Przypisy

Habeas Animam (łac.) — dosł. „żebyś miał duszę” a. „powinieneś mieć duszę”; nawiązanie do prawa habeas corpus zapewniającego nietykalność osobistą, niemożność uwięzienia. [przypis edytorski]

Habeas Corpus (łac.) — dosł. abyś miał ciało; formalny protest przeciw aresztowaniu lub zatrzymaniu, którego zasadność musi zostać potem oceniona przez sąd. [przypis edytorski]

Habeas corpus (łac.) — dosł.: żebyś miał ciało; nazwa angielskiej ustawy z 1679, zakazującej aresztowania obywatela bez prawomocnego nakazu sądu. [przypis edytorski]

habeas corpus (łac.) — dosł. żebyś miał ciało; nazwa ang. ustawy z 1679 r. zakazującej organom państwa aresztowania obywatela bez prawomocnego wyroku (nakazu) sądu. [przypis edytorski]

habeas corpus (łac.) — prawo, na podstawie którego osoba może zaskarżyć przed sądem swoje zatrzymanie jako bezprawne i uzyskać zwolnienie z aresztu (więzienia). [przypis edytorski]

Habeas corpus (łac.) — żebyś miał ciało; praw. ustawa zabraniająca aresztowania obywatela bez nakazu sądu. [przypis edytorski]

habenda (daw. żart., z łac.) — mająteczek, niewielka posiadłość. [przypis edytorski]

Habent sua fata epistulae (łac.) — Listy mają swoje losy. [przypis edytorski]

habent sua fata libelli (łac.) — i książki mają swe losy. [przypis edytorski]

habent sua fata libelli (łac.) — książki mają swoje losy. [przypis edytorski]

Habent sua fata libelli (łac.) — Książki mają swoje losy (sentencja będąca fragmentem cytatu z Terencjanusa Maurusa z II w. n.e.). [przypis edytorski]

habet (łac.) — ma; tu: dostał, trafiony. [przypis edytorski]

habet (łac.) — ma; tu: trafił. [przypis edytorski]

haec est petra (łac.) — on jest skałą. [przypis edytorski]

haereditatem (łac.) — przez zasiedzenie. [przypis edytorski]

haeres (łac.) — dziedzic. [przypis edytorski]

haereticae pravitatis (łac.) — heretyckiej przewrotności. [przypis edytorski]

Hannibal ante portas! (łac.) — Hannibal u bram (okrzyk mieszkańców Rzymu po miażdżącym zwycięstwie kartagińskiego wodza Hannibala nad armią rzymską w bitwie pod Kannami (216 p.n.e.). [przypis edytorski]

Hannibal ante portas (łac.) — Hannibal u bram. [przypis edytorski]

Hannibal, Hannibal ante portas (łac.) — Hannibal, Hannibal u bram. [przypis edytorski]

haud credo (łac.) — nie wierzę. [przypis edytorski]

Haud ignara loquor (łac.) — nie mówię o rzeczach nieznanych. [przypis edytorski]

hebes (łac.) — tępy, ograniczony, tuman. [przypis edytorski]

hebes (łac.) — tępy, ograniczony, tuman. [przypis edytorski]

hebes (z łac.) — tępy, ograniczony, tuman. [przypis edytorski]

Helweci (z łac.) — Szwajcarzy. [przypis edytorski]

herborysta (z łac. herba: trawa, ziele) — znawca ziół. [przypis edytorski]

hermaphroditismus verus (łac.) — hermafrodytyzm prawdziwy. [przypis edytorski]

heu, heu, me miserum (łac.) — ach, ach, biada mi. [przypis edytorski]

hiatus (łac.) — przerwa, luka. [przypis edytorski]

hiatus (z łac.) — przerwa, luka. [przypis edytorski]

hiatus (z łac.) — rozziew; tu: gra słów z wyrazem „ziewanie”. [przypis edytorski]

hic bibitur (łac.) — tu pił. [przypis edytorski]

hic et nunc (łac.) — tu i teraz. [przypis edytorski]

hic et ubique (łac.) — tutaj i wszędzie. [przypis edytorski]

hic, haec, hoc (łac.) — ten, ta, to. [przypis edytorski]

Hic, haec, hoc (łac.) — ten, ta, to. [przypis edytorski]

Hic ibat Simois; hic est Sigeia tellus; Hic steterat Priami regia celsa senis (łac.) — Tu płynęła rzeka Simois, tu jest Sigeja, tu stał wysoki zamek sędziwego Priama (fragment Eneidy Wergiliusza). [przypis edytorski]

Hic illum patrio… (łac.) — przekład prozą: Tu zobaczyłem owego, śpiewającego pieśni przy akompaniamencie ojczystej lutni Ronsarda, nie mniej oniemiałem… Po tym, jak Mars wzniósł się na niebiańskich koniach w przestworza, wysławiał ów zalety bogów i pożytki szlachetnego pokoju. [przypis edytorski]

hic jacet lepus (łac.) — dosł.: tu siedzi (kryje się) zając; przen. tu jest pies pogrzebany, tj. tu leży problem. [przypis edytorski]

hic natus est Conradus M D CCC XXIII calendis novembris (łac.) — tu narodził się Konrad 1 listopada 1823 r. [przypis edytorski]

hic Rhodus, hic salta (łac.) — dosł.: tu jest Rodos, tu skacz; przen.: dowiedź, do czego jesteś zdolny, tu i teraz. [przypis edytorski]

hippocentaurus (łac., mit. gr.) — centaur, pół-koń a pół-człowiek. [przypis edytorski]

hippocentaurus (łac., mit. gr.) — centaur, pół-koń, pół-człowiek; tu: przezwisko żołnierza lub herb szlachecki. [przypis edytorski]

His rebus infectis (łac.) — nie ukończywszy tych spraw. [przypis edytorski]

Historia antediluviana (łac.) — historia przedpotopowa. [przypis edytorski]

historia est magistra vitae (łac.) — historia jest nauczycielką życia. [przypis edytorski]

historia magistra vitae (łac.) — historia nauczycielką życia. [przypis edytorski]

histrio (łac.) — komediant, aktor, błazen. [przypis edytorski]

histrioniczny (z łac. histrio: aktor) — teatralny, dramatyczny; także: typowy dla histrionicznego zaburzenia osobowości, którego przejawem są przesadne, teatralne zachowania i starania o zwrócenie na siebie uwagi. [przypis edytorski]

histrion (z łac.; daw.) — podrzędny aktor, błazen, komediant. [przypis edytorski]

histrion (z łac. histrio: aktor) — tu: aktor; w średniowieczu wędrowny aktor, uprawiający rodzaj bezsłownych przedstawień, niekiedy z towarzyszeniem muzyki. [przypis edytorski]

histrion (z łac.) — tu: aktor; w średniowieczu wędrowny aktor, uprawiający rodzaj bezsłownych przedstawień, niekiedy z towarzyszeniem muzyki. [przypis edytorski]

hoc erat in votis (łac.) — o to się modliłem; tegom sobie właśnie życzył. [przypis edytorski]

Hoc est corpus (łac.) — Oto jest ciało; łac. wersja fragmentu wypowiedzi Jezusa: Hoc est corpus meum (Oto ciało moje), zob. Mt 26,26, Mk 14,22, Łk 22,19, 1Kor 11,24. Także słowa liturgii eucharystycznej. [przypis edytorski]

hoc numen perinde ac Martis viribus praeditum bellis preesse crediderant (łac.) — wierzyli, że także ten bóg wraz z Marsem daje moc zwyciężania bitew. [przypis edytorski]

hoc unicum (łac.) — to jedynie. [przypis edytorski]

Hodie mihi, cras tibi (łac.) — dziś mnie, jutro tobie (sentencja przywoływana dla przypomnienia, że nieszczęście może się przydarzyć każdemu, umieszczana również na nagrobkach). [przypis edytorski]

homagium (daw., z łac.) — hołd. [przypis edytorski]

homines religiosi (łac.) — ludzie religijni (bogobojni). [przypis edytorski]

hominum otiosorum (łac.) — dosł. ludzi próżnujących; próżniaków. [przypis edytorski]

homo duplex (łac.) — człowiek podwójny, człowiek dwoisty. [przypis edytorski]

homo eroticus (łac.) — człowiek erotyczny. [przypis edytorski]

homo faber (łac.) — człowiek twórca, zręczny; określenie pochodzące od Bergsona i Schelera, początkowo odnoszone do człowieka pierwotnego, tworzącego narzędzia niezbędne do przeżycia. [przypis edytorski]

homo faber (łac.) — dosł.: człowiek zręczny, majster; przen. twórca, wytwórca, człowiek pracy: termin z zakresu antropologii, w której przeciwstawia się temu typowi człowieka homo ludens, tj. człowieka zabawy (oraz, z drugiej strony deus faber: boga twórcę). [przypis edytorski]

homo homini lupus (łac.) — człowiek człowiekowi wilkiem. [przypis edytorski]

homo liber (łac.) — człowiek wolny. [przypis edytorski]

Homo natus de muliere, brevi vivens tempore (łac.) — Człowiek urodzony z niewiasty żyje przez krótki czas; początek pierwszej strofy jest wolnym przekładem tego motta. [przypis edytorski]

homo nobilis (łac.) — szlachcic. [przypis edytorski]

homo novus (łac.) — dorobkiewicz (dosł.: człowiek nowy). [przypis edytorski]

homo novus (łac.) — nowy człowiek. [przypis edytorski]

Homo oeconomicus (łac.) — człowiek ekonomiczny (w ekonomii: koncepcja człowieka jako istoty racjonalnie dążącej do maksymalizacji osiąganych zysków, dokonującej wyborów ze względu na wartość ekonomiczną ich rezultatów). [przypis edytorski]

homo rapax (łac.) — człowiek zachłanny, żarłoczny. [przypis edytorski]

Homo sapiens (biol., łac.) — dosł. człowiek rozumny; gatunek ssaka, współtworzący z szympansami, gorylami oraz orangutanami rodzinę człowiekowatych (Hominidae: wielkie małpy); jedyny występujący współcześnie przedstawiciel rodzaju Homo. [przypis edytorski]

homo sapiens (łac.) — człowiek rozumny (nazwa człowieka jako gatunku). [przypis edytorski]

homo simplex (łac.) — prosty człowiek. [przypis edytorski]

homo sum et nihil humani a me alienum puto (łac.) — człowiekem jestem i nic, co ludzkie, nie jest mi obce. [przypis edytorski]

Homo sum, nihil humani a me alienum puto (łac.) — Człowiekiem jestem, nic, co ludzkie, nie jest mi obce. [przypis edytorski]

homunculus cerreus (łac.) — woskowy człowieczek. [przypis edytorski]

homunculus imbecilis (łac.) — człowieczek zidiociały; imbecylek; uzyskanie (zrodzenie) sztuczną drogą doświadczeń chemicznych homunkulusa: małego człowieczka, udaje się to m.in. Faustowi, tytułowej postaci dramatu Goethego. [przypis edytorski]

homunculus (łac.) — człowiek stworzony w sposób sztuczny, zwykle miniaturowy i bezpłciowy. [przypis edytorski]

homunculus (łac.) — człowiek stworzony w sposób sztuczny, zwykle miniaturowy i bezpłciowy. [przypis edytorski]

homunculus (łac.) — sztucznie stworzony, niewielki człowieczek. [przypis edytorski]

homunkulus (łac.) — dosł. człowieczek; jego wytworzenie, czyli sztuczne stworzenie „człowieka z probówki”, było marzeniem i celem alchemików; w literaturze udaje się to m.in. Faustowi, tytułowej postaci dramatu Goethego. [przypis edytorski]

Homunkulus (z łac. ) — sztucznie stworzony, niewielki człowieczek. [przypis edytorski]

homunkulus (z łac. ) — sztucznie stworzony, niewielki człowieczek. [przypis edytorski]

honeste (łac.) — z uszanowaniem. [przypis edytorski]

honestissime (łac.) — bardzo gościnnie. [przypis edytorski]

honestus (łac.) — dosł. uczciwy; tu określenie mieszczanina. [przypis edytorski]

honoratiores (łac.) — dostojnicy. [przypis edytorski]

Honores mutant mores (łac.) — godności zmieniają obyczaje. [przypis edytorski]

honorificabilitudinitatibus (łac.) — utworzony przez Szekspira celownik liczby mnogiej poświadczonego w śrdw. łacinie wyrazu honorificabilitudinitas (stan gotowości do przyjęcia zaszczytu), uważanego w tych czasach za najdłuższe ze znanych słów. [przypis edytorski]

honor Poloniae (łac.) — honor Polski. [przypis edytorski]

Horacy (65–8 p.n.e.) a. Quintus Horatius Flaccus (łac.) — rzymski poeta liryczny i satyryczny. [przypis edytorski]

horologium, lm: horologia (łac.) — zegar. [przypis edytorski]

horor (z łac. horror) — dreszcz, trwoga. [przypis edytorski]

horor (z łac. horror: dreszcz, trwoga) — tu: okropność. [przypis edytorski]

horrendum (łac.; lm: horrenda) — okropność, coś przerażającego. [przypis edytorski]

horrendum pudendum (łac.) — przerażający wstyd (srom, hańba). [przypis edytorski]

Horribile dictu et auditu (łac.) — okropnie mówić i słuchać. [przypis edytorski]