Przypisy

rabandy — taśmowe naszywki żagli. [przypis autorski]

rabędy są to liczne, niedługie sznurki (…) — paski do noszenia szabel i karabel nazywały się w mowie staropolskiej rabciami, rapciami, a były zwykle nie rzemienne, ale taśmowe i sznurkowe. [przypis autorski]

raczcie uświetnić moje wesele waszą najłaskawszą obecnością (…) wahał się Henryk, ale mu oczy błyskały ochotą — Henryk Walezjusz był zaraz po hołdzie na weselu Andrzeja Zborowskiego (Grabowski, Wspominki ojczyste). [przypis autorski]

raczej zastosować da się do (…) nadające ducha i stylu następnym pokoleniom — A. Nowaczyński, Wczasy literackie, Warszawa 1906, s. 207. [przypis autorski]

radioskop — przyrząd najbliższej przyszłości, dostarczający przy pomocy fal radiowych obrazów z najdalszej odległości, czyli teleskop przenikający na mil tysiące mroki, mgły i mury. [przypis autorski]

radości (gw., daw.) — radościami. [przypis autorski]

Rady narodowe, wchodzące w skład Rady wszechświatowej — obecnie w skład Rady wszechświatowej w chodzi 19 Rad narodowych, liczących łącznie 10 milionów członków. [przypis autorski]

Radziwiłł-Sierota — odbył dalekie podróże i wydał opis peregrynacji swojej do Ziemi Świętej. [przypis autorski]

Ragany (mit. litew.) — bóstwa drzew w nich ukryte. [przypis autorski]

ragotina (z litew.) — oszczep. [przypis autorski]

rail troublers — zbójcy kolejowi w Stanach Zjednoczonych. [przypis autorski]

Rajmund de Sabunda — lekarz i teolog, ur. w Barcelonie; nauczał teologii w uniwersytecie w Tuluzie, gdzie też umarł ok.r. 1432. Napisał: Theologia naturalis sive liber creaturarum, De natura hominis. [przypis autorski]

rajz — książkowa nazwa tego ptaka jest remiz. Należy do wróblowatych, podobny do sikory, tylko mniejszy. [przypis autorski]

raki — wódka ryżowa. [przypis autorski]

Rakszas — Demon zły. [przypis autorski]

Ramazan jest to wielki post turecki; Bajram wielkie święto które obchodzą na kształt naszego karnawału. O zachodzie słońca, początek Bajramu ogłasza się wystrzałem z harmaty; potem trwają całą noc illuminacje meczetów i wystrzały wiwatowe różnej broni. [przypis autorski]

raniec — tornister. [przypis autorski]

ranna (z ros.) — wczesna. [przypis autorski]

rappa — w żargonie miejscowym znaczy centym, setna część franka. [przypis autorski]

raróg — Raróg, ptak z gatunku jastrzębia. Wiadomo, że za jastrzębiami drobne ptastwo, szczególnie jaskółki, tłumnie upędzają się. Stąd przysłowie: latać jak za rarogiem. [raróg: gatunek ptaka drapieżnego z rzędu sokołowatych, występuje na równinach, łąkach i stepach oraz obszarach skalistych Eurazji, osiąga rozmiary ciała przekraczające 50 cm przy rozpiętości skrzydeł do 130 cm; wszechstronny myśliwy, poluje na gryzonie, ssaki (np. zające), ptaki (kuropatwy, cietrzewie, kaczki, gęsi i łabędzie); tradycyjnie wykorzystywany w sokolnictwie, obecnie pod ochroną; w mit. słowiańskiej raróg, związany z bogiem nieba i ognia Swarogiem, to demon ognia, przynoszący szczęście, pokrewny występującemu w ros. opowieściach lud. żar-ptakowi: powiedzenie o uganianiu się za rarogiem może być związane raczej z tymi mityczno-baśniowymi wyobrażeniami; red. WL]. [przypis autorski]

Rata! rata! — na pomoc! [przypis autorski]

ratyszcze — spisa, włócznia. [przypis autorski]

Raupuże (z litew. rupūžė) — Ropucha. [przypis autorski]

Raymi — najważniejsze święto Słońca; Inkowie i kapłani czcili je na kolanach. [przypis autorski]

razem 46; po 8 po obu węższych bokach, a po 17 po szerszych — 2×8 + 2×17 = 50. Krańcowe kolumny, na czterech rogach świątyni, zaliczyć można było tak do węższych, jak i do szerszych boków, ogólna zatem liczba kolumn wynosiła tylko 46. [przypis autorski]

Razjeżżaja — ulica w Piotrogradzie. [przypis autorski]

raz na dwa tygodnie wolno mu ją odwiedzić — kiedy obrażona Metylda zabroniła mu nawet pisywać do siebie, wówczas Stendhal, nie mogąc sobie dać rady z nadmiarem swych uczuć, zaczął pisać powieść, nie przeznaczoną do druku, tylko dla niej jedynej. Powieści tej, która jest jego pierwszą powieścią w ogóle, napisał tylko kilka kartek. Siebie odmalował tam pod postacią Polaka, oficera napoleońskiego, nazwiskiem Poloski; jako „czarny charakter” zapowiada się zaborcza przyjaciółka, margrabina Traversi, zakochana w Metyldzie i zazdrosna o nią. [przypis autorski]

R. Birn, The Profits of Ideas: Privileges en Librairie in Eighteenth-Century France, „Eighteenth-Century Studies”, Vol. 4, No. 2 (Winter 1970–1971), s. 134. [przypis autorski]

R. Birn, The Profits of Ideas: Privileges en Librairie in Eighteenth-Century France, „Eighteenth-Century Studies”, Vol. 4, No. 2 (Winter 1970–1971), s. 145, Ch. May, S. K. Sell, Intellectual property rights. A critical history, London 2006, s. 103. [przypis autorski]

R. Birn, The Profits of Ideas: Privileges en Librairie in Eighteenth-Century France, „Eighteenth-Century Studies”, Vol. 4, No. 2 (Winter 1970–1971), s. 137. [przypis autorski]

R. Birn, The Profits of Ideas: Privileges en Librairie in Eighteenth-Century France, „Eighteenth-Century Studies”, Vol. 4, No. 2 (Winter 1970–1971), s. 132. [przypis autorski]

R. Birn, The Profits of Ideas: Privileges en Librairie in Eighteenth-Century France, „Eighteenth-Century Studies”, Vol. 4, No. 2 (Winter 1970–1971), s. 161. [przypis autorski]

R. Birn, The Profits of Ideas: Privileges en Librairie in Eighteenth-Century France, „Eighteenth-Century Studies”, Vol. 4, No. 2 (Winter 1970–1971), s. 158; D. Saunders, Authorship and copyright, London 1992, s. 86, L. Pfister, Author and Work in the French Print Privileges System: Some Milestones, [w:]Privilege and Property. Essays on the History of Copyright, red. R. Deazley, M. Kretschmer, L. Bently, s. 132. [przypis autorski]

R. Birn, The Profits of Ideas: Privileges en Librairie in Eighteenth-Century France, „Eighteenth-Century Studies”, Vol. 4, No. 2 (Winter 1970–1971), s. 486, przypis 42; D. Saunders, Authorship and copyright, London 1992, s. 80, G. S. Brown, After the fall: the chute of a play, droits d'auteur and literary property in the Old Régime, „FHS”, 22 (1999), s. 487; S. Teilmann, British and French copyright: A historical study of aesthetic implications, Department of Comparative Literature University of Southern Denmark 2004, http://static.sdu.dk/mediafiles/Files/Om_SDU/Institutter/Ilkm/ILKM_files/PhD/StineTeilmann.pdf, (dostęp 13.02.2014), s. 25; M. F. Makeen, From „Communication in Public” to „Communication to the Public”; An Examination of the Authors's Rights of Broadcasting, Cabling, and the Making Available of Works to the Public Under the Copyright Laws of the USA, the UK, and France, King's College 1999, https://kclpure.kcl.ac.uk/portal/files/2932667/392285.pdf, (dostęp 16.02.2014), s. 34. [przypis autorski]

R. Birn, The Profits of Ideas: Privileges en Librairie in Eighteenth-Century France, „Eighteenth-Century Studies”, Vol. 4, No. 2 (Winter 1970–1971), s. 144. [przypis autorski]

R. Birn, The Profits of Ideas…, s. 132. [przypis autorski]

R. Birn, The Profits of Ideas…, s. 137. [przypis autorski]

R. Birn, The Profits of Ideas:…, s. 145. [przypis autorski]

R. Birn, The Profits of Ideas…, s. 145. [przypis autorski]

R. Birn, The Profits of Ideas…, s. 162-168. [przypis autorski]

R. Deazley (2008), Commentary on Bach v. Longman (1777), [w:] Primary Sources on Copyright (1450–1900), red. L. Bently, M. Kretschmer, www.copyrighthistory.org. [przypis autorski]

R. Deazley (2008), Commentary on Bach v. Longman… [przypis autorski]

R. Deazley (2008), Commentary on Copyright Amendment Act 1842, [w:] Primary Sources on Copyright…, punkt 5 (dostęp 09.02.2014), 212). [przypis autorski]

R. Deazley (2008), Commentary on Dramatic Literary Property Act 1833, [w:] Primary Sources on Copyright (1450–1900), red. L. Bently, M. Kretschmer, www.copyrighthistory.org, punkt 2 (dostęp 09.02.2014). [przypis autorski]

R. Deazley (2008), Commentary on Dramatic Literary Property Act…, punkt 12. [przypis autorski]

R. Deazley (2008), Commentary on Dramatic Literary Property Act…, punkt 8–9. [przypis autorski]

R. Deazley (2008), Commentary on Fine Arts Copyright Act 1862, [w:] Primary Sources on Copyright (1450–1900), red. L. Bently, M. Kretschmer, www.copyrighthistory.org, (11.02.2014), punkt 3-5. [przypis autorski]

R. Deazley (2008), Commentary on Henrician Proclamation 1538, [w:] Primary Sources on Copyright…, J. Loewenstein, The author's due…, s. 9. [przypis autorski]

R. Deazley (2008), Commentary on Hinton v. Donaldson (1773), [w:] Primary Sources on Copyright (1450–1900), wyd. L. Bently, M. Kretschmer, www.copyrighthistory.org. [przypis autorski]

R. Deazley (2008), Commentary on Hinton v. Donaldson (1773), [w:] Primary Sources on Copyright (1450–1900), wyd. L. Bently, M. Kretschmer, www.copyrighthistory.org, M. Rose, Authors and Owners…, s. 99–100. [przypis autorski]

R. Deazley (2008), Commentary on Hinton v. Donaldson… [przypis autorski]

R. Deazley (2008), Commentary on Millar v. Taylor (1769)… [przypis autorski]

R. Deazley (2008), Commentary on Millar v. Taylor (1769), [w:] Primary Sources on Copyright (1450–1900), wyd. L. Bently, M. Kretschmer, www.copyrighthistory.org. [przypis autorski]

R. Deazley (2008), Commentary on Millar v. Taylor (1769), [w:] Primary Sources on Copyright (1450–1900), wyd. L. Bently, M. Kretschmer, www.copyrighthistory.org. [przypis autorski]

R. Deazley (2008), Commentary on the Engravers' Act (1735), [w:] Primary Sources on Copyright (1450–1900), red. L. Bently, M. Kretschmer, www.copyrighthistory.org, punkt 2 (dostęp 08.02.2014 r). [przypis autorski]

R. Deazley, (2008) Commentary on the Engravers' Act (1735), [w:] Primary Sources on Copyright (1450–1900), red. L. Bently, M. Kretschmer, www.copyrighthistory.org, punkt 2 (dostęp 08.02.2014 r). [przypis autorski]

R. Deazley (2008), Commentary on the Engravers' Act (1735), [w:] Primary Sources on Copyright (1450–1900), red. L. Bently & M. Kretschmer, www.copyrighthistory.org, punkt 4 (dostęp 08.02.2014 r). Ze względu m.in. to, że samo przygotowanie płyt do grawerunku było traktowane jako praca zasługująca na ochronę, w roku 1766 został przyjęty kolejny statut. Zgodnie z ust. 2 tej ustawy, ochroną objęte były również grawerunki skopiowane z innych obrazków, rysunków, modeli, rzeźb, zarówno antycznych, jak i współczesnych. An act to amend and render more effectual an act made in the eighth year of the reign of King George the Second, for encouragement of the arts of designing, engraving, and etching, historical and other prints; and for vesting in, and securing to, Jane Hogarth widow, the property in certain prints, 1766, 7 Geo. III, c.38, http://copy.law.cam.ac.uk/record/uk_1766 ustęp 2 (dostęp 08.02.2014). [przypis autorski]

R. Deazley (2008), Commentary on the Engravers' Act (1735), [w:] Primary Sources on Copyright…, punkt 2. [przypis autorski]

R. Deazley (2008), Commentary on the Licensing Act 1662…, M. Rose, Authors and Owners…, s. 31, B. Balazs, Coda: A Short History of Book Piracy [w:] Media Piracy in Emerging Economies, red. J. Karaganis, Social Science Research Council 2011, s. 403. [przypis autorski]

R. Deazley (2008), Commentary on the Licensing Act 1662, [w:] Primary Sources on Copyright (1450–1900), red. L. Bently, M. Kretschmer, www.copyrighthistory.org; M. Rose, Authors and Owners…, s. 31. [przypis autorski]

R. Deazley (2008), Commentary on the Models and Busts Act 1798, [w:] Primary Sources on Copyright (1450–1900)…, An Act for the encouragement of the arts of designing, engraving, and etching… [przypis autorski]

R. Deazley (2008), Commentary on the Models and Busts Act 1798, [w:] Primary Sources on Copyright…, punkt 4 (dostęp 08.02.2014). [przypis autorski]

R. Deazley (2008), Commentary on the Stationers' Royal Charter 1557, [w:] Primary Sources on Copyright…, P. Drahos, J. Braithwaite, Information feudalism. Who owns the knowledge economy, London 2002, s. 30. [przypis autorski]

R. Deazley (2008), Commentary on the Statute of Monopolies 1624, [w:] Primary Sources on Copyright… [przypis autorski]

R. Deazley, Rethinking copyright. History, Theory, Language, Cheltenham 2006, s. 16. [przypis autorski]

R. Deazley, What's new about the Statut of Anne, [w:] L. Bently, U. Suthersanem, P. Torremas, Global Copyright. Three hundred years since the Statute of Anne, from 1709 to cyberspace, s. 40. [przypis autorski]

R. Deazley, What's new about the Statut of Anne, [w:] L. Bently, U. Suthersanem, P. Torremas, Global Copyright. Three hundred years since the Statute of Anne, from 1709 to cyberspace, s. 42. [przypis autorski]

R. Delzey, Rethinking copyright. History, Theory, Language, Cheltenham 2006, s. 20. [przypis autorski]

R. Descartes, Medytacje o pierwszej filozofii, Warszawa 1958, s. 20. [przypis autorski]

rębowana myca — czapeczka z koronkami. [przypis autorski]

rękodajny — dworzanin wyznaczony do asystowania pani domu i prowadzenia jej za rękę, gdy gdzieś szła. [przypis autorski]

rękopis (…) lub raczej skrypt teatralny — K. Ehrenberg, który równocześnie był krytykiem w „Głosie Narodu” mówił mi, że i on, i Starzewski mieli do rozporządzenia nie rękopis, ale skrypt teatralny, który istnieje. [przypis autorski]

rebozo — kobiecy szal meksykański, bardzo długi. [przypis autorski]

Recenzja z sądu najwyższego — patrz: Mój proces (Plotki, plotki…) oraz Prawo autorskie fikcją? i Kapelan więzienny (Pijane dziecko we mgle). [przypis autorski]

recepcja krytyczna, teatralna i przekładowa [Ibsena] osiągnęła w Polsce w dziesięcioleciu 1890–1900 swój wymiar szczytowy — Pomijając główne wystąpienia wcześniejsze (W. Engeström, Henryk Ibsen, poeta norweski, Warszawa 1875; S. Wollerner, Henryk Ibsen, Lwów 1888), można odnotować w dziesięcioleciu 1890–1900 następujące poważniejsze artykuły i studia dotyczące norweskiego dramaturga: H. Biegeleisen, Henryk Ibsen. Szkic spoleczno-literacki, Warszawa 1891; W. Bogusławski, Skandynawizm w literaturze. Henryk Ibsen, „Biblioteka Warszawska” 1891, t. IV; C. Jellenta, Ostatnie dramata Ibsena, „Ateneum” 1893, t. I; W. Marrene-Morzkowska, Nowe prądy w literaturze dramatycznej, „Wędrowiec” 1893, s. 473–475; L. Szczepański, Henryk Ibsen. Garść uwag, „Świat” 1894, s. 544–547, 576–579; A. Świętochowski, Ibseniada, „Prawda” 1896, nr 49 (jest to złośliwy atak na przesadny kult Ibsena w Polsce); A. Górski, Henryk Ibsen — 20 marca 1828, „Życie” 1898, s. 133–134. Nadto książka L. Germana, Henryk Ibsen, Lwów 1895 (uprzednio druk. na łamach „Przewodnika Naukowego i Literackiego” 1894); główne recenzje: Z. Daszyńska w: „Głos” 1895, s. 270–272; J. Kotarbiński w: „Przegląd Literacki” 1896, nr 5; I. Suesser w: „Ateneum” 1896, t. II. Znacznej części wyliczonych tytułów nie wymienia W. Hahn, Henryk Ibsen w Polsce. W setną rocznicę urodzin. 1828, 20 III 1928, Lublin 1929. Większe zaufanie budzi podane przez Hahna zestawienie polskich przekładów i przedstawień sztuk Ibsena (W. Hahn, Henryk Ibsen w Polsce (…), Lublin 1929, s. 9–22). [przypis autorski]

recibis, volap — toreadorskie metody zadawania bykowi ciosu śmiertelnego. [przypis autorski]

reconquista (hiszp.) — rekonkwista, dosł.: ponowne zdobycie, walka państw chrześcijańskich o opanowanie ziem Płw. Iberyjskiego zdobytych przez muzułmanów w VIII w. [przypis autorski]

recytował — deklamował. [przypis autorski]

reda — przystań. [przypis autorski]

Redde quod debes (łac.) — Oddaj, co wynieneś. [przypis autorski]

reduta — bal maskowy. [przypis autorski]

refleksja — rozmyślania. [przypis autorski]

refleksjonista Lange (…) próbuje w syntetyczny sposób ująć rolę swej generacji, widząc w niej pokolenie przejściowe, niepełne — por. A. Lange, Swemu pokoleniu, „Życie” 1897, nr 3. Podobnie ujmowała tę rolę pokolenia Maria Komornicka w dwóch impresjach lirycznych Przejściowi i Psalm przejściowych (Forpoczty, Książka zbiorowa przez W. Nałkowskiego, M. Komornicką i C. Jellentę, Lwów 1895, s. 127–134, 196–197) oraz A. Müller w wizji Sursum corda, „Młodość” 1899, nr 4. [przypis autorski]

reforma polegająca (…) należy się wdzięczność nowej szkole — B. Prus, Kronika tygodniowa. Młoda literatura polska, „Kurier Codzienny” 1899, nr 15. [przypis autorski]

Regnum orbae senectutis exercens… — Seneka [De constantia sapientis (O niezłomności mędrca) VI, 1]. [przypis autorski]

regulatorów — Tak nazywają wykonawców prawa lynch. [przypis autorski]

Reine — Vers 231 bis 232 Und weil (…) Reine — Dieser dem Geiste der christlichen Religion entsprechende Ausdruck ist vielleicht selbst in Bezug auf die Art und Weise nicht figürlich, in welcher sich dem Auge in einer bedeutenden Höhe die Schöpfungen des menschlichen Stolzes und Scharfsinnes, ja selbst die Schönheit der Natur, die zu schauen ihm vergönnt ist, darstellen. Als ich den Gipfel des Montblanc bestiegen, wo sich mir während zweistündigen Aufenthalts Gefühle erschlossen, wie ich sie gewiß nie wieder in meinem Leben erfahren werde, entschwand auf dem Wege dahin bei lebendigen Leibe meinen Augen und Sinnen das Stück Erde, über welches der Mensch gebietet, und erst von der Spitze aus konnte man die weißfarbigen Gegenstände und gerade diejenigen unterscheiden, welche er durch seinen Einfluß nicht zu verändern vermochte. So sahen die Seen von Genf, Neuenburg, Murten, Biel etc. aus, als wären es über Dämmerung ausgespannte Segel, während die an ihren Ufern stehenden Häuser, Städte, die Farben und der Schimmer, einen dunklen Nebel bildeten. Auf ähnliche Weise konnte man die Gletscher unterscheiden, während Wiesen, Wälder, ja selbst Berge von bedeutender Höhe, wenn auch niedern Ranges, in ihrem Umkreis in grauem Dunst ineinanderliefen. Gleichwohl gibt es nichts Prachtvolleres, Wilderes, als die Aussicht vom Montblanc; aber da sie durchaus verschieden ist von den bekannten Fernsichten, so kann man sich dieselbe nicht anders ausmalen, als indem man sich vorstellt, sie sei von irgend einem bösen oder guten Geist im Augenblick, als Gott das Chaos schuf, entführt worden. Alles Menschenwerk verschwindet durch seine Kleinheit; Tausende von Bergwiesen mit Granitgipfeln oder Schneeschilden, der fast schwarz gefärbte Himmel, die umdunkelte Sonne, der blendende Schneeglanz, die dünne Luft und, in Folge dessen, der kurze Atem und der schnelle Pulsschlag erfassen den Sterblichen mit übermenschlichen Gefühlen, und ich bin gewiß, daß, außer andern Ursachen, namentlich wegen des unermeßlichen Unterschiedes dieser wunderbaren Höhensicht von andern und wegen der Schwäche unserer Sinne, kein Mensch diesen Anblick lange zu ertragen im Stande wäre. Möge diese Erinnerung eines ungewöhnlichen Interesse, wie ich es auf jenem ungeheuern, abgesonderten Berggipfel empfunden, keinem unserer jungen Reiselustigen ein Anlaß, diese Reise zu unternehmen, sein. Der sehr großen Gefahren und Beschwerden nicht zu gedenken, die mit diesem Vorhaben notwendigerweise verbunden sind, hängt der glückliche Ausgang desselben auch noch von vielen Umständen ab, die nicht in unserer Macht liegen. Drei Tage schönes Wetter ohne die geringste Wolke und ohne allzu weichen Schnee sind hier fast eine nötigere Hilfe, als die geduldigste Ausdauer und die stärksten Lungen; ohne diese Bedingungen jedoch kann es nur zum Unheil ausschlagen, und es wäre der verderblichste Starrsinn nicht auf die Warnungen der Führer zu hören, welche überall in der Schweiz, und besonders in Chamouni, voll Mutes und gesunden Urteils sind. (Malczewski) [przypis autorski]

rej, bomów i gafów — drewn przy maszcie do rozwieszania żagli. [przypis autorski]

Religia (…) częściowo ustąpiła z tego stanowiska — Biskup Liverpoola, dr David, ogłosił świeżo książkę pt. Małżeństwo a regulacja urodzeń przeznaczoną, wedle jego słów, na to, „aby myślącym ludziom dopomóc, jak chrześcijańską naukę we właściwym sensie stosować i jak ją dostosować do współczesnych zagadnień życia oraz osobistych problemów”. „Obie wersje angielskiego modlitewnika stwierdzają, powiada biskup, że małżeńskie obcowanie płci ma, obok rozmnażania się, jeszcze inne cele. Rodzice mają nie tylko prawo, ale i obowiązek regulować przyrost dzieci i liczbę ich utrzymywać w możliwych granicach. Z odpowiedzialnością za nadmierną ilość dzieci rodzice nie mogą załatwić się słowami: „Dzieci Bóg zsyła”. Skoro małżeństwo uznaje równe prawa obu stron, tedy żądanie, aby kobietę chronić od zajścia w ciążę, musi być uznane. Zdobycze regulacji urodzeń dały nam moc, której nie powinniśmy odtrącać. Trzeba tylko tę siłę dobrze stosować”. [przypis autorski]

religia, ku której bolszewizm zmierza, będzie raczej już kultem Szatana w krwawej osobie Lenina — Prof. M. Zdziechowski, Od Petersburga do Leningradu, Wilno 1934, s. 52–53. [przypis autorski]

Religia przodków jest najcenniejszym skarbem narodów… — [Fr. Muckermann], op. cit., „Der Gral”. [przypis autorski]

religioso — braciszek zakonny. [przypis autorski]

remki — wiosła. [przypis autorski]

remkowali — wiosłowali. [przypis autorski]

rendez-vous — spotkanie, schadzka (franc.). [przypis autorski]

[Renouvier] nawet Schopenhauerowi zarzucił, że przedstawił rzeczywistość w barwach zbyt jasnych — por. Schopenhauer et la métaphysique du pessimisme w „Année philosophique”, 1893, s. 19–20. [przypis autorski]

repecić się — tłuc się, turkotać. [przypis autorski]

Replika kobiety polskiej — odpowiedź młodzieńca polskiego na List otwarty, pióra A. Nowaczyńskiego, zamieszczona jest w jego Figlikach sowizdrzalskich. [przypis autorski]

Reprodukcja w Historii Polski, oprac. zbiorowe pod red. T. Manteuffla. Warszawa 1958, t. II, cz. 2, s. 442. [przypis autorski]

requiem aeternam — wieczne odpocznienie (łac.). [przypis autorski]