Przekaż 1,5% Wolnym Lekturom!
Wsparcie nic nie kosztuje! Wystarczy w polu „Wniosek o przekazanie 1,5% podatku” wpisać nasz KRS: 0000070056
Każda kwota się liczy! Dziękujemy!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza | przypisy tradycyjne
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | czeski | dawne | drukarstwo, drukowany | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | staropolskie | szwedzki | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie | żeglarskie
Według języka: wszystkie | English | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 11662 przypisów.
scriptor, scriptoris (łac.) — pisarz; tu M. lm scriptores: pisarze. [przypis edytorski]
Scrofa, Remigio — włoski dominikanin z Wenecji, autor Opusculum de invaliditate professionis (1625). [przypis edytorski]
sc. — skrót od łac. scilicet: to znaczy. [przypis edytorski]
Scudéry, Madeleine de (1607–1701) — autorka popularnych w czasach Ludwika XIV powieści sentymentalnych, przedstawiających nierealne przygody i uczucia kochanków. [przypis edytorski]
scusate, signora (wł.) — przepraszam panią. [przypis edytorski]
scyatyka (daw.) — scjatyka; ischias, rwa kulszowa. [przypis edytorski]
Scyci (rzad.) a. Scytowie — koczownicze ludy irańskie zamieszkujące w starożytności stepy środkowej Eurazji, od wybrzeży Morza Czarnego po Morze Aralskie, Syr-darię i Amu-darię. [przypis edytorski]
scyjatyka (daw.) — przewlekła i bolesna choroba kończyn dolnych związana z zapaleniem nerwu kulszowego (ischias). [przypis edytorski]
scyjatyka (daw.) — przewlekła i bolesna choroba kończyn dolnych związana z zapaleniem nerwu kulszowego (ischias); tu: reumatyzm. [przypis edytorski]
Scylla i Charybda (mit. gr.) — dwa potwory morskie, które czatowały na żeglarzy po obu stronach cieśniny, utożsamianej z Cieśniną Mesyńską, i pożerały ich. [przypis edytorski]
Scylla i Charybda (mit. gr.) — dwa potwory morskie, opisane przez Homera w Odysei, czyhające na żeglarzy w wąskiej cieśninie: jeden po jednej, drugi po drugiej stronie cieśniny. [przypis edytorski]
Scylla i Charybda (mit. gr.) — potwory morskie, opisane przez Homera w Odysei, zagrażające żeglarzom w Cieśninie Mesyńskiej: jeden po jednej, drugi po drugiej stronie cieśniny. [przypis edytorski]
Scylla i Charybda (mit. gr.) — potwory morskie, opisane przez Homera w Odysei, zagrażające żeglarzom w Cieśninie Mesyńskiej: jeden po jednej, drugi po drugiej stronie cieśniny. [przypis edytorski]
Scylla (mit. gr.) — potwór morski o sześciu psich głowach, niegdyś nimfa, pilnujący Cieśniny Sycylijskiej, podobnie jak Charybda. [przypis edytorski]
Scylla (mit. gr.) — potwór morski z Odysei Homera; nazwana dwukształtną, ponieważ z góry miała postać dziewczyny. [przypis edytorski]
Scylla — po polsku nazywana też niekiedy Skyllą, tak jak po grecku. [przypis edytorski]
Scylla — potwór morski z Odysei Homera. [przypis edytorski]
Scylla (z łac.), gr. Skylla (mit. gr.) — wg Odysei jeden z dwóch potworów morskich (drugim była Charybda) czyhających na żeglarzy po obu stronach cieśniny, później utożsamianej z Cieśniną Mesyńską; wg Homera żyła w pieczarze, miała 12 łap i 6 głów na długich szyjach (Odyseja XII 85 i nast.), na późniejszych wizerunkach ma postać kobiety z długim, krętym ogonem potwora morskiego oraz z psimi głowami wyrastającymi z tułowia. [przypis edytorski]
Scypion Afrykański Młodszy — wódz rzymski, który w 146 r. p.n.e. pokonał i zniszczył Kartaginę. [przypis edytorski]
Scypion Afrykański Starszy (235–183 p.n.e.) — rzymski wódz z okresu II wojny punickiej, zwyciężył Hannibala w bitwie pod Zamą, która przesądziła o klęsce Kartaginy w rywalizacji z Rzymem. [przypis edytorski]
Scypion Afrykański Starszy, Publius Cornelius Scipio Africanus Maior (235–183 p.n.e.) — rzymski wódz z okresu II wojny punickiej, zwycięzca Hannibala w bitwie pod Zamą, która przesądziła o klęsce Kartaginy w rywalizacji z Rzymem. [przypis edytorski]
Scypion Afrykański Starszy, Publius Cornelius Scipio Africanus Maior (235–183 p.n.e.) — rzym. wódz z okresu II wojny punickiej, zwycięzca Hannibala w bitwie pod Zamą w 202 p.n.e. [przypis edytorski]
Scypion Afrykański Starszy, właśc. Publius Cornelius Scipio Africanus Maior (235–183 p.n.e.) — rzymski wódz z okresu II wojny punickiej, zwycięzca Hannibala w bitwie pod Zamą. [przypis edytorski]
Scypion a. Publiusz Korneliusz Scypion Afrykański Starszy (236–183 p.n.e.) — wódz rzymski z okresu II wojny punickiej, pogromca Hannibala, dwukrotny konsul rzymski. [przypis edytorski]
Scypion — w historii rzymskiej wyróżniło się dwóch Scypionów: Scypion Afrykański Starszy (235–183 p.n.e.), wódz z okresu II wojny punickiej, zwycięzca Hannibala w bitwie pod Zamą w 202 p.n.e., oraz jego wnuk przez adopcję, Scypion Afrykański Młodszy (185–129 p.n.e.), wódz z okresu III wojny punickiej, który w 146 p.n.e. zdobył i zburzył Kartaginę. [przypis edytorski]
Scypion — w historii rzymskiej wyróżniło się dwóch Scypionów: Scypion Afrykański Starszy, Publius Cornelius Scipio Africanus Maior (235–183 p.n.e.), wódz z okresu II wojny punickiej, zwycięzca Hannibala w bitwie pod Zamą w 202 p.n.e., oraz jego wnuk przez adopcję, Scypion Afrykański Młodszy, Publius Cornelius Scipio Africanus Minor zw. Aemilianus (185–129 p.n.e.), wódz z okresu III wojny punickiej, który w 146 p.n.e. zdobył i zburzył Kartaginę. [przypis edytorski]
Scypion — w historii staroż. Rzymu w walkach z Kartaginą odznaczyło się dwóch Scypionów: Scypion Afrykański Starszy (235–183 p.n.e.): rzymski wódz z okresu drugiej wojny punickiej; kiedy Rzymianie nie mogli pokonać kartagińskiego wodza Hannibala, który wtargnął do Italii, Scypion wylądował z armią w Afryce Płn. i zaatakował ziemie Kartaginy; Hannibal został wezwany do kraju, by go powstrzymać, i w 202 p.n.e. w bitwie pod Zamą poniósł klęskę, co zadecydowało o wyniku wojny; Scypion Afrykański Młodszy (185–129 p.n.e.): rzymski wódz z okresu trzeciej wojny punickiej, wnuk (przez adopcję) Scypiona Afrykańskiego Starszego; zakończył wojnę z Kartagińczykami, w 146 p.n.e. zdobył i zburzył Kartaginę. [przypis edytorski]
Scypio, Scypion Metellus Nazyka, właśc. Quintus Caecilius Metellus Pius Cornelianus Scipio Nasica (ok. 95–46 p.n.e.) — rzymski wódz i polityk; zięć Pompejusza; od 49 p.n.e. zarządca Syrii, organizował wojska i flotę dla Pompejusza; w 46 p.n.e. pokonany przez Juliusza Cezara w bitwie pod Tapsus, popełnił samobójstwo. [przypis edytorski]
Scyrów — przyprowadził Pyrrus z wyspy Scyrus (jednej z Cyklad), od dziadka swego, Lykomedesa, którego córką była Deidamia. [przypis edytorski]
scysja — kłótnia, starcie słowne. [przypis edytorski]
Scyta — członek ludu Scytów, koczowników pochodzenia irańskiego, zamieszkujących w starożytności ziemie położone na północ i wschód od Morza Czarnego. [przypis edytorski]
scytal — narzędzie służące w staroż. Grecji do szyfrowanego zapisu informacji, składające się z taśmy obwiniętej wokół pałeczki; tekst zapisany na taśmie był czytelny, kiedy oplatał pałeczkę o określonej średnicy, zaś po rozwinięciu taśmy litery nie układały się w sensowną treść. [przypis edytorski]
Scyta — mieszkaniec Scytii, członek starożytnego plemienia Scytów, którzy 700 lat p.n.e. najechali m.in. ziemie polskie, co w sarmatyzmie dało podstawę dla genealogicznych rojeń o pochodzeniu szlachty polskiej. [przypis edytorski]
Scyt — dziś popr.: Scyta, członek koczowniczych ludów zamieszkujących w starożytności stepy środkowej Eurazji, na płn. i wsch. od Morza Czarnego. [przypis edytorski]
Scytia — staroż. nazwa stepów środkowej Eurazji, na płn. i wsch. od Morza Czarnego, zamieszkiwanych przez koczownicze ludy Scytów. [przypis edytorski]
Scytia — stepowa część Eurazji zamieszkiwana w starożytności przez koczownicze ludy Scytów: na północ od Morza Czarnego, Kaukazu i Wyżyny Irańskiej, tj. tereny ob. Ukrainy, płd. Rosji i Kazachstanu. [przypis edytorski]
Scytia — tak starożytni Grecy i Rzymianie nazywali ziemie położone na północ od Morza Czarnego, dzikie i słabo znane. [przypis edytorski]
Scytowie — koczownicze ludy irańskie zamieszkujące w starożytności stepy środkowej Eurazji, na płn. i wsch. od Morza Czarnego. [przypis edytorski]
Scytowie — koczownicze ludy irańskie zamieszkujące w starożytności stepy środkowej Eurazji, na północ i wschód od Morza Czarnego. [przypis edytorski]
Scytowie — koczownicze ludy irańskie zamieszkujące w starożytności stepy środkowej Eurazji, od wybrzeży Morza Czarnego po Morze Aralskie, Syr-darię i Amu-darię. [przypis edytorski]
Scytowie — koczownicze ludy irańskie zamieszkujące w starożytności stepy środkowej Eurazji, od wybrzeży Morza Czarnego po Morze Aralskie, Syr-darię i Amu-darię. [przypis edytorski]
Scytowie — koczownicze ludy irańskie zamieszkujące w starożytności stepy środkowej Eurazji, od wybrzeży Morza Czarnego po Morze Aralskie, Syr-darię i Amu-darię; na części terenów zamieszkałych przez Scytów powstały osady i miasta założone przez osadników greckich, m.in. na wybrzeżach Krymu. [przypis edytorski]
Scytowie — koczownicze ludy irańskie zamieszkujące w starożytności stepy środkowej Eurazji. [przypis edytorski]
Scytowie, lp r.m. Scyta — wojowniczy koczownicy pochodzenia irańskiego, zamieszkujący w starożytności ziemie położone na północ i wschód od Morza Czarnego. [przypis edytorski]
scytyjscy — pochodzący ze Scytii, staroż. krainy położonej na północ od Morza Czarnego, stanowiącej część Starożytnego Iranu (którego drugą, płd.-zach. część stanowiła Partia, zamieszkała przez Partów); tereny Scytii obejmowały dzisiejsze kraje: płn. Kaukaz z Azerbejdżanem i Gruzją, Kazachstan, płd. Rosję, Ukrainę, Białoruś i Polskę aż do Bałtyku, zw. wówczas Oceanem Sarmackim; płd. Ukraina i Bułgaria stanowiły Scytię Mniejszą. [przypis edytorski]
sczerniały — taki, który stał się ciemniejszy niż poprzednio bądź czarny. [przypis edytorski]
sczesnąć właśc. sczeznąć — umrzeć, zginąć. [przypis edytorski]
sczeźnij — umrzyj, przepadnij; forma rozkaźnika od sczeznąć. [przypis edytorski]
sczeza (daw.) — czeźnie, niknie, ginie. [przypis edytorski]
sczezają — od starop. sczeznąć: umrzeć. [przypis edytorski]
sczezły — zmarniały; zniszczony. [przypis edytorski]
sczeznąć (daw.) — umrzeć. [przypis edytorski]
sczeznąć (daw.) — umrzeć, zdechnąć. [przypis edytorski]
sczeznąć (daw.) — umrzeć, zginąć. [przypis edytorski]
sczeznąć (daw.) — umrzeć, zginąć; tu: przenośnie jako zniknąć, przepaść. [przypis edytorski]
sczeznąć — osłabnąć, opaść z sił, zginąć. [przypis edytorski]
sczeznąć — umrzeć, zginąć. [przypis edytorski]
sczeznąć — zmarnować się; zginąć. [przypis edytorski]
sczeznąć — zmniejszyć się, osłabnąć; przestać istnieć, zniknąć. [przypis edytorski]
sczołgać się — dziś: przeczołgać się. [przypis edytorski]
sczynić (daw.) — zrobić. [przypis edytorski]
sczynki (gw.) — plewy. [przypis edytorski]
sdajus'! (ros.) — poddaje się. [przypis edytorski]
SDG — (z niem.) Sanitatsdienstgrade, sanitariusz SS. [przypis edytorski]
SDP (niem. Sozialdemokratische Partei Deutschlands) — Socjaldemokratyczna Partia Niemiec; założona w 1875, najstarsza z działających w Niemczech partia polityczna, mająca profil centrolewicowy. [przypis edytorski]
SD — skrót od socjaldemokracja. [przypis edytorski]
Sébastiani, Horace (1772–1851) — francuski wojskowy, dyplomata i polityk; generał dywizji, marszałek Francji. [przypis edytorski]
sėbrai — draugai, bičiuliai. [przypis edytorski]
sėbras (brus.) — blogų darbų dalyvis, bendrininkas. [przypis edytorski]
sėdėti ant vietos — sėdeti vietoje, nieko neveikti. [przypis edytorski]
sędomierski — dziś popr.: sandomierski. [przypis edytorski]
sėdyklė — sėdynė. [przypis edytorski]
sędźtwo a. sędztwo (daw.) — także: sęstwo; sędziostwo, urząd sędziego. [przypis edytorski]
sędzia pijących — magister bibendi, rex bibendi a. arbiter bibendi, osoba kierująca przebiegiem uczty, w tym tempem i kolejnością wznoszenia toastów. [przypis edytorski]
sędzia pokoju — w krajach anglosaskich: sędzia najniższej instancji; należą do niego sprawy cywilne mniejszej wagi i drobne wykroczenia. [przypis edytorski]
sędzia pokoju — wybieralny sędzia najniższej instancji, orzekający o winie w sprawach drobnych przestępstw i wykroczeń. [przypis edytorski]
sędzie — dziś: sędziowie. [przypis edytorski]
sędzielizna (daw.) — siwizna (tu mowa o śniegu bądź szadzi na gałęziach). [przypis edytorski]
sędzielizna (daw.) — szron. [przypis edytorski]
Sędziwój z Ostroroga (1375–1441) — wojewoda poznański w latach 1406–1441, włączony do sztabu Jagiełły w czasie wojny polsko-krzyżackiej. [przypis edytorski]
sędziwszy — starszy. [przypis edytorski]
sędziwy — bardzo stary. [przypis edytorski]
sędziwy (książk.) — bardzo stary, taki, który żyje już bardzo długo. [przypis edytorski]
sędziwy — stary. [przypis edytorski]
Ségur, Philippe Paul de (1780–1873) — francuski wojskowy i historyk, adiutant Napoleona. [przypis edytorski]
sękacz — tu: sękaty kij. [przypis edytorski]
sękiel a. szenkiel (z niem. Schenkel) — wystająca z piasty część osi, na której obraca się koło wozu. [przypis edytorski]
sękiel a. szenkiel (z niem. Schenkel) — wystająca z piasty część osi, na której obraca się koło wozu. [przypis edytorski]
sękiel (daw., gw.) — część osi, na której obraca się koło. [przypis edytorski]
Sękowski, Józef (1800–1858) — polski egiptolog, poeta, profesor uniwersytetu w Petersburgu, carski cenzor. [przypis edytorski]
sęk — tu: problem. [przypis edytorski]
sęp (gw.) — zasępienie, zmartwienie. [przypis edytorski]
sępić (daw.) — zaciemniać. [przypis edytorski]
sępny (daw.) — ponury, posępny, zasępiony. [przypis edytorski]
sępów urubu (Cathartes atratus) — w ob. klasyfikacji: Coragyps atratus, sępnik czarny (urubu czarny), ptak z rodziny kondorów o czarnym upierzeniu, występujący w Ameryce Środkowej i Południowej. [przypis edytorski]
sępu — dziś popr. forma C. lp: sępowi. [przypis edytorski]
sępu — dziś popr. forma D.lp: sępa. [przypis edytorski]
sępy — dziś popr. N. lm: sępami. [przypis edytorski]
sęstwo — urząd sędziowski. [przypis edytorski]
Sę-Symonistka (właśc. saintsimonistka) — wyznawczyni doktryny Henri de Saint-Simona (1760–1825), socjalisty utopijnego, głoszącego ideały braterstwa i równości (najważniejsze dzieła: Système industriel; Catéchisme industriel; Nouveau Christianisme); tu przen. oznacza żartobliwie tyle, co: rewolucjonistka, feministka. [przypis edytorski]
