Przypisy

causeur (fr.) — gawędziarz, dusza towarzystwa. [przypis edytorski]

causeur (fr.) — gawędziarz, mówca, rozmówca. [przypis edytorski]

causeur (fr.) — gawędziarz; osoba umiejąca rozmawiać. [przypis edytorski]

causeur (fr.) — gawędziarz. [przypis edytorski]

causeurstwo (z fr.) — sztuka prowadzenia konwersacji. [przypis edytorski]

Cavaignac i Cuignet — francuski minister wojny (1898) Godefroy Cavaignac (1853–1905), który przekazał Zgromadzeniu Narodowemu dokumenty obciążające Dreyfusa, oraz kapitan Louis Cuignet (185–1936), który odkrył, że kluczowy dokument został sfałszowany przez pułkownika Henry'ego, który przyznał się do przestępstwa, gdy został przesłuchany przez Cavaignaca; Cavaignac zrezygnował ze stanowiska, ale nadał głosił o winie Dreyfusa i dołączył do grupy nacjonalistów w parlamencie, której został jednym z liderów. [przypis edytorski]

cavaliere di S. Pietro (wł.) — kawaler św. Piotra. [przypis edytorski]

cavaliere (wł.) — kawaler. [przypis edytorski]

Cavalieri, Lina (1874–1944) — włoska sopranistka, popularna zarówno w zachodniej Europie i Ameryce, jak i w carskiej Rosji, uważana za jedną z najpiękniejszych kobiet swojego czasu. [przypis edytorski]

Cavalieri — można wymienić kilka sławnych osób o tym nazwisku: kompozytor Emilio de Cavalieri (1550–1602); matematyk i astronom Bonaventura Cavalieri (1598–1647); sopranistki Katharina Cavalieri (1755–1801) i Lina Cavalieri (1874–1944); malarz Vittorio Cavalleri (1860–1938); adresat sonetów Michała Anioła, Tommaso dei Cavalieri (1509–1587). [przypis edytorski]

cavaliero servante, dziś popr. cavalier servente (wł.) — dosł: kawaler usługujący, mężczyzna asystujący damie i otaczający ją stałą uwagą i troską. [przypis edytorski]

Cavalleria, właśc. Cavalleria rusticana — Rycerskość wieśniacza, opera wł. kompozytora Pietro Mascagniego (1863–1945) z 1890 r. [przypis edytorski]

Caveant consules [ne quid respublica detrimenti capiat] (łac.) — Niechaj konsulowie czuwają [aby rzeczpospolita nie doznała uszczerbku]. [przypis edytorski]

Caveas ne quid nimis… (łac.) — Miej na względzie nic ponad miarę (Terencjusz, Dziewczyna z Andros, I, 1, z dodanym początkiem zdania). [przypis edytorski]

Cave canem — strzeż się psa; łac. odpowiednik napisu „Uwaga zły pies”. [przypis edytorski]

cave (łac.) — strzeż się, uważaj. [przypis edytorski]

Cavell, Edyta (1865–1915) — ang. pielęgniarka, przełożona szpitala wojskowego w Brukseli w czasie I wojny światowej. Po wkroczeniu wojsk niemieckich do stolicy Belgii pomagała rannym żołnierzom alianckim, ukrywała Belgów i Francuzów, zaś około dwustu Brytyjczykom pomogła dostać się do neutralnej Holandii. Aresztowana przez Niemców, postawiona przed sądem wojennym i skazana na śmierć przez rozstrzelanie; wyrok wykonano 12 października 1915 w Brukseli. Jej bohaterstwo i męczeńska śmierć zostały rozsławione po wojnie; została uhonorowana pomnikiem w Londynie, jej nazwiskiem nazwano także szczyt w Kanadzie i jedną z planetoid. [przypis edytorski]

cave musicam (łac.) — strzeż się muzyki. [przypis edytorski]

Cavour, Camillo Benso (1810–1861) — włoski mąż stanu, polityk królestwa Piemontu i Sardynii, premier i minister spraw zagranicznych (od 1852), działacz na rzecz zjednoczenia Włoch; premier Włoch (1861). [przypis edytorski]

Cavour, Camillo Benso (1810–1861) — włoski polityk liberalny, premier królestwa Piemontu i Sardynii, działał na rzecz zjednoczenia Włoch. [przypis edytorski]

Cavour, Camillo Benso di (1810–1861) — hrabia, włoski polityk, mąż stanu; przywódca liberałów piemonckich, pierwszy premier zjednoczonego Królestwa Włoskiego. [przypis edytorski]

Cavour, Camillo Benso di (1810–1861) — polityk wł., mąż stanu, przywódca liberałów piemonckich, przyczynił się do zjednoczenia Włoch, premier królestwa Piemontu i Sardynii, pierwszy premier królestwa Włoch. [przypis edytorski]

Cavour, Camillo Benso di (1810–1861) — włoski polityk, mąż stanu, premier Sardynii i Włoch. [przypis edytorski]

Cavour, Camillo Benso di (1810–1861) — włoski polityk, premier królestwa Piemontu i Sardynii, pierwszy premier królestwa Włoch, przyczynił się do zjednoczenia Włoch. Podczas oblężenia Gaety prowadził rokowania i ustalał warunki kapitulacji. [przypis edytorski]

Cavour, Camillo di (1810–1861) — włoski polityk, premier Sardynii i Włoch oraz minister spraw zagranicznych Włoch. [przypis edytorski]

cavriuola (wł.) — łania. [przypis edytorski]

Caxton me fieri fecit (łac.) — Caxton sprawił, że mnie uczyniono. [przypis edytorski]

Cayenne — stolica Gujany Francuskiej, zamorskiego terytorium Francji, leżąca w Ameryce Południowej; od czasów rewolucji miejsce zsyłania przeciwników politycznych. [przypis edytorski]

Cayenne — stolica i główny port Gujany Francuskiej. [przypis edytorski]

Cazotte, Jacques (1719–1792) — pisarz francuski. [przypis edytorski]

C. Carew — w oryginale ang.: Carisbrook Carew. [przypis edytorski]

ccm — skrót z ang. cubic centimeters: centymetr sześcienny (cm³), jednostki używanej do określania pojemności skokowej silnika. [przypis edytorski]

Cécile Sorel (1873–1966) — własc. Cécile Émilie Seurre, aktorka fr., wieloletnia narzeczona amerykańskiego milionera Witneya Warrena, następnie żona aktora Guillaume'a de Sax (księcia de Ségur). Jej małżeństwo było wyjątkowo nieudane i dostarczało ciągłych tematów dla plotkarzy. [przypis edytorski]

Cécile Sorel (1873–1966) — własc. Cécile Émilie Seurre, aktorka fr., wieloletnia narzeczona amerykańskiego milionera Witneya Warrena, następnie żona aktora Guillaume'a de Sax (bratanka pisarki, księżnej de Ségur), to małżeństwo było wyjątkowo nieudane i dostarczało ciągłych tematów dla plotkarzy. [przypis edytorski]

cęgi — dziś popr. forma N.lm: cęgami. [przypis edytorski]

Céline, Louis-Ferdinand, właśc. Louis-Ferdinand Destouches (1894–1961) — francuski prozaik; zadebiutował skandalizującą powieścią Podróż do kresu nocy (1932), napisaną nowatorskim stylu, w języku mówionym. Od 1937 publikował pamflety antysemickie, podczas okupacji Francji pisał w prasie kolaboracyjnej. [przypis edytorski]

Céline, Louis-Ferdinand, właśc. Louis-Ferdinand Destouches (1894–1961) — francuski prozaik; zadebiutował skandalizującą powieścią Podróż do kresu nocy (1932), z której pochodzi cytat podany w dalszej części zdania. [przypis edytorski]

cénacle (fr.) — dosł. „jadalnia”, przen. nazwa wielu grup literackich bądź salonowych. [przypis edytorski]

Cézanne, Paul (1839–1906) — francuski malarz, postimpresjonista, prekursor kubizmu. [przypis edytorski]

Cézanne, Paul (1839–1906) — francuski malarz postimpresjonistyczny, którego twórczość stanowi pomost pomiędzy impresjonizmem i kubizmem. [przypis edytorski]

ceber (daw.) — duże naczynie, wykonane z drewnianych klepek. [przypis edytorski]

ceber (daw.) — duże, okrągłe naczynie, zrobione z klepek. [przypis edytorski]

ceber (daw.) — szerokie drewniane wiadro. [przypis edytorski]

ceber (daw.) — wiadro. [przypis edytorski]

ceber — drewniane wiadro. [przypis edytorski]

ceber — duże, drewniane naczynie wykonane z klepek. [przypis edytorski]

ceber — duże drewniane wiadro. [przypis edytorski]

ceber — duże naczynie wykonane z drewnianych deszczułek ułożonych pionowo jedna obok drugiej i spiętych razem dookoła obręczami; w dwóch dłuższych, przeciwległych deszczułkach znajdowały się otwory, przez które przekładano drąg, dzięki czemu naczynie mogły nieść dwie osoby; w cebrach noszono najczęściej wodę. [przypis edytorski]

ceber — duże, okrągłe, drewniane naczynie. [przypis edytorski]

ceberek (daw.) — wiejskie naczynie zrobione z klepek. [przypis edytorski]

ceberek — zdr. od ceber; duże, drewniane naczynie z klepek, podobne do wiadra, najczęściej o dwóch uchach. [przypis edytorski]

cebratka (gw.) — drewniane, okrągłe naczynie o dwóch uszach. [przypis edytorski]

cebratka — mały ceber, drewniane naczynie używane daw. na wsi na wodę. [przypis edytorski]

cebratka — wiaderko (zdrobn. od cebro). [przypis edytorski]

cebrzyk (daw.) — wiaderko. [przypis edytorski]

cebrzyk — mały ceber: drewniane naczynie z klepek, podobne do wiadra, najczęściej o dwóch uchach. [przypis edytorski]

cebrzyk — mały ceber: drewniane naczynie z klepek, podobne do wiadra, najczęściej o dwóch uchach; używane daw. na wsi na wodę. [przypis edytorski]

cebrzyk — zdrobn. od: ceber; duże, drewniane naczynie z klepek, podobne do wiadra, najczęściej o dwóch uchach. [przypis edytorski]

cebrzyk — zdrobn. od: ceber; duże, drewniane naczynie z klepek, podobne do wiadra, najczęściej o dwóch uchach. [przypis edytorski]

cebrzyk — zdr. od: ceber, drewniane wiadro. [przypis edytorski]

cebrzyk — zdr. od: ceber; duże, drewniane naczynie z klepek, podobne do wiadra, najczęściej o dwóch uchach. [przypis edytorski]

cebula (daw. pot.) — tu: zegarek kieszonkowy noszony na łańcuszku. [przypis edytorski]

cebula (tu daw. pot.) — zegarek kieszonkowy na łańcuszku. [przypis edytorski]

cecha — znak stwierdzający własność. [przypis edytorski]

cech (daw.) — instytucja zrzeszająca rzemieślników z jednej branży. [przypis edytorski]

Ce chien fera du dégât partout (fr.) — Ten pies narobi wszędzie szkód. [przypis edytorski]

cechować (daw.) — znaczyć. [przypis edytorski]

cechować — tu: umieszczać na przedmiocie cechę, tj. znak urzędu, fabryki itp.; znakować. [przypis edytorski]

cechować — znaczyć rozżarzonym żelazem. [przypis edytorski]

cechować — znaczyć skórę zwierzęcia rozżarzonym żelazem. [przypis edytorski]

cech — samorządna organizacja rzemieślników, skupiająca przedstawicieli określonego zawodu. [przypis edytorski]

cech — samorządna organizacja rzemieślników, skupiająca przedstawicieli określonego zawodu. [przypis edytorski]

cech — zrzeszenie rzemieślników jednej lub kilku zbliżonych specjalności. [przypis edytorski]

cech — zrzeszenie rzemieślników, nadające prawa do wykonywania zawodu i organizujące funkcjonowanie danej branży. [przypis edytorski]

cech — zrzeszenie zawodowe, gromadzące i kształcące wykonawców jakiejś profesji. [przypis edytorski]

Cecil Hotel a. Hotel Cecil — historyczny hotel londyński, obecnie nieistniejący. [przypis edytorski]

Cecora — miejsce bitwy stoczonej we wrześniu 1620 roku między wojskami koronnymi a osmańsko-tatarskimi. Stanowiła ona początek wojny polsko-tureckiej (1620–1621). [przypis edytorski]

Cecora — właśc. bitwa pod Cecorą; bitwa stoczona we wrześniu 1620 r. pomiędzy armią osmańsko-tatarską a polskimi wojskami koronnymi pod wsią Cecora (dziś: w Rumunii); po nierozstrzygniętej obronie polskiego obozu wojska Rzeczpospolitej rozpoczęły odwrót szykiem taborowym; w pobliżu granicy na Dniestrze w taborze wybuchła panika, szczególnie wśród służby obozowej, wojsko polskie pozbawione osłony uległo pogromowi, a hetman Żółkiewski zginął. [przypis edytorski]

cecorską — bitwę cecorską. [przypis edytorski]

cecorskiej — opuszczono: bitwie. [przypis edytorski]

ce coup d'épaule d'Atlas (fr.) — ten cios ramienia Atlasa. [przypis edytorski]

Cecylia — święta Kościoła katolickiego i prawosławnego, żyjąca w III w. w Rzymie; patronka muzyków. [przypis edytorski]

Cecylia — tu: Sycylia. [przypis edytorski]

cecylie, właśc. Caecilia — rodzaj płazów beznogich. [przypis edytorski]

Cecyliusz (ok. 230–ok. 168 p.n.e.) — komediopisarz rzymski, adaptator komedii greckich (m.in. Menandra), wyzwoleniec. [przypis edytorski]

Cecyliusz Stacjusz (ok. 230–ok. 168 p.n.e.) — komediopisarz rzymski, adaptator komedii greckich (m.in. Menandra), wyzwoleniec. [przypis edytorski]

cedować — zrzekać się praw na rzecz kogoś innego. [przypis edytorski]

cedr [czerwony] australijski (fr. cèdre rouge d'Australie) — fr. nazwa potoczna liściastego drzewa Toona ciliata z rodziny meliowatych, rosnącego lasach deszczowych płd. Azji i Australii. Jego czerwone, łatwe do obróbki drewno wykorzystuje się do produkcji mebli. [przypis edytorski]

cedr — drzewo iglaste z rodziny sosnowatych, rosnące w górach krajów śródziemnomorskich. [przypis edytorski]

cedr — górskie drzewo iglaste, występujące w Azji i na północy Afryki. [przypis edytorski]

cedr himalajski, Cedrus deodara (bot.) — drzewo z rodziny sosnowatych, gatunek cedru występujący w Himalajach, osiągający do 50 m wysokości. [przypis edytorski]

cedr libański (bot.) — gatunek drzew z rodziny sosnowatych, występujących na stokach Libanu, pasma górskiego w państwie o tej samej nazwie; eksploatowany od czasów staroż. jako cenny materiał budulcowy, wspominany w Biblii, ob. rzadki. [przypis edytorski]

cedrowe orzechy — jadalne nasiona z szyszek sosny syberyjskiej, zwanej też cedrem syberyjskim. [przypis edytorski]

ceduła (daw.) — tu zapewne: oficjalny komunikat giełdowy z wykazem kursów walut, notowań papierów wartościowych, cen towarów itp., albo też: rodzaj druku reklamowego z ofertą towarów. [przypis edytorski]

ceduła (daw.) — zapisana kartka; pokwitowanie. [przypis edytorski]

ceduła (daw.) — zapisana kartka, zestawienie, reklama; tu: plakat, afisz. [przypis edytorski]

ceduła (daw.) — zapis, kwit; wykaz. [przypis edytorski]

ceduła — tu ogólnie: dokument. [przypis edytorski]

ceduła — urzędowy wykaz kursów a. cen. [przypis edytorski]

cedułka (daw., z łac.) — list polecający. [przypis edytorski]