Przekaż 1,5% Wolnym Lekturom!
Wsparcie nic nie kosztuje! Wystarczy w polu „Wniosek o przekazanie 1,5% podatku” wpisać nasz KRS: 0000070056
Każda kwota się liczy! Dziękujemy!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza | przypisy tradycyjne
Według kwalifikatora: wszystkie | czeski | dawne | francuski | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | hiszpański | łacina, łacińskie | liczba mnoga | mitologia grecka | mitologia rzymska | niemiecki | przestarzałe | rosyjski | staropolskie | turecki | ukraiński | węgierski | włoski
Według języka: wszystkie | English | français | lietuvių | polski
Znaleziono 1630 przypisów.
Kamil — Camillo Paleotti z Bolonii, dworzanin kardynała Bibieny. [przypis redakcyjny]
Kamilla, Bernę, Sangę, więc i Antoniego / Flaminiusza z Julem — w oryg. Giulio Camillo, z czego tłumacz przez nieuwagę zrobił dwie osoby. [przypis redakcyjny]
Kamilla — rycerka w Eneidzie Wergilego. [przypis redakcyjny]
Kamilla — rycerka w Eneidzie Wergilego. [przypis redakcyjny]
Kamillo — Giulio Camillo, Dalmatyniec rodem, profesor w Bolonii, przez Franciszka I powołany do Paryża. [przypis redakcyjny]
Kamillowie — młodzieńcy służący w świątyniach. [przypis redakcyjny]
Kamillus — jeden z dowódców chrześcijańskich. [przypis redakcyjny]
Kamiński, Jan Nepomucen (1777–1855) — założyciel, dyrektor i reżyser pierwszego teatru stałego we Lwowie; autor wielu przekładów i utworów oryginalnych; najważniejszy z nich to dramat Zabobon, czyli Krakowiacy i górale — pomyślany jako druga część Krakowiaków i górali Wojciecha Bogusławskiego). [przypis redakcyjny]
kamlot — gatunek tkaniny wełnianej albo jedwabnej. [przypis redakcyjny]
kamlotowy (z fr. camelot) — z lekkiej wełny. [przypis redakcyjny]
kampania sewastopolska — oblężenie i zdobycie rosyjskiej twierdzy Sewastopol przez wojska angielskie i francuskie było głównym wydarzeniem wojny krymskiej (1853–1856). [przypis redakcyjny]
kampania — tutaj: czas obozowania. [przypis redakcyjny]
kampania włoska — wojna Francji i Królestwa Sardynii z Austrią w r. 1859. [przypis redakcyjny]
kampanie — walki. [przypis redakcyjny]
kampanula — dzwonek leśny. [przypis redakcyjny]
Kampedzi — uczony kardynał Lorenzo Campeggio. [przypis redakcyjny]
kampust (starop.) — maślanka, mleko kwaśne. [przypis redakcyjny]
kamracił — przyjaźnił się, bratał się. [przypis redakcyjny]
Kamyki te weźcie do ręki i głosujcie — głosowano zapomocą kamyków, które się kładło do dwóch urn: w jedną urnę kładli ci, którzy głosowali za potępieniem, w drugą ci, którzy głosowali za uniewinnieniem oskarżonego. [przypis redakcyjny]
kańczug — narzędzie do bicia, z tur. kamczyk. [przypis redakcyjny]
kańczug (z tatar.) — bicz z rzemieni spleciony. [przypis redakcyjny]
kanał — tu: sposób. [przypis redakcyjny]
kanalii — tłuszczy, pospólstwa. [przypis redakcyjny]
Kanara — Wyspy Kanaryjskie. [przypis redakcyjny]
kanar — cukier. [przypis redakcyjny]
kanar (daw.) — cukier. [przypis redakcyjny]
Kanaris — znakomity marynarz grecki, jeden z bohaterów walk o niepodległość Grecji. On to zaproponował admirałowi Miaulisowi spalić flotę turecką w porcie Chios i dokonał tego, dwoma łodziami z materiałami palnymi, z niesłychaną śmiałością. Później powtarzał ten czyn kilka razy. Pod koniec życia był admirałem i ministrem marynarki greckiej. [przypis redakcyjny]
Kanarya — Wyspy Kanaryjskie. [przypis redakcyjny]
kancelaria — tu: grodzka; w Rawie było starostwo grodzkie. [przypis redakcyjny]
kancerz (z niem.) — rodzaj siatki do chwytania ryb. [przypis redakcyjny]
kanclerz koronny — Mikołaj Prażmowski. [przypis redakcyjny]
kanclerz — urzędnik ministerialny w dawnej Polsce, odpowiadający poniekąd dzisiejszemu ministrowi spraw zagranicznych. [przypis redakcyjny]
kanclerz — właśc. wezyr, główny urzędnik dworu tureckiego. [przypis redakcyjny]
Kancya — hrabstwo Kent w Anglii. [przypis redakcyjny]
kandelabr — duży, ozdobny, wieloramienny świecznik stojący. [przypis redakcyjny]
Kandia — wyspa Kreta; [z Kandyjej: starop. forma D.lp r.ż; dziś: z Kandii; red. WL]. [przypis redakcyjny]
kandor (z łac.) — jasna białość, blask, świetność. [przypis redakcyjny]
kandy — kędy, gdzie. Dom Tetmajera stał na wzniesieniu przy drodze bocznej, prowadzącej ku gościńcowi z Krakowa. [przypis redakcyjny]
kanikuła (z łac. canicula: pies) — inaczej Syriusz, którego pokazanie się na niebie przypada na największe upały; stąd [daw.] kanikuła: spiekota. [przypis redakcyjny]
kankan (fr. cancan) — taniec wykonywany do bardzo szybkiej muzyki w rytmie galopu, charakteryzujący się figurami akrobatycznymi (wyrzut prostej nogi w górę, szpagat, gwiazda); spopularyzowany przez teatrzyki variétés we Francji w 2. poł. XIX w., a do końca wieku w całej Europie; włączony do operetki Orfeusz w piekle Offenbacha. [przypis redakcyjny]
kanonada — odgłos wystrzałów broni palnej; przen.: w ogóle każdy huk, hałas. [przypis redakcyjny]
kanoniczne prawo — Kanony, tak zwane Decretalia, zbiór ustaw i postanowień konsystorza rzymskiego. [przypis redakcyjny]
kanonizowanie — uświęcanie. [przypis redakcyjny]
kanonów — przepisów. [przypis redakcyjny]
kanonów — zasad, przepisów. [przypis redakcyjny]
kanon — w pierwotnym znaczeniu pion; w ogóle wszystko, co służy do utrzymania rzeczy w pionowym położeniu; przenoście służy do określenia prawidła, wzoru, zasady naczelnej i zbioru takich zasad. Stąd Epikur i jego zwolennicy Logikę nazywali Kanoniką. Trentowski przezwał kanon czczewym, jako mieszczącym w sobie zasady, „które rozum szacować, prawo świata, które wszelka jaźń rozumna czcić musi” (Myślini I, 26). [przypis redakcyjny]
Kanop — miasto Kanopus w dolnym Egipcie nad jedną z odnóg Nilowych, z sławną świątynią bożka Anubisa. [przypis redakcyjny]
kantar (daw.) — munsztuk, wędzidło. [przypis redakcyjny]
Kant, Emanuel (1724–1804) — filozof niemiecki, autor wielu dzieł, z których najsłynniejsze: Krytyka czystego rozumu. [przypis redakcyjny]
kantorek — dawna nazwa biurka. [przypis redakcyjny]
kantorki — biurka, stoliki na papiery. [przypis redakcyjny]
Kantor wekslu — biuro wymiany waluty. [przypis redakcyjny]
kantyczki — zbiór polskich pieśni nabożnych, katolickich, śpiewanych na Boże Narodzenie (ale bywają i na inne okresy roku kościelnego). [przypis redakcyjny]
Kapadoki — mieszkańcy Kapadocji, krainy w Małej Azji. [przypis redakcyjny]
Kapaneus — był [to] jeden z siedmiu wodzów, którzy w wojnie braterskiej między Eteoklem a Polinikiem Teby oblegali. Kapareus przy tym oblężeniu, gdy szturmem brał okop miejski, od piorunu był zabitym. Tu przedstawia obraz zatwardziałego w swojej pysze grzesznika, który bluźni z potęgi Jowisza, czyli według myśli Dantego prawdziwego Boga, o ile go poganie pojąć są zdolni. [przypis redakcyjny]
kapa — opierająca się na stemplach belka podtrzymująca sufit w chodniku; także: czapka górnicza. [przypis redakcyjny]
kapary — marynowane pączki pewnej rośliny (capparis). [przypis redakcyjny]
kapcan (gw.) — tu: biedak, ktoś bez znaczenia. [przypis redakcyjny]
kapelania — stanowisko nadwornego duchownego. [przypis redakcyjny]
Kapel — Bernardo Cappel, statysta [daw.: mąż stanu, polityk], poeta liryczny włoski, jeden z najlepszych XVI w. (1504–1565). [przypis redakcyjny]
kapelusz stosowany — kapelusz trójkątny i spłaszczony, używany przeważnie w wojsku. [przypis redakcyjny]
Kapet Hugo — Tu poeta wprowadza Hugona, wielkiego księcia Francji, Orleanu i Burgundii, założyciela panującej familii Kapetów, ażeby całą żółć swojego gniewu przeciw Kapetom poruszyć, z których krwi pochodził jego główny nieprzyjaciel. [przypis redakcyjny]
kapica (starop.) — odzież klasztorna. [przypis redakcyjny]
kapik (z niem. Kappe) — kapturek, ubiór kobiecy na głowę. [przypis redakcyjny]
kapitalizować — składać dochody na kapitał. [przypis redakcyjny]
kapitelami — głowicami. [przypis redakcyjny]
kapitele (z łac. caput: głowa) — głowice kolumn. [przypis redakcyjny]
kapitel — głowica, najwyższa część kolumny, łącząca ją z belkowaniem, zwykle ozdobiona rzeźbą. [przypis redakcyjny]
Kapitol — zamek warowny starożytnego Rzymu, mieszczący świątynię Jowisza. [przypis redakcyjny]
kapituła — tu: rada a. zgromadzenie księży. [przypis redakcyjny]
kapitułę generalną — ogólne zgromadzenie zakonne. [przypis redakcyjny]
kapitulacja — zobowiązanie, umowa żołnierska. [przypis redakcyjny]
kapitularza — skarbca kapitulnego. [przypis redakcyjny]
kapłan, czy lewita — por. Łk 10:31-33. „I przydało się, że niektóry kapłan zstępował tąż drogą, a ujźrzawszy go, minął. Także i Lewit, będąc podle onego miejsca, i widząc go, minął. A Samarytan niektóry idąc, przyszedł wedle niego, ujźrzawszy go, ulitował się.” [przypis redakcyjny]
kapłan z przypowieści — z przypowieści o litościwym Samarytaninie (Łk 10:31). [przypis redakcyjny]
kapłon (daw.) — kastrowany kogut, kurczak o delikatnym mięsie. [przypis redakcyjny]
kaplica Zygmunta — kaplica Wazów. [przypis redakcyjny]
Kapraja, Gorgona — małe wyspy blisko ujścia Arna do morza. [przypis redakcyjny]
kapreol (z wł.) — skok. [przypis redakcyjny]
Kaprona — obronny zamek w Pizie, który pizanie zdali lukiezanom wspartym licznym posiłkiem gwelfów toskańskich. [przypis redakcyjny]
kaptować (z łac.) — zdobywać, pozyskiwać. [przypis redakcyjny]
kaptować — zyskiwać, jednać. [przypis redakcyjny]
kaptur — konfederacja szlachty w czasie bezkrólewia celem utrzymania porządku i bezpieczeństwa publicznego. Kaptur wybierał też sędziów kapturowych (na czas bezkrólewia), gdyż wszystkie sądy, mając swe źródło we władzy królewskiej, ustawały ze śmiercią króla; tu więc kaptury: sądy kapturowe. Pasek wyprowadza to słowo od kaptura mnisiego, którym na znak żałoby pierwotnie się zasłaniano; istotnym źródłosłowem będzie tu raczej captura (łac.): chwytanie, więzienie, gdyż w tym zakresie konfederacja przejmowała prawa monarsze. [przypis redakcyjny]
kaptur spiczasty — element ubioru franciszkanów; tu metaforyczne określenie członków zakonu franciszkanów. [przypis redakcyjny]
kaptywacja — pojmanie, uwięzienie. [przypis redakcyjny]
Kapua — miejscowość we Włoszech, przysłowiowa z powodu zniewieścienia w niej żołnierzy kartagińskich Hannibala (koniec III w. p.n.e.). [przypis redakcyjny]
kapucyni, reformaci, bernardyni, franciszkanie — zakony (z pewnymi zmianami) według reguły św. Franciszka. [przypis redakcyjny]
kapucyn — tu: zakonnik, pustelnik. [przypis redakcyjny]
Kapuleti, Monteki — dwa rody wł. nienawidzące się śmiertelnie, znane z tragedii Szekspira Romeo i Julia. [przypis redakcyjny]
kapuza — duża czapka. [przypis redakcyjny]
karabela — sabre richement orné, dont les gentilshommes polonais ne se séparaient point. [przypis redakcyjny]
karabela — szabla noszona przez szlachtę polską. Miała rękojeść w kształcie głowy orła. [przypis redakcyjny]
karabon a. karaban (z pers.) — rodzaj pojazdu, wóz kryty z siedzeniami. [przypis redakcyjny]
karabon — bryka, powóz, pojazd konny do dalekich podróży. [przypis redakcyjny]
karabon — wóz kryty z siedzeniami. [przypis redakcyjny]
karać kogo (starop.) — [tu:] strofować. [przypis redakcyjny]
karać się z czego (starop.) — mieć obawę [przed czym]. [przypis redakcyjny]
karać (starop.) — ganić. [przypis redakcyjny]
karacena (daw.) — pancerz łuskowaty. [przypis redakcyjny]
karacena — łuska twarda jak u krokodyla. [przypis redakcyjny]
