Przekaż 1,5% Wolnym Lekturom!
Wsparcie nic nie kosztuje! Wystarczy w polu „Wniosek o przekazanie 1,5% podatku” wpisać nasz KRS: 0000070056
Każda kwota się liczy! Dziękujemy!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza | przypisy tradycyjne
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | czeski | dawne | francuski | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | hiszpański | holenderski | ironicznie | łacina, łacińskie | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | staropolskie | starożytny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie
Według języka: wszystkie | English | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 5698 przypisów.
Chłopiec z Biblią — opowiadanie Tadeusza Borowskiego opublikowane w 1947 r. na łamach „Zeszytów Wrocławskich”. [przypis edytorski]
chłopów zabitych po roku 61 — w roku 1861 wprowadzono reformę uwłaszczeniową w Imperium Rosyjskim, na mocy której ponad 20 mln chłopów rosyjskich zyskało wolność osobistą: nie mogli już być sprzedawani, kupowani ani karani przez właścicieli ziemskich, choć z powodu obaw władz przed masowym porzucaniem pracy w rolnictwie przypisano chłopów do wspólnot wiejskich, których nie mogli opuszczać. [przypis edytorski]
chłopomani — tu: ruch powstały w gronie studentów Uniwersytetu Kijowskiego, którzy w latach 50. i 60. XIX w., zafascynowani folklorem i codziennym życiem chłopów, dążyli do zbliżenia z ludem. Uważali, że szlachta prawobrzeżnej Ukrainy to spolszczeni Ukraińcy, którzy powinni powrócić do swojego narodu. Opuścili polskie organizacje studenckie i założyli grupę ukraińską. W 1860 wskutek policyjnego raportu zarzucającego im działalność komunistyczną, z powodu szerzenia wśród chłopów „szkodliwych myśli o wolności i równości”, objęci dochodzeniem i szykanami, co zostało nagłośnione przez ros. emigracyjną gazetę rewolucyjną „Kołokoł”. Głównymi przedstawicielami tego ruchu byli Wołodymyr Antonowycz, Tadej Rylski, Pawło Czubynski. [przypis edytorski]
chłoposko (gw.) — chłopisko, chłopaczysko. [przypis edytorski]
chłoposko wielgośne (gw.) — wielki chłop. [przypis edytorski]
chłopowi — dziś popr.: chłopu. [przypis edytorski]
Chłopskie Stronnictwo Radykalne — polskie lewicowe ugrupowanie polityczne powstałe w listopadzie 1918, działające na terenie republiki tarnobrzeskiej, potem także w powiatach: Mielec, Nisko i Kolbuszowa; w wyborach do parlamentarnych w 1922 zdobyło 4 mandaty poselskie; w 1928 zakończyło działalność. [przypis edytorski]
chłop — tu: mężczyzna, facet. [przypis edytorski]
chłopu podłemu — Herakles mówi o Eurysteuszu, władcy Myken i Tirynsu, dla którego musiał wykonać dwanaście prac. [przypis edytorski]
chłopu zasię a. zasie (daw., gw.) — zaś, natomiast; tu: chłopu nic do tego, chłop niech się trzyma z daleka. [przypis edytorski]
Chłop — w tłumaczeniu Leona Ulricha postać ta występuje jako Pajac. [przypis edytorski]
chłopy — dziś popr. forma B.lm: chłopów. [przypis edytorski]
chłopy — dziś popr. forma N. lm: chłopami. [przypis edytorski]
chłopyśmy — skrócone: chłopy jesteśmy. [przypis edytorski]
chłosta — bicie batem, rózgą, niegdyś często stosowana kara. [przypis edytorski]
chłypnąć (gw.) — chlipnąć, głośno wciągnąć ustami jakiś płyn. [przypis edytorski]
chłystek — młody, niepoważny człowiek. [przypis edytorski]
chlać (gw.) — jeść, żreć. [przypis edytorski]
chlać (gw.) — tu: jeść, żreć. [przypis edytorski]
chlajna (staroż.) — męski płaszcz z grubej wełny. [przypis edytorski]
chlamida (gr.) — płaszcz zarzucany na prawe ramię. [przypis edytorski]
chlamida (gr.) — płaszcz zarzucany na prawe ramię. [przypis edytorski]
chleb — chleb jest tu eufemizmem na żonę Potifara, zob. Raszi do 39:6. [przypis edytorski]
chleb — hebr. לחם (lechem): ‘chleb’, oznacza także ogólnie wszelkie pożywienie. [przypis edytorski]
Chlebie! Po twoim smaku i zapachu Czuję znad Niemna polankę borową… — Władysław Syrokomla, Kęs chleba V. [przypis edytorski]
chleb ludzi bodzie — zwrot przysłowiowy mówiący o zuchwałości ludzi sytych. [przypis edytorski]
Chlebnikow, Wielimir (1885–1922) — rosyjski poeta, przedstawiciel futuryzmu. [przypis edytorski]
chlebny piec — piec chlebowy (służący do wypieku chleba). [przypis edytorski]
chlebny — urodzajny. [przypis edytorski]
chlebowiec — ok. 40 gatunków drzew z rodziny morwowatych, o wielkich skórzastych liściach, pochodzących z tropikalnej Azji i dostarczających jadalnych owoców. [przypis edytorski]
Chlebowski, Bronisław (1846–1918) — historyk i krytyk literatury, geograf. [przypis edytorski]
Chlebowski, Bronisław (1846–1918) — historyk i krytyk literatury polskiej; zajmował się głównie literaturą staropolską i romantyczną. [przypis edytorski]
chleb rozczynić — przygotować ciasto na chleb. [przypis edytorski]
chleb świętojański — drzewo o błyszczących liściach, rosnące w krajach śródziemnomorskich. [przypis edytorski]
chleb świętojański — karob, szarańczyn strąkowy, strąki wiecznie zielonego drzewa uprawianego w krajach śródziemnomorskich. [przypis edytorski]
chleb sitny a. sitowy — chleb z mąki razowej przesianej przez sito, delikatniejszy od razowego. [przypis edytorski]
chleb za kartkami — chleb na kartki; chleb wydzielany wg ustalonych racji. [przypis edytorski]
chleb zasłużonych (łac. panis bene merentium) — w XVI–XVIII w. uposażenie w królewszczyznach osób zasłużonych dla kraju, króla lub pełniących urzędy. [przypis edytorski]
chlena a. chlajna — w staroż. Grecji płaszcz wełniany, prostokątna tkanina spinana sprzączką na piersiach a. na prawym ramieniu, noszona na chiton (tj. rodzaj koszuli). [przypis edytorski]
Chlestiakow — bohater Rewizora Nikołaja Gogola, przypadkowy człowiek wbrew własnej woli traktowany jako wyższy urzędnik. [przypis edytorski]
chlipieć — tu: chłeptać. [przypis edytorski]
chliw, chliwek (gw.) — chlew, chlewik. [przypis edytorski]
chliw (gw.) — chlew. [przypis edytorski]
Chlodwig I (ok. 466–511) — pierwszy z królów Franków, który zjednoczył wszystkie plemiona frankijskie pod jednym panowaniem; w 496 pod wpływem swojej żony Klotyldy przyjął chrześcijaństwo. [przypis edytorski]
Chloe — imię żeńskie pochodzenia greckiego, często wykorzystywane przez autorów sielanek, nawiązujących do antycznego romansu greckiego Dafnis i Chloe, opowiadającego o dwójce młodych pastuszków. [przypis edytorski]
chloral — bezbarwna, oleista ciecz o drażniącym zapachu używana dawniej powszechnie jako środek uspokajający i nasenny. [przypis edytorski]
chloral — środek uspokajający. [przypis edytorski]
Chloris — córka Amfiona, władcy Orchomenos, żona Neleusa, syna boga Posejdona, matka 12 synów. [przypis edytorski]
Chloris (gr. Χλωρις: zielona) — w mit. gr. nimfa opiekunka kwiatów, uważana także za boginię wiosny; jej rzymskim odpowiednikiem jest Flora. [przypis edytorski]
chlorofil — substancja odpowiedzialna za proces fotosyntezy, nadająca liściom zieloną barwę. [przypis edytorski]
chloroform (chem.) — organiczny związek chemiczny w postaci lotnej cieczy o słodkawym zapachu, używany jako środek usypiający. [przypis edytorski]
chloroform — organiczny związek chemiczny w postaci lotnej cieczy o słodkawym zapachu, używany jako środek usypiający. [przypis edytorski]
chlorotyczny — blady lub pożółkły, charakterystyczny dla chlorozy, stanu chorobowego roślin, w którym liście wytwarzają niewystarczającą ilość chlorofilu. [przypis edytorski]
chlorotyczny — charakterystyczny dla chlorozy, choroby roślin utrudniającej im produkcję chlorofilu. [przypis edytorski]
Chloryda a. Chloris (gr.: zielona) — konwencjonalne imię kobiece z poezji sielankowej, także: imię greckiej nimfy, boginki kwiatów, utożsamianej z rzymską Florą. [przypis edytorski]
chlubić się — chwalić się. [przypis edytorski]
chlubliwy (daw.) — chełpliwy. [przypis edytorski]
chlubny — chwalebny. [przypis edytorski]
chlubny — dumny. [przypis edytorski]
Chmiel, Adam (1865–1934) — historyk kultury, archiwista, badacz historii Krakowa. [przypis edytorski]
Chmiel — Chmielnicki. [przypis edytorski]
Chmieliński a. Chmieleński, Ignacy (1837–1871) — szef Rządu Narodowego w czasie powstania styczniowego. [przypis edytorski]
Chmielna — ulica w dzielnicach Śródmieście i Wola w Warszawie. [przypis edytorski]
Chmielna — warszawska ulica w dzielnicach Śródmieście i Wola. [przypis edytorski]
chmielnicczyzna — powstanie Chmielnickiego; Chmielnicki, Bohdan Zenobi (1595–1657) — ukraiński bohater narodowy, hetman Kozaków zaporoskich, organizator powstania przeciwko polskiej władzy w latach 1648–1654. [przypis edytorski]
chmielnicczyzna — powstanie Kozaków pod wodzą Chmielnickiego w 1648 r. [przypis edytorski]
Chmielnickaho — zapis ukr. formy fleksyjnej; pol.: Chmielnickiego; Bohdan Zenobi Chmielnicki (1595–1657): hetman zaporoski, przywódca powstania kozackiego przeciwko Rzeczypospolitej w latach 1648–1657, bohater narodowy Ukrainy. [przypis edytorski]
Chmielnicki, Bohdan (1596–1657) — hetman zaporoski, przywódca powstania kozackiego przeciwko Rzeczypospolitej w latach 1648–1657, bohater narodowy Ukrainy. [przypis edytorski]
Chmielnicki, Bohdan (1596–1657) — hetman zaporoski, przywódca powstania kozackiego przeciwko Rzeczypospolitej w latach 1648–1657, bohater narodowy Ukrainy. [przypis edytorski]
Chmielnicki, Bohdan Zenobi (1595–1657) — hetman zaporoski, przywódca powstania kozackiego przeciwko Rzeczypospolitej w latach 1648–1657, bohater narodowy Ukrainy. [przypis edytorski]
Chmielnicki, Bohdan Zenobi (1595–1657) — ukraiński bohater narodowy, hetman Kozaków zaporoskich, organizator powstania przeciwko polskiej władzy w latach 1648–1654. [przypis edytorski]
Chmielnicki, Bohdan Zenobi (1596–1657) — hetman zaporoski, przywódca powstania kozackiego przeciwko Rzeczypospolitej w latach 1648–1657, bohater narodowy Ukrainy. [przypis edytorski]
Chmielnicki, Bohdan Zenobi (1596–1657) — hetman zaporoski, przywódca powstania kozackiego przeciwko Rzeczypospolitej w latach 1648–1657, bohater narodowy Ukrainy. [przypis edytorski]
Chmielnik — miasto na Ukrainie, nad Bohem; miejsce śmierci hetmana wielkiego koronnego Mikołaja Potockiego (1651). [przypis edytorski]
Chmielowski, Benedykt (1700–1763) — ksiądz katolicki, autor późnobarokowej encyklopedii Nowe Ateny. [przypis edytorski]
Chmielowski, Benedykt (1700–1763) — polski ksiądz katolicki, kanonik kijowski i pisarz dewocyjny. [przypis edytorski]
Chmielowski, Piotr (1848–1904) — historyk i krytyk literatury polskiej, od 1903 prof. Uniwersytetu Lwowskiego. [przypis edytorski]
Chmielowski, Piotr (1848–1904) — historyk i krytyk lit. pol., od 1903 prof. Uniwersytetu Lwowskiego. [przypis edytorski]
Chmielowski, Piotr (1848–1904) — historyk literatury; pisał krytycznie o Przybyszewskim w swojej Historii literatury polskiej (1900, t. VI) oraz bardziej szczegółowych studiach: Najnowsze prądy w poezji naszej (1901), Dramat polski doby najnowszej (1902), Dzieje krytyki literackiej w Polsce (1902). [przypis edytorski]
Chmielowski, Piotr (1848–1904) — krytyk i historyk literatury. Autor pracy pt.: Józef Ignacy Kraszewski. Zarys biograficzno-literacki, Kraków 1888. [przypis edytorski]
Chmielowski, Piotr (1848–1904) — pol. historyk literatury, encyklopedysta, profesor Uniwersytetu Lwowskiego. [przypis edytorski]
chmiel — roślina pnąca. [przypis edytorski]
chmiel — tu: ludowa pieśń weselna. [przypis edytorski]
chmurą komorów — chmurą komarów; przekształacone dla rymu z: pozorów. [przypis edytorski]
chmura — tu: wielki tłum, chmara (tu: wojska). [przypis edytorski]
Chmurki Magellana — chodzi o Obłoki Magellana (Wielki Obłok Magellana i sąsiedni Mały Obłok Magellana), dwie nieregularne karłowate galaktyki, wyglądające z Ziemi jak małe jasne kawałki oderwane od Drogi Mlecznej. [przypis edytorski]
Chmurno zamgliste osmędy — parodia młodopolskich neologizmów. [przypis edytorski]
Chmurowładca (mit. gr.) — tj. Zeus, najważniejszy spośród bogów olimpijskich; bóg nieba i ziemi, władał piorunami. [przypis edytorski]
Chmurozbiórca — Zeus. [przypis edytorski]
„Chmury” Arystofanesa — komedia z 423 p.n.e., w której Arystofanes skrytykował „nowomodne” wychowanie młodzieży, reprezentowane przez Sokratesa i jego uczniów, przedstawionych jako sofiści. [przypis edytorski]
chmury — dziś popr. forma N. lm: chmurami. [przypis edytorski]
chmyz (daw.) — lekceważące określenie kogoś małego, niepozornego. [przypis edytorski]
chmyz (daw.) — słabeusz (często stosowane do zwierząt). [przypis edytorski]
chmyz (lekcew.) — nieznaczący, niepozorny człowiek; smarkacz. [przypis edytorski]
chmyz — mały, niepozorny koń. [przypis edytorski]
chmyzowaty — (o zwierzęciu) lichy. [przypis edytorski]
chmyz (przestarz., pot.) — smarkacz. [przypis edytorski]
chmyz — tu: drobny i niepozorny człowiek. [przypis edytorski]
chmyz (z ukr.) — mały, niepozorny okaz zwierzęcia, zwł.: mały, niepozorny koń; przen. lekceważąco o małym, niepozornym człowieku; malec, smarkacz. [przypis edytorski]
chód pracowity (starop.) — uciążliwa droga; męcząca wędrówka. [przypis edytorski]
