Przypisy

był umarł — daw. forma czasu zaprzeszłego, wyrażająca czynność wcześniejszą od wydarzeń opisywanych w czasie przeszłym: umarł, zanim przyszli go obudzić. [przypis edytorski]

był upadł — daw. formy czasu zaprzeszłego, używanego dla wyrażenia czynności (zdarzenia, stanu itp.) poprzedzającej inną czynność (zdarzenie, stan itp.) wyrażoną w czasie przeszłym zwykłym; znaczenie: (wcześniej) upadł. [przypis edytorski]

był urwał — daw. forma czasu zaprzeszłego, używanego dla wyrażenia czynności (zdarzenia, stanu itp.) poprzedzającej inną czynność (zdarzenie, stan itp.) wyrażoną w czasie przeszłym zwykłym; znaczenie: urwał się (wcześniej). [przypis edytorski]

był ustąpił (starop.) — konstrukcja daw. czasu zaprzeszłego, wyrażającego czynność wcześniejszą od pozostałych czynności i stanów zapisanych w czasie przeszłym prostym; znaczenie: ustąpił wcześniej, uprzednio, kiedyś itp. [przypis edytorski]

był (…) widział — daw. forma czasu zaprzeszłego; znaczenie: widział uprzednio, przedtem widział. [przypis edytorski]

był wieszczył — daw. forma czasu zaprzeszłego, oznaczająca czynność wcześniejszą od czynności (stanu itp.) wyrażonej czasem przeszłym prostym; znaczenie: wieszczył wcześniej, uprzednio. [przypis edytorski]

był włożył — forma daw. czasu zaprzeszłego; dziś: włożył (wcześniej, przedtem). [przypis edytorski]

był wprzódy rozpoczął — przykład użycia czasu zaprzeszłego, wyrażającego czynność wcześniejszą od pozostałych czynności i stanów zapisanych w czasie przeszłym prostym. [przypis edytorski]

był wrócił (daw., gw.) — daw. forma czasu zaprzeszłego, dziś: wrócił (wcześniej, przed inną czynnością a. wydarzeniem wyrażonym w czasie przeszłym). [przypis edytorski]

był wszedł — forma daw. czasu zaprzeszłego; dziś: wszedł (przedtem, uprzednio). [przypis edytorski]

był w wenie — dziś raczej: miał wenę. [przypis edytorski]

był (…) wyciągnął — konstrukcja czasu zaprzeszłego; znaczenie: wyciągnął uprzednio, wyciągnął wcześniej. [przypis edytorski]

był (…) wyrobiony — dziś popr.: był (…) przerabiany na mydło. [przypis edytorski]

był wyrzekł — konstrukcja daw. czasu zaprzeszłego, wyrażającego czynność wcześniejszą od pozostałych czynności i stanów zapisanych w czasie przeszłym prostym; znaczenie: wyrzekł wcześniej, uprzednio, kiedyś itp. [przypis edytorski]

był wyszedł — daw. forma czasu zaprzeszłego; znaczenie: wyszedł uprzednio (wcześniej, zanim miały miejsce zdarzenia i czynności wyrażone czasem przeszłym zwykłym). [przypis edytorski]

był wyszedł — daw. formy czasu zaprzeszłego, używanego dla wyrażenia czynności (zdarzenia, stanu itp.) poprzedzającej inną czynność (zdarzenie, stan itp.) wyrażoną w czasie przeszłym zwykłym; znaczenie: wyszedł (wcześniej). [przypis edytorski]

był wytłukł — daw. czas zaprzeszły. [przypis edytorski]

był wziął — przykład użycia czasu zaprzeszłego, wyrażającego czynność wcześniejszą niż opisana czasem przeszłym; znaczenie: wziął wcześniej, uprzednio. [przypis edytorski]

byłyby jej wyszły na dobre — konstrukcja daw. czasu zaprzeszłego, wyrażającego czynność wcześniejszą od pozostałych czynności i stanów zapisanych w czasie przeszłym prostym; znaczenie: wyszłyby jej na dobre wcześniej, uprzednio, kiedyś itp. [przypis edytorski]

byłyby (…) zostały — tryb przypuszczający daw. czasu zaprzeszłego; znaczenie: zostałyby ci wcześniej (przed wydarzeniemi a. czynnościami wyrażonymi zwykłym czasem przeszłym). [przypis edytorski]

Były herezye, jako Judy ś. napisał, które majestat królewski i przełożeństwa, i panowania bluźniły i onym gardziły, jakoby od Pana Boga nie były, ale od czarta — por. Jud 8. [przypis edytorski]

były poszły — przykład użycia czasu zaprzeszłego, wyrażającego czynność wcześniejszą niż opisana czasem przeszłym lub niezrealizowaną możliwość; dziś: poszły. [przypis edytorski]

były przyszły — daw. forma czasu zaprzeszłego; dziś: przyszły (wówczas, wcześniej). [przypis edytorski]

były rzucały (daw.) — forma czasu zaprzeszłego; znaczenie: rzucały wcześniej, uprzednio (przed wydarzeniami a. czynnościami wyrażonymi formą zwykłego czasu przeszłego). [przypis edytorski]

byłyżby (daw.) — konstrukcja z partykułą -że, skróconą do -ż; znaczenie: czyżby były. [przypis edytorski]

byłyżby — konstrukcja z partykułą -że-, skróconą do -ż-; znaczenie: czy byłyby, czyżby były. [przypis edytorski]

byłyż — konstrukcja z partykułą -że, skróconą do -ż; znaczenie: czy nie były. [przypis edytorski]

byłżebym — konstrukcja z partykułą -że; znaczenie: czyżbym był. [przypis edytorski]

Byłżebym wzniecił (daw.) — czy mógłbym wzniecić. [przypis edytorski]

byłżebyś — daw. forma z partykułą wzmacniającą -że; inaczej: czyżbyś był. [przypis edytorski]

byłżebyś — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -że-; znaczenie: czyżbyś był. [przypis edytorski]

byłżeby (…) wielbił — czy by wielbił. [przypis edytorski]

byłże — czy był (konstrukcja z partykułą pytającą -że). [przypis edytorski]

byłżeś — czy byłeś. [przypis edytorski]

byłżeś — konstrukcja z partykułą -że-; znaczenie: czy byłeś. [przypis edytorski]

był (…) żył — daw. forma czasu zaprzeszłego; dziś: żył (wcześniej). [przypis edytorski]

był zabawny (daw.) — był zajęty; zabawiać się (daw.): zajmować się. [przypis edytorski]

był zaćmił (starop. forma) — konstrukcja daw. czasu zaprzeszłego, wyrażającego czynność wcześniejszą od pozostałych czynności i stanów zapisanych w czasie przeszłym prostym; znaczenie: zaćmił wcześniej, uprzednio, kiedyś itp. [przypis edytorski]

był zaczął — przykład użycia czasu zaprzeszłego, wyrażającego czynność wcześniejszą niż opisana czasem przeszłym; znaczenie: zaczął wcześniej, uprzednio. [przypis edytorski]

był zajął — przykład użycia czasu zaprzeszłego, wyrażającego czynność wcześniejszą od innych czynności i wydarzeń wyrażonych w czasie przeszłym lub niezrealizowaną możliwość; znaczenie: zajął wcześniej, uprzednio. [przypis edytorski]

był zajrzał — daw. czas zaprzeszły, wyrażający czynność wcześniejszą od innej, również dziejącej się lub dokonanej w przeszłości. [przypis edytorski]

był zarył (daw., gw.) — daw. forma czasu zaprzeszłego, dziś: zarył (wcześniej w stosunku do innych czynności i zdarzeń wyrażonych w czasie przeszłym). [przypis edytorski]

był zdołał (daw.) — forma czasu zaprzeszłego; znaczenie: zdołał wcześniej, uprzednio (przed wydarzeniami a. czynnościami wyrażonymi formą zwykłego czasu przeszłego). [przypis edytorski]

był zdumionym — dziś z B.: był zdumiony. [przypis edytorski]

był (…) zgromadził — przykład użycia czasu zaprzeszłego, wyrażającego czynność wcześniejszą niż opisana czasem przeszłym lub, jak w tym przypadku, niezrealizowaną możliwość. [przypis edytorski]

był (…) zjechał (daw.) — forma czasu zaprzeszłego; znaczenie: zjechał wcześniej, uprzednio (przed wydarzeniami a. czynnościami wyrażonymi formą zwykłego czasu przeszłego). [przypis edytorski]

był złożył ofiarę — przykład użycia czasu zaprzeszłego, wyrażającego czynność wcześniejszą niż opisana czasem przeszłym lub niezrealizowaną możliwość; dziś: złożył ofiarę. [przypis edytorski]

był znał — czas zaprzeszły: znał uprzednio; znał wcześniej. [przypis edytorski]

był (…) zobaczył — forma daw. czasu zaprzeszłego; dziś: zobaczył (wcześniej). [przypis edytorski]

był (…) zszedł (daw.) — forma czasu zaprzeszłego; znaczenie: zszedł wcześniej, uprzednio (przed wydarzeniami a. czynnościami wyrażonymi formą zwykłego czasu przeszłego). [przypis edytorski]

był zwyklejszy (daw.) — był bardziej przyzwyczajony, przywykł bardziej; był zwyklejszy miecz pieścić w swéj dłoni niż przyjacielską podawać u proga — był bardziej przyzwyczajony do walki niż do przyjaznego witania gości. [przypis edytorski]

byla — kalba, šnekėjimas. [przypis edytorski]

Byle… była kwita — by nie było podstaw do wzajemnych wyrzutów. [przypis edytorski]

byle ka (gw.) — byle gdzie. [przypis edytorski]

byle kaip (lenk.) — bet kaip, nerūpestingai. [przypis edytorski]

Byle Kupido całego sajdaka w Wenecji nie wystrzelał — Wenecja słynęła z uwodzicielskich kurtyzan. [przypis edytorski]

bylem dorzucił (daw.) — byle bym dorzucił; jeżeli tylko dorzucę. [przypis edytorski]

Bylem ja sobie dowierzała — dziś raczej: bylebym ja sobie dowierzała. [przypis edytorski]

bylem na czas przyszła — dziś raczej: bylebym na czas przyszła. [przypis edytorski]

bylem (…) tylko pomścił — skrót od: byle bym tylko pomścił. [przypis edytorski]

by (lenk.) — kad. [przypis edytorski]

By lepiej czcić umarłych, uśmiercają żywych — Les embarras de Paris (Satyra VI) Nicolasa Boileau. [przypis edytorski]

byleś nie stał o to — byle byś nie dbał o to. [przypis edytorski]

byle tylko — tu: aby. [przypis edytorski]

Byle zyskała dwoiste Erynie — linijka ta świadczy i wierze w istnienie osobistych Eryni zamordowanego. [przypis edytorski]

byliby je pozamykali. — daw. konstrukcja składniowa (czas zaprzeszły); dziś: pozamykaliby je [przypis edytorski]

bylibyśmy ten napad raczej przyśpieszyli — daw. konstrukcja składniowa; dziś: raczej przyśpieszylibyśmy ten napad. [przypis edytorski]

bylica, Artemisia (biol.) — rodzaj roślin z rodziny astrowatych, liczący 300 gatunków, na ogół aromatycznych. [przypis edytorski]

bylica, Artemisia (biol.) — rodzaj roślin z rodziny astrowatych, rosnących głównie na terenach suchych, stepowych i półpustynnych. [przypis edytorski]

bylica chińska — właśc. bylica roczna (Artemisia annua), pochodząca z Azji, zawleczona przez człowieka do innych części świata. [przypis edytorski]

bylim a. bylimy (daw. forma) — byliśmy. [przypis edytorski]

bylina (lit.) — staroruska, później rosyjska pieśń epicka, opiewająca czyny bohaterów. [przypis edytorski]

bylina — roślina zielna. [przypis edytorski]

bylina — rosyjska pieśń ludowa opiewająca losy bohatera. [przypis edytorski]

byliny — średniowieczne ruskie poematy ludowe. [przypis edytorski]

byli odeszli — daw. konstrukcja czasu zaprzeszłego; inaczej: wcześniej odeszli; odeszli uprzednio. [przypis edytorski]

byli pomyśleli — pomyśleli wcześniej (daw. konstrukcja czasu zaprzeszłego). [przypis edytorski]

byli (…) posyłali — posyłali wcześniej (konstrukcja daw. czasu zaprzeszłego) [przypis edytorski]

byli rozdzielili — konstrukcja daw. czasu zaprzeszłego, wyrażającego czynność wcześniejszą niż opisane w czasie przeszłym prostym; znaczenie: rozdzielili wcześniej, uprzednio. [przypis edytorski]

Byliśmy braćmi. Fiolet, karmazyn i szara świtka — mowa o tradycyjnym podziale społecznym dawnej Polski, symbolizowanym tu przez kolory strojów: biskupi fiolet, magnacki karmazyn (czerwień) i szarość ubiorów drobnej szlachty i chłopów. Wzmianka o braterstwie odnosi się do oficjalnej jedności zróżnicowanego majątkowo stanu szlacheckiego. [przypis edytorski]

byli się obchodzili (daw.) — forma czasu zaprzeszłego; znaczenie: obchodzili się wcześniej, uprzednio (przed wydarzeniami a. czynnościami wyrażonymi formą zwykłego czasu przeszłego). [przypis edytorski]

byli wyszli (starop. forma) — konstrukcja daw. czasu zaprzeszłego, wyrażającego czynność wcześniejszą od pozostałych czynności i stanów zapisanych w czasie przeszłym prostym; znaczenie: wyszli wcześniej, uprzednio, kiedyś itp. [przypis edytorski]

byliż — konstrukcja z partykułą -że nadającą znaczenie pytania retorycznego; inaczej: czy byli, czyż byli. [przypis edytorski]

byli (…) zostawili (starop. forma) — konstrukcja daw. czasu zaprzeszłego, wyrażającego czynność wcześniejszą od pozostałych czynności i stanów zapisanych w czasie przeszłym prostym; znaczenie: zostawili wcześniej, uprzednio, kiedyś itp. [przypis edytorski]

byli (…) zważyli — daw. forma czasu zaprzeszłego: zważyli wcześniej, uprzednio wzięli pod uwagę. [przypis edytorski]

byli zwycięzce — tu w znaczeniu: byli zwycięzcami. [przypis edytorski]

by Lulejka pojął za żonę Angelikę — dawniej w rodzinach królewskich i arystokratycznych istniał obyczaj małżeństw między kuzynami. [przypis edytorski]

by matka opuściła dzieci swoje na ziemi, ja was nigdy nie opuszczę — Iz 49, 15. [przypis edytorski]

bym beł wypadł (starop. forma) — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika w trybie przypuszczającym daw. czasu zaprzeszłego, wyrażającego czynność wcześniejszą od pozostałych czynności i stanów zapisanych w czasie przeszłym prostym; znaczenie: wypadłbym wcześniej, uprzednio, kiedyś itp. [przypis edytorski]

by mężczyzna przychodził do nich z biczem — parafraza słów z: F. Nietzsche, Tako rzecze Zaratustra, Mowy Zaratustry: O starej i młodej kobiecie. [przypis edytorski]

by miał być panienką — tu: jakby był panienką. [przypis edytorski]

bym nie był myślał — konstrukcja daw. czasu zaprzeszłego, tj. wyrażająca czynność wcześniejszą od tej wyrażonej zwykłym czasem przeszłym; znaczenie: nie myślałbym wcześniej (uprzednio, kiedyś). [przypis edytorski]

bym się sądził panem (daw.) — uważałbym się za pana. [przypis edytorski]

by najbardziej (daw.) — tu: choćby najbardziej. [przypis edytorski]

by najcięższej — tu: choćby najcięższej. [przypis edytorski]

bynajmniej — jak najmniej; wcale nie. [przypis edytorski]

by najmniejsze — tu: choćby najmniejsze. [przypis edytorski]

bynajmniej — wcale (dosł.: jak najmniej). [przypis edytorski]

bynajmniej — wcale; jak najmniej. [przypis edytorski]

by najprzedniejszy — choćby najlepszy. [przypis edytorski]