Przypisy

Dafne (mit. gr.) — nimfa, córka Gai i Penejosa; uciekając przed zalotami zakochanego w niej Apollina, uprosiła ojca, by zamienił ją w drzewo laurowe. [przypis edytorski]

Dafne (mit. gr.) — nimfa, córka Gai i Penejosa; uciekając przed zalotami zakochanego w niej Apollina, uprosiła ojca, by zamienił ją w drzewo wawrzynu. Symbol miłości niedostępnej i dziewictwa. [przypis edytorski]

Dafne (mit. gr.) — nimfa, która zamieniła się w drzewo laurowe, aby uciec przed miłością Apollina. [przypis edytorski]

Dafne (mit. gr.) — nimfa zmieniona w drzewo wawrzynu. [przypis edytorski]

Danae (mit. gr.) — królewna z Argos, uwięziona przez ojca, bo według przepowiedni jej syn miał zabić swego dziadka. Jednak za sprawą Zeusa, który przybrał postać złotego deszczu, Danae została matką herosa Perseusza. Król zamknął więc córkę i wnuka w skrzyni i wrzucił do morza. Uratowani, żyli na wyspie Serifos. Po latach Perseusz zabił króla Argos przypadkiem podczas igrzysk. [przypis edytorski]

Danae (mit. gr.) — królewna z Argos, uwięziona przez ojca, bo według przepowiedni jej syn miał zabić swojego dziadka. Jednak za sprawą Zeusa, który przybrał postać złotego deszczu, Danae została matką herosa Perseusza. Król zamknął więc córkę i wnuka w skrzyni i wrzucił do morza. Uratowani, żyli na wyspie Serifos. Po latach Perseusz zabił króla Argos przypadkiem podczas igrzysk. [przypis edytorski]

Danae (mit. gr.) — królewna z Argos, uwięziona przez ojca, bo według przepowiedni jej syn miał zabić swojego dziadka; jednak za sprawą Zeusa, który przybrał postać złotego deszczu, Danae została matką herosa Perseusza; król zamknął więc córkę i wnuka w skrzyni i wrzucił do morza; uratowani, żyli na wyspie Serifos, a po latach Perseusz zabił króla Argos przypadkiem podczas igrzysk. [przypis edytorski]

Danae (mit. gr.) — królewna z Argos, zamknięta przez ojca w wieży, za sprawą Zeusa, który przyjął postać złotego deszczu, została matką Perseusza. [przypis edytorski]

Danae (mit. gr.) — matka Perseusza; jego ojcem był Zeus, który zapłodnił Danae pod postacią złotego deszczu. [przypis edytorski]

Danae (mit. gr.) — zakochany Zeus przedostał się do niej, zamkniętej w wieży, w postaci złotego deszczu. [przypis edytorski]

Danaida (mit. gr.) — jedna z 50 córek Danaosa, skazanych za zabicie mężów na napełnianie beczki bez dna. [przypis edytorski]

Danaidy (mit. gr.) — córki króla Argos, Danaosa; za zamordowanie swoich mężów w dzień ślubu zostały skazane na wieczne wykonywanie daremnej pracy w Hadesie: napełnianie wodą beczki bez dna. [przypis edytorski]

Danaidy (mit. gr.) — córki króla Danaosa, za zamordowanie w noc poślubną swoich mężów zostały skazane w świecie zmarłych na napełnianie beczki bez dna wodą, noszoną w sitach. [przypis edytorski]

Danaidy (mit. gr.) — córki króla Danaosa, za zamordowanie w noc poślubną swoich mężów zostały skazane w Tartarze na napełnianie beczki bez dna wodą, noszoną w sitach. [przypis edytorski]

Danaidy, Syzyf (mit. gr.) — osoby, które za popełnione za życia zbrodnie ponosiły męczarnie w Tartarze, najmroczniejszej części podziemnej krainy zmarłych; Danaidy: córki króla Danaosa, za zamordowanie w noc poślubną swoich mężów zostały skazane na napełnianie beczki bez dna wodą, noszoną w sitach; Syzyf: przebiegły założyciel i król Koryntu, który zdradził sekret Zeusa, a następnie podstępnie uwięził posłanego po niego Tanatosa (Śmierć), za co został skazany na wtaczanie na górę kamienia, który zawsze stacza się na dół tuż przed osiągnięciem szczytu. [przypis edytorski]

Daphne, pol. Dafne (mit. gr.) — nimfa, córka Gai i Penejosa; uciekając przed zalotami zakochanego w niej Apollina, uprosiła ojca, by zamienił ją w drzewo laurowe. [przypis edytorski]

dardańskie (mit. gr.) — trojańskie; od imienia Dardanosa, przodka Trojan. [przypis edytorski]

Dardanos (mit. gr.) — syn Zeusa i nimfy Elektry, jednej z Plejad; przybył do Troady, poślubił jedynaczkę króla Troi Teukrosa i założył miasto Dardania u stóp góry Ida; po śmierci Teukrosa objął panowanie nad Troją. [przypis edytorski]

Dedal (mit. gr.) — architekt i wynalazca, skonstruował m. in. labirynt dla Minotaura. Ojciec Ikara. [przypis edytorski]

Dedal (mit. gr.) — architekt, rzeźbiarz i wynalazca; zaprojektował m.in. labirynt dla potwornego Minotaura na Krecie; uciekając z Krety wraz z synem, posłużył się sztucznymi skrzydłami zlepionymi woskiem. [przypis edytorski]

Dedal (mit. gr.) — zręczny rzemieślnik, wynalazca i architekt, ojciec Ikara; zaprojektował m.in. labirynt dla Minotaura, wynalazł narzędzia ciesielskie, rzeźbił figury wyglądające jak żywe, sugestywnie przedstawiające ruch; mojego przodka Dedala: Sokrates był synem kamieniarza i rzeźbiarza Sofroniskosa, został wyszkolony na rzeźbiarza. [przypis edytorski]

Dedal (mit. gr.) — zręczny rzemieślnik, wynalazca i architekt, ojciec Ikara; zaprojektował m.in. labirynt dla Minotaura, wynalazł narzędzia ciesielskie, rzeźbił figury wyglądające jak żywe, sugestywnie przedstawiające ruch. [przypis edytorski]

Dedal (mit. gr.) — zręczny rzemieślnik, wynalazca i architekt, ojciec Ikara; zaprojektował m.in. labirynt dla Minotaura, wynalazł narzędzia ciesielskie, rzeźbił figury wyglądające jak żywe, sugestywnie przedstawiające ruch. [przypis edytorski]

Dedal (mit. gr.) — zręczny rzemieślnik, wynalazca i architekt; wynalazł narzędzia ciesielskie, rzeźbił figury wyglądające jak żywe, zaprojektował m.in. labirynt dla Minotaura; ojciec Ikara. [przypis edytorski]

Dejanira (mit. gr.) — ukochana Heraklesa, porwana przez centaura Nessosa. [przypis edytorski]

Dejanira (mit. gr.) — żona Heraklesa, nieświadomie podarowała swojemu mężowi, Heraklesowi, zatrutą jadem (umoczoną we krwi centaura Nessosa) koszulę, przez którą heros zginął. [przypis edytorski]

Dejanira (mit. gr.) — żona Heraklesa; zazdrosna o męża podarowała mu szatę nasyconą krwią centaura Nessosa, zabitego niegdyś przez Heraklesa; krew centaura, rzekomo mająca zapewniać wierność, była palącą trucizną; szata wżarła się w ciało herosa, który aby skrócić swoje męczarnie, zbudował stos pogrzebowy i rzucił się w płomienie. „Paląca koszula Dejaniry” jest synonimem nieznośnego, zabójczego cierpienia, które więzi ofiarę w swej mocy, od którego nie ma ucieczki. Tu koszulą tą ma być „czerep rubaszny”, który należy kojarzyć z spuścizną sarmatyzmu: przez nią Polacy nie są zdolni do odpowiedzialnego i honorowego czynu patriotycznego, a jedynie do zabawy w wojaczkę. [przypis edytorski]

Dejanira (mit. gr.) — żona Heraklesa; zazdrosna o męża podarowała mu szatę nasyconą krwią centaura Nessosa, zabitego niegdyś przez Heraklesa; krew centaura, rzekomo mająca zapewniać wierność, była palącą trucizną; szata wżarła się w ciało herosa, który aby skrócić swoje męczarnie, zbudował stos pogrzebowy i rzucił się w płomienie. [przypis edytorski]

Demeter (mit. gr.) — bogini płodności, rolnictwa i urodzaju. Tu nawiązanie do mitu o porwaniu jej córki, Kory-Persefony, przez Hadesa, boga krainy umarłych. Z wyroku Zeusa Persefona spędza pół roku z matką, a pół z mężem, i każdej jesieni przyroda zamiera z powodu smutku swojej bogini, rozstającej się z córką. [przypis edytorski]

Demeter (mit. gr.) — bogini rolnictwa i urodzaju. [przypis edytorski]

Demeter (mit. gr.) — bogini urodzaju. [przypis edytorski]

Demeter (mit. gr.) — bogini urodzaju, rolnictwa i płodności, matka Persefony, żony Hadesa; greckie słowo mētēr oznacza matkę. [przypis edytorski]

Demeter (mit. gr.) — bogini urodzaju, rolnictwa i płodności, matka Persefony, żony Hadesa. [przypis edytorski]

Demeter (mit. gr.) — bogini urodzaju, rolnictwa i płodności. [przypis edytorski]

Demeter (mit. gr.) — bogini urodzaju, rolnictwa i płodności; w Rzymie jej odpowiednikiem była Ceres. [przypis edytorski]

Demeter (mit. gr.) — bogini urodzaju, rolnictwa i płodności; w Rzymie jej odpowiednikiem była Ceres. [przypis edytorski]

Demeter (mit. gr.) — bogini zbóż, pól uprawnych i rolnictwa, matka Persefony, żony Hadesa. [przypis edytorski]

Demeter (mit. gr.) — bogini zbóż, pól uprawnych i rolnictwa, siostra Zeusa. [przypis edytorski]

Demogorgon (mit. gr.) — mitologiczny byt, opisany przez Boccaccia (1313–1375) jako ojciec wszystkich bogów, mający jednak cechy podobne do księcia ciemności. [przypis edytorski]

Deukalion i Pyrra (mit. gr.) — Deukalion, syn Prometeusza i Pandory, oraz jego żona Pyrra byli jedynymi ludźmi ocalałymi z zesłanego przez Zeusa potopu; odrodzili ludzkość, rzucając za siebie kamienie, które stawały się ludźmi. [przypis edytorski]

Deukalion (mit. gr.) — syn Prometeusza, chcąc odrodzić ludzkość po potopie rzucał za siebie kamienie, z których powstawali ludzie. [przypis edytorski]

Deukalion (mit. gr.) — syn Prometeusza i Pandory; Deukalion i jego żona Pyrra byli jedynymi ludźmi ocalałymi z zesłanego przez Zeusa potopu; odrodzili ludzkość, rzucając za siebie kamienie, które stawały się ludźmi. [przypis edytorski]

Deukalion (mit. gr.) — syn tytana Prometeusza i Pandory, jedyny ocalały z zesłanego przez Zeusa potopu. [przypis edytorski]

Dijonys (mit. gr.) — Dionizos, bóg wina i odradzającej się przyrody; jego rzymskim odpowiednikiem jest Bachus. [przypis edytorski]

Dike (mit. gr.) — bogini i uosobienie sprawiedliwości, jedna z trzech Hor (tj. bogiń strzegących ładu między ludźmi a rytmem natury), córka Zeusa i tytanidy Temidy; jej imię oznacza: „sąd” a. „wyrok” (odpowiednik w kulturze łac. Iustitia, od ius: sprawiedliwość); Dike pilnowała zachowania równowagi i porządku w świecie. [przypis edytorski]

Dike (mit. gr.) — bogini sprawiedliwości. [przypis edytorski]

Diomed a. Diomedes (mit. gr.) — syn Tezeusza i Dejpyli, król Argos, jeden z najwaleczniejszych bohaterów w wojnie trojańskiej, towarzysz Odyseusza. [przypis edytorski]

Diomedes (mit. gr.) — grecki wojownik, bohater Iliady Homera. [przypis edytorski]

Diomedes (mit. gr.) — król Argos, uczestnik wojny trojańskiej oraz tzw. wyprawy Epigonów (synów wodzów poległych w wyprawie siedmiu przeciw Tebom, którzy w 10 lat później zdobyli miasto). [przypis edytorski]

Dione (mit. gr.) — bogini grecka; wg Iliady (V 370) była matką Afrodyty. [przypis edytorski]

Dione (mit. gr.) — matka Afrodyty. [przypis edytorski]

Dionis a. Dionizos (mit. gr.) — bóg wina i urodzajnych sił natury. [przypis edytorski]

Dionizjos właśc. Dionizos (mit. gr.) — bóg winnej latorośli, ekstazy religijnej i płodnych sił natury. [przypis edytorski]

Dionizos (mit. gr.) — bóg ekstazy religijnej, sił witalnych natury, wina. Związany z życiem pozagrobowym. Przedstawiany zazwyczaj jako dojrzały, brodaty mężczyzna, albo młodzieniec o długich włosach. [przypis edytorski]

Dionizos (mit. gr.) — bóg płodności, wina i odradzającej się przyrody. W Atenach sztuki teatralne wystawiano w ramach Dionizjów, świąt religijnych ku czci Dionizosa. [przypis edytorski]

Dionizos (mit. gr.) — bóg wina i odradzającej się przyrody, jego rzymskim odpowiednikiem jest Bachus. [przypis edytorski]

Dionizos (mit. gr.) — bóg wina i odradzającej się przyrody. [przypis edytorski]

Dionizos (mit. gr.) — bóg wina i płodnych sił natury. [przypis edytorski]

Dionizos (mit. gr.) — bóg wina, płodnych sił natury i ekstazy religijnej. [przypis edytorski]

Dionizos (mit. gr.) — bóg wina, płodnych sił natury i ekstazy religijnej; przywołany tutaj jako błogosławiący mieszaniu, gdyż starożytni Grecy pili wino rozcieńczone wodą (wino nierozcieńczone pili tylko barbarzyńcy i pijacy). [przypis edytorski]

Dioskurowie (mit. gr.) — Kastor i Polluks (a. Polydeukes), bracia bliźniacy, synowie Zeusa i Ledy, herosi, byli uczestnikami wyprawy Argonautów, walk Heraklesa z Amazonkami i in. słynnych czynów mitycznych; Kastor był śmiertelny i gdy zginął, nieśmiertelny Polluks postanowił zrzec się swojego boskiego daru i prosił o to Zeusa, który wzruszony braterską miłością postanowił, że po śmierci bracia na zmianę będą jeden dzień żyli, a jeden spędzali na niebie jako gwiazdy w konstelacji Bliźniąt. [przypis edytorski]

Dioskurowie (mit. gr.) — Kastor i Polluks, bracia Heleny. [przypis edytorski]

Dios (mit. gr.) — Zeus, najważniejszy z bogów, władca Olimpu, brat Posejdona i Hadesa, syn Kronosa, patronujący zjawiskom na niebie, zwłaszcza piorunom. [przypis edytorski]

Dolon (mit. gr.) — syn Eumedesa (woźnego, herolda), wybitny biegacz; pozostali po jednej z bitew poza murami miasta Trojanie wysyłają go na zwiad (za spełnienie tej misji Dolon, ochotnik, chciał w nagrodę otrzymać konie i rydwan Achillesa) do obozu Greków; został jednak schwytany przez Odyseusza i Diomedesa, uwięziony i skłoniony do wyjawienia informacji o obozie obrońców Troi, co nie przynosi mu spodziewanego uwolnienia, ale śmierć: Diomedes odciął Dolonowi głowę mieczem, a Odyseusz zabrał jego wilczą skórę i broń; syn Dolona Eumedes po zburzeniu Troi miał towarzyszyć w wyprawie do Italii Eneaszowi i walczyć u jego boku. [przypis edytorski]

Dolon (mit. gr.) — wojownik trojański, który wyruszył szpiegować Greków, schwytany i zabity przez Odyseusza. [przypis edytorski]

driada (mit. gr.) — boginka lasów i drzew. [przypis edytorski]

driada (mit. gr.) — inaczej nimfa, uosobienie piękna przyrody. [przypis edytorski]

driady (mit. gr.) — boginki leśne, duchy drzew. [przypis edytorski]

driady (mit. gr.) — boginki leśne, duchy drzew. [przypis edytorski]

driady (mit. gr.) — boginki leśne, duchy drzew; tu zachowano dla rytmu wiersza daw. formę dryjad. [przypis edytorski]

Driady (mit. gr.) — nimfy drzew. [przypis edytorski]

Dyjos, Dios (mit. gr.) — Dzeus, Zeus, najważniejszy z bogów, władca Olimpu, ojciec dziewięciu Muz. [przypis edytorski]

Dyoniz (mit. gr.) — właśc. Dionizos (rzym. Bachus) syn Zeusa i Semele, bóg wina i życiodajnych sił przyrody; ocalony przez ojca przed zemstą zdradzonej Hery, wychowany przez nimfy i satyrów. [przypis edytorski]

Dzieci, które mu ziemskie piękności powiły (mit. gr.) — Zeus wielokrotnie uwodził śmiertelne kobiety. Z takich związków narodzili się m. in.: Herkules, Perseusz, Helena, Minos i Radamantys. [przypis edytorski]

dziewki pochopne do wojny (mit. gr.) — Amazonki, potomkinie boga Aresa i nimfy Harmonii; obszar zamieszkiwania tego na poły legendarnego plemienia lokalizowano u wybrzeży Morza Czarnego, w Kolchidzie (tereny dzisiejszej Gruzji), w Tracji, w centralnej Scytii (na lewobrzeżnych równinach naddunajskich) a. u podnóży Kaukazu w Azji Mn. [przypis edytorski]