac. adventus: przyjście) — okres (zwykle czterotygodniowy, liczony kolejnymi niedzielami) poprzedzający święta Bożego Narodzenia (25 grudnia a. 6 stycznia) w kościołach chrześcijańskich. [przypis edytorski]
adwerbia — przysłówki. [przypis edytorski]
adwersant — dziś: adwersarz, tj. przeciwnik. [przypis edytorski]
adwersarz (daw., z łac.) — przeciwnik, oponent. [przypis edytorski]
adwersarz — przeciwnik. [przypis edytorski]
adwersarz — przeciwnik w sporze. [przypis edytorski]
ady a. dyć (daw.) — przecież, właśnie, ale. [przypis edytorski]
ady a. dyć (daw.) — przecież, właśnie, ależ. [przypis edytorski]
adybym zamarła (gw.) — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika: a dyć zamarłabym, tj.: to przecież umarłabym. [przypis edytorski]
adyć (gw.) — ależ, przecież. [przypis edytorski]
adyć (gw.) — przecież. [przypis edytorski]
adyć (gw.) — zaprawdę, przecież. [przypis edytorski]
adyć (gw.) — zaprawdę; przecież. [przypis edytorski]
ady (daw.) — przecież, jednak, ależ. [przypis edytorski]
Adyga — rzeka w płn. Włoszech. [przypis edytorski]
ady (gw.) — ale, przecież. [przypis edytorski]
ady (gw.) — ależ, przecież. [przypis edytorski]
ady (gw.) — a to; przecież. [przypis edytorski]
ady (gw.) — przecież. [przypis edytorski]
adym wyglądała (gw.) — przecież wyglądałam. [przypis edytorski]
A. D. (z łac. anno domini) — roku Pańskiego. [przypis edytorski]
Aeacides (mit. gr.) — wym.: Eacides; dosł.: potomek Eaka; przydomek ten nosili wnukowie Eaka, bohaterowie Ajaks Wielki i Achilles; Eak (z gr. Ajakos, łac. Aeacus) — syn Zeusa i nimfy Eginy, urodzony na bezludnej wyspie, którą później nazwał imieniem swojej matki. Gdy uproszony Zeus zamienił żyjące na wyspie mrówki w ludzi, Eak został królem nowego ludu, Myrmidonów. Eak jest też, obok Radamantysa i Minosa, jednym z trzech sędziów w Hadesie. [przypis edytorski]
Aecjusz z Antiochii (ok. 313–367) — teolog syryjski, przedstawiciel skrajnego arianizmu, przywódca anomejczyków (zwanych też aecjanami). [przypis edytorski]
aediles (łac.) — edylowie, urzędnicy w staroż. Rzymie. [przypis edytorski]
Aedon (mit. gr.) — córka Pandareusa, zazdroszcząc swej bratowej Niobe posiadania sześciu synów i sześciu córek postanowiła zabić jej najstarszego syna, jednak przez pomyłkę zamordowała swego potomka Itylosa; oszalałą z bólu Zeus przemienił w słowika. [przypis edytorski]
aegri somnia (łac.) — ciężkie sny. [przypis edytorski]
aegrotum et inarmem (łac.) — chorego i nieuzbrojonego. [przypis edytorski]
Aelianus Tacticus (łac.), gr. Ailianos Taktikos (II w.) — grecki pisarz, mieszkaniec Rzymu, autor traktatu o hellenistycznej taktyce wojennej. [przypis edytorski]
aequale temperamentum (łac.) — równy temperament, stały charakter. [przypis edytorski]
aequalis (łac.) — równy; tu M. lm aequales: równi. [przypis edytorski]
aequalitas aequalitatem provocat (łac.) — równość wywołuje równość. [przypis edytorski]
aeque — zarówno; bonum (łac.) — dobro, powodzenie, pożytek; tu B. lm bona: szczęście, korzyści. [przypis edytorski]
aequinoctium (łac.)— zrównanie dnia z nocą. [przypis edytorski]
aequinoctium (łac.) — zrównanie dnia z nocą. [przypis edytorski]
aequitas (łac.) — równość, zwł. równość wobec prawa. [przypis edytorski]
aere perenius (łac.) — trwalszy od spiżu. [przypis edytorski]
aere perennius (łac.) — trwalsze niż ze spiżu; nawiązanie do pieśni Horacego Exegi monumentum aere perennius (tj. „Wybudowałem pomnik trwalszy niż ze spiżu”; Carminae III, 30), której tematem jest nieśmiertelność i wiecznotrwałość twórczości poetyckiej. [przypis edytorski]
aere perennius (łac.) — trwalszy niż ze spiżu; nawiązanie do pieśni Horacego Exegi monumentum aere perennius (tj. „Wybudowałem pomnik trwalszy niż ze spiżu”; Carminae III, 30). [przypis edytorski]
aere perennius (łac.) — trwalszy od spiżu; fragment wiersza Horacego, w którym wysławia trwałość swojej sztuki poetyckiej (Pieśni III 30,1): „Wzniosłem pomnik trwalszy od spiżu”. [przypis edytorski]
aere perennius (łac.) — trwalszy od spiżu (Horacy, Pieśń III, 30). [przypis edytorski]
aere perennius (łac.) — trwalszy od spiżu (z pierwszej strofy podniosłego wiersza Horacego, w którym mówi o swojej poezji: „wzniosłem pomnik trwalszy od spiżu”; Pieśni III 30). [przypis edytorski]
