Przypisy

(…) — Horatius, Epodes XIV, 3. [przypis tłumacza]

(…) — Horatius, Odae, III, 6, 5. [przypis tłumacza]

Horrida tempestas montem turbavit acutum (łac.) — Straszliwa burza wydęła stromą górę. [przypis tłumacza]

Horus Apollon — Horapolon, gramatyk, który żył w Aleksandrii za czasu Teodozjusza Wielkiego. [przypis tłumacza]

Hory — boginie strzegące wrót nieba i Olimpu, córki Temidy (bogini sprawiedliwości) i Zeusa. Przedstawia je już sztuka archaiczna. Późniejsze czasy przedstawiają stale trzy Hory w tańcu, trzymające się za ręce, w postaci pełnej powabu. Najpiękniejsze z zachowanych przedstawień odnosi się do oryginału, który jest dziełem IV w. przed Chr. [przypis tłumacza]

Hos (…) dedit (łac.) — „Przyroda właśnie takie nadała wskazania” (Vergilius, Georgica, II, 20; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]

hosen berejszit — osoba wywoływana na bimę [red. WL: podium w środku bożnicy] do odczytania pierwszego rozdziału Biblii, który zaczyna się od słowa: Berejszit… („Na początku…”). [przypis tłumacza]

hosen Tora — osoba wywoływana na bimę [red. WL: podium w środku bożnicy] do odczytania ostatniego rozdziału Biblii. [przypis tłumacza]

Hos natura modos primum dedit (łac.) — Virgilus Georg. II, 20; cyt. u Montaigne, Próby I, 30, „Tę miarę najpierw dała natura”. [przypis tłumacza]

hostel (ang.) — dawna pisownia słowa hotel. [przypis tłumacza]

Hostia (…) latus — Ovidius, Ex ponto, I, 3, 57. [przypis tłumacza]

Hoszana Raba (Hojszane Rabe) — siódmy dzień Sukot, podczas którego odbywa się procesja wokół bóżnicy. [przypis tłumacza]

Howard, Henryk, hr. Surrey (1517?–1547) — poeta liryczny, obok sir Tomasza Wyatta pierwszy pionier Odrodzenia w literaturze angielskiej. [przypis tłumacza]

How changed (…) character — „Jakże zmieniona, jak posmutniała, a przecież jak wyszlachetniała duchem!”. [przypis tłumacza]

hrabia d'Artois — brat królewski. [przypis tłumacza]

Hrabia de Guerchy — jeden z najdzielniejszych oficerów Ludwika XV, zmarł w r. 1768. [przypis tłumacza]

Hrabia de Saint Florenlin — minister departamentu spraw duchownych w latach 1748–1787. [przypis tłumacza]

hrabia de Tressan, [Louis-Élisabeth de la Vergne, comte de Tressan] (1705–1783) — wielki marszałek miniaturowego dworu króla Stanisława Leszczyńskiego w Luneville, sam po trochu pisarz, organizator akademii w Nancy. [przypis tłumacza]

Hrabia Feliks de Vandenesse ma większe wpływy niż brat jego, ambasador (…) — por. Balzac, Kobieta Trzydziestoletnia. [przypis tłumacza]

hrabia Massiniamo Stampa chce, aby Pietro patrzał na niego, jako na swego syna i sługę — Lettere scritte al sign. Aretino 1, 27. [przypis tłumacza]

Hrabia Tuluzy — nieprawy syn Ludwika XIV i pani de Montespan. [przypis tłumacza]

hrabina de Boufflers [(1725–1800)] — rychło rozwiedziona z mężem, nawiązała stosunek z ks. de Conti, którego nawet usiłowała poślubić. Mania prześladowcza Russa każe mu widzieć w pani de Boufflers główną sprężynę intryg przeciw niemu; jednakże wszystkie jego podejrzenia w tej mierze zdają się być urojone. [przypis tłumacza]

hrabina de Sérizy — [por. Balzaca:] Ostatnie wcielenie Vautrina, Fałszywa kochanka, etc. [przypis tłumacza]

hrabina d'Houdetot, [Elisabeth Françoise Sophie Lalive de Bellegarde] (1730–1813) — która dożyła sędziwego wieku, opromieniona w latach porewolucyjnych nimbem ubóstwianej Russa, była zdaniem współczesnych osobą dużych zalet umysłu i charakteru. Obdarowana miłym talentem wierszowania, z którego korzystała jedynie dla towarzyskiej igraszki, pozostawiła kilkadziesiąt drobnych utworów, z których najbardziej znany jest zgrabny ośmiowiersz, ułożony z przyczyny odjazdu kochanka (Saint-Lamberta): L'amant que j'adore,/ Prêt à me quitter,/ D'un instant encore/ Voulait profiter./ Félicité vaine,/ Qu'on ne peut saisir,/ Trop près de la peine/ Pour être un plaisir! Związek jej z Saint-Lambertem trwałością swą tak odbijał od obyczajów epoki, iż zjednał pani d'Houdetot ogólny szacunek. Zamącił go nieco w ostatnich latach mąż, pan d'Houdetot, który po śmierci długoletniej kochanki bez ceremonii zakwaterował się do domu mieszkającej z Saint-Lambertem żony, z którą nie żył od lat kilkudziesięciu. Co więcej, pan d'Houdetot uroczyście odprawił przypadające wkrótce potem „złote wesele”! Opis tej uroczystości, doprowadzonej do skutku ku wielkiemu niezadowoleniu Saint-Lamberta, zepchniętego siłą rzeczy do drugorzędnej roli, stanowi ciekawy przyczynek do historii obyczajów XVIII w. [przypis tłumacza]

hucpa — czelność. [przypis tłumacza]

Hügel — s. Anm. zu V. 861. [przypis tłumacza]

Hugocjo — biskup Ferrary z XIII w., autor traktatu o gramatyce. [przypis tłumacza]

Huic (…) ageret — Livius Titus, Ab Urbe condita, XXXIX, 40. [przypis tłumacza]

Humani (…) mensis — Claudianus, In eutropium, I, 303. [przypis tłumacza]

Humani (…) putat — Nic, co ludzkie, nie jest mu obce; Terentius, Heauton Timorumenos, I, 1, 25. [przypis tłumacza]

Hume, Dawid (1711–1776) — filozof i historyk angielski. Istotnie, Rousseau przyjął później gościnę ofiarowaną mu w Anglii, co jednak doprowadziło do gwałtownego zatargu z Humem i utrwaliło Russa w jego manii dopatrującej się powszechnego sprzysiężenia przeciw niemu. [przypis tłumacza]

Hume Dawid — ur. w r. 1711, studiował za młodu prawo, potem poświęcił się stanowi kupieckiemu, w końcu wyłącznie filozofii i historii. W r. 1752 został bibliotekarzem w Edynburgu, potem sekretarzem ambasady w Paryżu, gdzie się zapoznał z Janem Rousseau, od r. 1767 na krótki czas sekretarzem stanu; zm. 1776. Filozofia Hume'a jest poniekąd dalszym ciągiem empiryzmu Locke'a. Gdy Locke pozostawił pojęciu substancji pewną przedmiotową realność, Hume burzy tę ostatnią i sprowadza to pojęcie do przyzwyczajenia, dzięki któremu dochodzimy także do pojęcia wszelkich związków koniecznych w ogóle, w szczególności zaś do pojęcia związku przyczynowego. Pojęcie substancji jest czymś czysto podmiotowym, zaś negując substancję przedmiotową, neguje Hume także jaźń, uważając ją tylko za kompleks przedstawień, szybko po sobie następujących. W zmysłowym spostrzeżeniu nie tkwi ani ogólność, ani konieczność, wszelką wiedzę jednak daje nam tylko to spostrzeżenie. A zatem tworząc sobie pojęcie przyczynowości, wychodzimy bezprawnie poza to spostrzeżenie. Pojęcie to tworzymy sobie tylko dzięki przyzwyczajeniu łączenia pewnych przejść w naszych przedstawieniach. Gdyż ani a priori, ani z doświadczenia nie możemy, według Hume'a, dojść do pojęcia związku przyczynowego. Sceptycyzm Hume'a odgrywa w historii filozofii nader ważną rolę, chociażby tylko dzięki swojemu wpływowi na Kanta. Zob. Wstęp. [przypis tłumacza]

Humilibus dat gratiam — an ideo non dedit humilitatem (łac.) — „Niskim daje łaskę — czy dlatego nie dał niskości?”. [przypis tłumacza]

Humor mój w małym stopniu zależy od pogody — Pascal odpowiada tu na ustęp z Montaigne'a (Próby II, 12). [przypis tłumacza]

hunc ego (…) solvo — Vergilius, Aeneida, IV, 702. [przypis tłumacza]

Hunc (…) prohibete — Vergilius, Georgica, I, 500. [przypis tłumacza]

hydromancja — wróżenie z wody. [przypis tłumacza]

hymnem pochwalnym, który zaintonowały pokorne kreatury ministerialne — Schopenhauer ma tu na myśli przede wszystkim ministra Altensteina. [przypis tłumacza]

Hypenemian — podwietrzny. [przypis tłumacza]

Hyperberetajos — październik. [przypis tłumacza]

Hyperberetojos — październik. [przypis tłumacza]

Hyperbolos — również demagog, ale o bardzo małym znaczeniu. Obaj już nie żyją, więc w Hadesie trudnią się, jak ongi na świecie, pieniactwem i tu również są trybunami motłochu. [przypis tłumacza]

hyrkańskich jeźdźców, którzy także byli na żołdzie królewskim — Hyrkanowie znad Morza Kaspijskiego są na żołdzie króla, tak samo jak asyryjscy hoplici. [przypis tłumacza]

Hyrkania, Machero — Hyrkania: Ὑρκάνειον; Macherus: Μαχαιροῦς, Makaur (Talmud Jerozolimski Szebiit, IX, 2), dzisiejsze Mkaur (Mukaur), na wschód od Morza Martwego, w dzikiej okolicy; na górze dotąd znajduje się cytadela, cysterna, wieża; wg Starożytności XVIII, V, 2 miejsce śmierci Jana Chrzciciela, właściwie Jana Esseńczyka, jak poprawia Graetz jego przydomek (p. niżej VII, VI, 3). [przypis tłumacza]

Hyrkania — Ὑρκανία. [przypis tłumacza]

Hyrkanowi (…) Antygon odgryzł uszy — odciąć kazał wedle Starożytności XIV, XIII, 10. [przypis tłumacza]

Hystaspes — dostojny Pers z otoczenia Cyrusa, dowódca jazdy, zwycięzca Frygii Małej; zaślubił później córkę Gobryasa. [przypis tłumacza]

hyzop, ύσσωπος, אֵזוֹב (Lb 19, 6), Hyssopus officinalis. „A snopek hizopu umoczcie we krwi, która jest na progu” (Wj 12, 22, Wujek; „wiązkę”, Cylkow). „Oni gąbkę pełną octu, obłożywszy izopem, podali do ust jego”, J 19, 29. Silna woń; kwiat zwykle niebieski, niekiedy biały, przynęta dla pszczół. [przypis tłumacza]