Przypisy

Tabaki — w oryg. ang. wersji: Tabaqui. [przypis edytorski]

Tabaki — w oryg. Tabaqui. [przypis edytorski]

tabak-trafika (daw.) — sklep z wyrobami tytoniowymi. [przypis edytorski]

tabela — tu: tabela w rejestrze. [przypis edytorski]

taberan — zły duch. [przypis edytorski]

tabernaculum (łac., lm. tabernacula), pol. tabernakulum — szafka służąca do przechowywania hostii. [przypis edytorski]

tabernaculum (łac.), pol. tabernakulum — w Kościele katolickim: zamykana szafka służąca do przechowywania hostii. [przypis edytorski]

tabernaculum — miejsce w ołtarzu kościoła służące do przechowywania hostii, stanowiącej zgodnie z wiarą katolików i członków niektórych innych kościołów chrześcijańskich ciało Boga, Jezusa Chrystusa. [przypis edytorski]

tabernakulum — w kościele katolickim: zamykana szafka służąca do przechowywania hostii. [przypis edytorski]

taberna (z łac.) — buda, szopa, warsztat, karczma; por. tawerna. [przypis edytorski]

tabes — porażenie rdzenia kręgowego, objaw kiły. [przypis edytorski]

tabetycznie — w sposób właściwy objawom tabesu: porażenia rdzenia kręgowego, będącego jednym z objawów zaawansowanej kiły. [przypis edytorski]

tabetyk — człowiek cierpiący na uwiąd rdzenia kręgowego w wyniku zakażenia kiłą, które prowadzi również do zaburzeń psychicznych. [przypis edytorski]

tabetyk — osoba z układem nerwowym zaatakowanym przez kiłę. [przypis edytorski]

tabetyk (przest., z fr.) — osoba cierpiąca na uwiąd rdzenia kręgowego, charakterystyczny objaw późnego stadium jednej z chorób wenerycznych. [przypis edytorski]

tabetyk (z fr.) — osoba cierpiąca na uwiąd rdzenia kręgowego, charakterystyczny objaw późnego stadium jednej z chorób wenerycznych. [przypis edytorski]

tabinowy — z cienkiej, połyskującej tkaniny jedwabnej. [przypis edytorski]

Tableau! (fr.: obraz) — co za scena! [przypis edytorski]

tableau (fr.: obraz) — jako wykrzyknienie: oto scena! (ośmieszająca kogoś). [przypis edytorski]

tableau (fr.) — obraz. [przypis edytorski]

tableau (fr.) — obraz; tu: oto obrazek. [przypis edytorski]

tableau vivant (fr.) — żywy obraz. [przypis edytorski]

tableau (z fr.) — wydarzenie stawiające jakąś osobę w śmiesznym położeniu. [przypis edytorski]

table d’hôte (fr.) — dosł: stół gospodarza; przen.: posiłki podawane w hotelu, pensjonacie itp. wszystkim gościom o ustalonej porze i w stałej cenie. [przypis edytorski]

table-d'hôte (fr.) — menu proponujące parudaniowy posiłek w kilku wariantach. [przypis edytorski]

table d'hôte (fr.) — posiłki podawane w hotelu, pensjonacie itp. wszystkim gościom o ustalonej porze i w stałej cenie. [przypis edytorski]

table d'hôte (fr.) — rodzaj kilkudaniowego posiłku w hotelu, który podaje się wszystkim gościom o ustalonych godzinach i po określonej wcześniej cenie. [przypis edytorski]

table d'hôte (fr.: stół dla gości) — posiłki w hotelu lub pensjonacie, podawane o stałych porach wszystkim gościom. [przypis edytorski]

table d'hôte — stałe menu. [przypis edytorski]

tabletka (z fr.) — stolik. [przypis edytorski]

tabletki Vichy — białe, płaskie, wydłużone, ośmiokątne tabletki produkowane od 1825 we francuskim uzdrowisku Vichy, zawierające wyciąg z soli mineralnych z miejscowej wody źródlanej, niekiedy aromatyzowane, służące wspomaganiu trawienia. [przypis edytorski]

Tablica szmaragdowa (łac. Tabula Smaragdina) — krótki tekst hermetyczny, którego autorstwo przypisywano Hermesowi Trismegistosowi; wysoko ceniony przez średniowiecznych alchemików islamskich i europejskich jako podstawowy w ich sztuce: wierzono, iż zawiera tajemnicę uzyskania kamienia filozoficznego (substancji umożliwiającej przekształcanie metali nieszlachetnych w szlachetne: złoto lub srebro). [przypis edytorski]

Tablica szmaragdowa (łac. Tabula Smaragdina) — krótki tekst hermetyczny, którego autorstwo przypisywano Hermesowi Trismegistosowi; wysoko ceniony przez średniowiecznych alchemików islamskich i europejskich jako podstawowy w ich sztuce: wierzono, iż zawiera tajemnicę uzyskania kamienia filozoficznego (substancji umożliwiającej przekształcanie metali nieszlachetnych w szlachetne: złoto lub srebro). [przypis edytorski]

Tablice synchronistyczne — w niniejszej publikacji z przyczyn technicznych podajemy treść tablic w jednej kolumnie, nie w formie tabeli. [przypis edytorski]

tabliczka s. 317 w. 21 — patrz rozdział XVII: „(…) widocznie za dnia podczas odwiedzin na cmentarzu tabliczka z tym wspomnieniem sama się wynurzyła (…)”. [przypis edytorski]

tabliczka z rysikiem — dawniej zestaw złożony z rysika i łupkowej, ścieralnej tabliczki służył do nauki pisania i rachowania uczniom początkowych klas w szkołach elementarnych (podstawowych); zeszytów oraz maczanych w atramencie piór używano dopiero w następnych latach nauki. [przypis edytorski]

Tabliczki! Warto, abym na nich umieścił, że można się uśmiechać, a być łotrem — fraza „My tables — meet it is I set it down” z aktu I, sc. 5 Hamleta Shakespeare'a w tłum. Józefa Paszkowskiego. [przypis edytorski]

tablinum (łac.) — pokój gościnny. [przypis edytorski]

tablydot — zniekształcone fr. table-d'hôte: menu proponujące parudaniowy posiłek w kilku wariantach. [przypis edytorski]

tabor — formacja bojowa z połączonych ze sobą wozów. [przypis edytorski]

Tabor — góra (562 m n.p.m.) w płn. Izraelu, 17 km na zach. od Jeziora Genezaret, na której według trzech ewangelii biblijnych dokonało się przemienienie Chrystusa, ujawnienie jego boskości. [przypis edytorski]

Tabor — góra (562 m n.p.m.) w płn. Izraelu, 17 km na zach. od Jeziora Genezaret. Wymieniona w Biblii; jest uważana za miejsce, w którym Jezus ukazał się uczniom w swojej boskiej chwale, dlatego zbudowano tam Bazylikę Przemienienia Pańskiego. W bitwie pod górą Tabor w 1799 r. wojska fr. pod wodzą Napoleona Bonaparte zmusiły do ucieczki przeważające siły tureckie. [przypis edytorski]

Tabor — góra, na której według Ewangelii dokonało się przemienienie Chrystusa, ujawnienie jego boskości. [przypis edytorski]

Tabor — góra w Galilei. [przypis edytorski]

Tabor — góra w płn. Izraelu, na której według trzech ewangelii biblijnych dokonało się przemienienie Chrystusa, ujawnienie jego boskości. [przypis edytorski]

Tabor — miasto w płd. Czechach. [przypis edytorski]

tabor — środki transportu pozostające do dyspozycji wojska. [przypis edytorski]

tabor — szereg wozów, z których na postojach tworzy się obóz, aby podróżującym łatwiej było się bronić; w taborach obozowały ludy koczownicze oraz wojska w pochodzie. [przypis edytorski]

tabor — tu: grupa ludzi. [przypis edytorski]

tabor — wojskowe środki transportu. [przypis edytorski]

tabor — wozy konne w podróży. [przypis edytorski]

taborze — hebr. מחנה (machane): ‘obóz’. [przypis edytorski]

tabulam rasam (łac.) — czystą tablicę; tu: umysł bez zapisanych w nim doświadczeń. [przypis edytorski]

tabula rasa (łac.) — czysta karta. [przypis edytorski]

tabula rasa (łac.) — czysta tablica, tu: dusza a. umysł bez zapisanych w nim doświadczeń. [przypis edytorski]

tabula rasa (łac.) — czysta tabliczka, symbol niewiedzy bądź braku założeń na dany temat. [przypis edytorski]

tabula rasa (łac.) — niezapisana tablica; termin filozoficzny u Arystotelesa określający stan umysłu nowo narodzonego człowieka. [przypis edytorski]

tabuńczyk — człowiek strzegący stada koni. [przypis edytorski]

tabunny — obfitujący w konie. [przypis edytorski]

tabun — stado koni; tu: przenośnie. [przypis edytorski]

taburet — dziś popr.: taboret. [przypis edytorski]

taburet — dziś popr.: taboret, stołek. [przypis edytorski]

taburet — dziś: taboret. [przypis edytorski]

taburet — dziś: taboret, stołek. [przypis edytorski]

tabu — silny zakaz kulturowy robienia czegoś; także czynność, rzecz a. osoba objęta takim zakazem; pierwotnie: nietykalność, świętość. [przypis edytorski]

Ta była złość Sodomska: hardość, nasycenie chleba i dostatek, i próżnowanie, a iż ręki do nędznego i ubogiego nie ściągnęli — Ez 16, 49. [przypis edytorski]

tać (gw.) — przecież. [przypis edytorski]

ta cena byłaby żydowską — to wygórowana cena. [przypis edytorski]

Ta chorągiew mym własnym sumptem jest nabyta — dowódca organizował oddział na własny koszt. [przypis edytorski]

tachta (daw.) — rodzaj dużej kanapy bez oparcia; tapczan. [przypis edytorski]

tacjanie — współwyznawcy Tacjana Syryjczyka (ok. 120–ok. 180), pisarza, teologa i apologety, ucznia Justyna Męczennika, który po śmierci nauczyciela powrócił na Wschód i stanął na czele grupy enkratyków („wstrzemięźliwych”), odrzucających małżeństwo i jedzenie mięsa. [przypis edytorski]

Tacjusz — król Sabinów. [przypis edytorski]

Tacy byli za Machabeuszów oni, jako je Pismo zowie, viri iniqui, którzy do obcych panów biegając… — por. 2 Mch 3; 1 Mch 1, 10–13; 2 Mch 4, 7–14, o żydowskich zdrajcach i inicjatorach hellenizacji społeczeństwa, współpracujących z syryjskimi władcami z dynastii Seleucydów. [przypis edytorski]

ta cytata — dziś popr. forma r.m.: ten cytat. [przypis edytorski]

Tacyt (ok. 55–120) — najwybitniejszy historyk rzymski, jego główne dzieła to Dzieje i Roczniki. [przypis edytorski]

Tacyt — Publius Cornelius Tacitus (ok. 55–120), jeden z najsłynniejszych historyków rzymskich. [przypis edytorski]

Tacyt — Publius Cornelius Tacitus (ok. 55–120), rzymski historyk, znany z obiektywizmu. [przypis edytorski]

Tacyt, Publiusz Korneliusz (ok. 55–120) — wybitny historyk rzym., autor m.in. Roczników oraz Dziejów, opisujących historię Rzymu w I w. n.e. [przypis edytorski]

Tacyt, Publiusz Korneliusz (ok. 55–120) — wybitny historyk rzymski, autor m.in. Roczników oraz Dziejów, opisujących historię Rzymu w I w. n.e. [przypis edytorski]

Tacyt — rzymski pisarz, autor dzieła O pochodzeniu i kraju Germanów, napisanego około roku 98. [przypis edytorski]

Tacyt, właśc. Publius Cornelius Tacitus (ok. 55–120) — wybitny historyk rzym., autor m.in. Roczników oraz Dziejów, opisujących historię Rzymu w I w. n.e. [przypis edytorski]

Tacyt, właśc. Publius Cornelius Tacitus (ok. 55–120) — wybitny historyk rzymski, autor m.in. Roczników oraz Dziejów, opisujących historię Rzymu w I w. n.e. [przypis edytorski]

Tacyt, właśc. Publius Cornelius Tacitus (ok. 55–120) — wybitny historyk rzymski. [przypis edytorski]

Tacyt, właśc. Publius Cornelius Tacitus (ok. 55–120) — wybitny historyk rzymski; w swoich pracach starał się o rzetelność i obiektywizm. [przypis edytorski]

Tacyt — właśc. Publiusz Korneliusz Tacyt (ok. 55–120), wybitny historyk rzym., autor m.in. Roczników oraz Dziejów, opisujących historię Rzymu w I w. n.e. [przypis edytorski]

taczać — turlać, obtaczać w czymś. [przypis edytorski]

taczalnik — narzędzie do ostrzenia noży i toporów. [przypis edytorski]

taczanka — dwukołowy pojazd z zaprzęgiem konnym, uzbrojony w ciężki karabin maszynowy. [przypis edytorski]

Taczanowski, Władysław (1819–1890) — polski ornitolog. [przypis edytorski]

Tadeusz Białkowski (1888–1961) — aktor. [przypis edytorski]

Tadeusz Boy-Żeleński — na stronie tytułowej jako autor figuruje: Boy-Mędrzec (zob. T. Boy-Żeleński, W Sorbonie i gdzie indziej, rozdział Zakończenie). [przypis edytorski]

Tadeusz Estreicher (1871–1952) — profesor chemii, zajmował się badaniami w dziedzinie niskich temperatur, skonstruował urządzenie do skraplania wodoru. [przypis edytorski]

Tadeusz Gajcy ps. „Topór” (1922–1944) — poeta, żołnierz AK, w powstaniu walczył w Grupie „Ryszarda”, poległ 16 sierpnia. [przypis edytorski]

Tadeusz Grigo ps. „Kur” (1918– ) — podchorąży AK, w powstaniu żołnierz w Zgrupowaniu „Kryska”, ranny 14 września na ul. Górnośląskiej. [przypis edytorski]

Tadeusz Konczyński (1875–1944) — pisarz, reżyser teatralny, redaktor „Ilustrowanego Kuriera Codziennego” w latach 1914–1918; pasjonat piłki nożnej i założyciel kilku klubów piłkarskich, w tym do dziś istniejącej Wisły Kraków. [przypis edytorski]

Tadeusz Perdzyński ps. „Tomir” (1910–1989) — oficer służby stałej artylerii WP, od 1939 roku w konspiracji, w powstaniu oficer operacyjny Wydziału III sztabu Grupy AK Północ, po wojnie w kraju. [przypis edytorski]

Tadeusz Świątek (1884–1940) — poeta, krytyk teatralny, tłumacz, w latach 1924-1929 dyrektor teatru im. Słowackiego; redaktor „Masek”, „Listów z Teatru”. [przypis edytorski]

Tadeusz Wardejn-Zagórski ps. „Gozdawa” (1892–1944) — w latach 1918–1934 oficer służby stałej WP, później urzędnik państwowy, w czasie okupacji w ZWZ/AK, w 1944 szef Wydziału Propagandy Bieżącej w Oddziale VI Biura Informacji i Propagandy Komendy Głównej AK, zamordowany przez Niemców w Częstochowie w grudniu 1944. [przypis edytorski]

Tadeusz, właśc. Pan Tadeusz — epopeja Adama Mickiewicza. [przypis edytorski]

Tadż-ul-Fechr, własc. Wacław Rzewuski (1784–1831) — orientalista, podróżnik, poeta; syn hetmana Seweryna Rzewuskiego, jednego z przywódców konfederacji targowickiej. Kształcił się w elitarnej szkole Theresianum w Wiedniu; dzięki kontaktom ze swym wujem, podróżnikiem i pisarzem, autorem Rękopisu znalezionego w Saragossie, Janem Potockim, zainteresował się kulturą Wschodu. W latach 1818–1820 podróżował po krajach arabskich: Syrii, Iraku, Libanie, Palestynie; jego opowieści z tych podróży krążyły później w formie anegdot i zyskały sobie miano „awantur arabskich”, ale zostały także spisane w formie pamiętnikarsko-naukowej relacji Sur Les Chevaux Orientaux et provenants des Races Orientales, opatrzonej mapami, rysunkami i zapisami nutowymi, stanowiącymi szczególnie cenne źródło wiedzy etnograficznej na temat Beduinów. Wydane zostały jedynie poetyckie wspomnienia i wrażenia z Syrii pt. Podróż do Palmiry (1821). Żyjąc wśród Arabów, zyskał sobie tytuł emira. Założyciel czasopisma „Mines de l'Orient” („Oblicza Orientu”; wyd. w Wiedniu 1809–1818) oraz pierwszego w Europie instytutu badań orientalistycznych, członek wielu towarzystw naukowych (w Getyndze, w Monachium i Warszawie). Słynął również jako miłośnik i znawca koni oraz wyśmienity jeździec. Po powrocie do kraju, w rodzinnym majątku na Podolu, zajmował się hodowlą koni; żywo zajmowała go rodzima kultura ukraińska. Włączył się również w działalność patriotyczną, w latach 1825–26 należał do Towarzystwa Patriotycznego; podczas powstania listopadowego dowodził wystawionym przez siebie oddziałem kawalerii. Po bitwie pod Daszowem zginął w niewyjaśnionych okolicznościach (domysły na ten temat przedstawił Juliusz Słowacki w Dumie o Wacławie Rzewuskim). [przypis edytorski]