Przekaż 1,5% Wolnym Lekturom!
Wsparcie nic nie kosztuje! Wystarczy w polu „Wniosek o przekazanie 1,5% podatku” wpisać nasz KRS: 0000070056
Każda kwota się liczy! Dziękujemy!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza | przypisy tradycyjne
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | czeski | dawne | drukarstwo, drukowany | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | staropolskie | szwedzki | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie | żeglarskie
Według języka: wszystkie | English | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 11662 przypisów.
spowszednieć — stać się zwyczajnym, utracić czar nowości. [przypis edytorski]
spoźniony — dziś popr. pisownia: spóźniony. [przypis edytorski]
spoza ogrodzenia — dziś raczej: zza ogrodzenia. [przypis edytorski]
spozierać (daw., gw.) — patrzeć, spoglądać. [przypis edytorski]
spozierać (daw., gw.) — spoglądać. [przypis edytorski]
spozierać (daw.) — patrzeć. [przypis edytorski]
spozierać (daw.) — spoglądać, patrzeć. [przypis edytorski]
spozierać (daw.) — spoglądać. [przypis edytorski]
spozierać (gw.) — patrzeć. [przypis edytorski]
spozierać (gw.) — spoglądać, patrzeć. [przypis edytorski]
spozierać (gw.) — spoglądać. [przypis edytorski]
spozierać — patrzeć. [przypis edytorski]
spozierać — spoglądać. [przypis edytorski]
spozierały — patrzyły, spoglądały. [przypis edytorski]
spoznała — rozpoznała. [przypis edytorski]
S. P. Q. R (łac.) — skrót od Senatus populusque Romanus, tj. senat i lud rzymski. [przypis edytorski]
sprać — pobić kogoś dotkliwie. [przypis edytorski]
spragilas — senoviškas įrankis javams kulti rankomis. [przypis edytorski]
spragnionym jest — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: spragniony jestem. [przypis edytorski]
spraktykować — tu: utwierdzić, całkowicie przeciągnąć na swoją stronę, rozpracować. [przypis edytorski]
spraktykować — uczynić, sprawić. [przypis edytorski]
sprandininkas — kas taiso sprandus, masažuotojas. [przypis edytorski]
spraszać się — odmówić, wykręcić się. [przypis edytorski]
sprawą (daw.) — w szyku. [przypis edytorski]
sprawa „Alabamy” — podczas amerykańskiej wojny secesyjnej (1861–65) po stronie zbuntowanych stanów walczyły krążowniki parowe budowane i wyposażane na zamówienie w stoczniach Wlk. Brytanii, która oficjalnie deklarowała neutralność. Najskuteczniejszy z nich, „Alabama”, zatopił na Atlantyku i Pacyfiku ponad 60 statków handlowych Unii. Po wojnie rząd USA wysunął wobec rządu Wlk. Brytanii roszczenia za złamanie neutralności i skutki działań okrętów konfederackich, tzw. „roszczenia »Alabamy«”. Ostatecznie oba państwa uzgodniły, że sprawa zostanie osądzona przez powołaną w tym celu międzynarodową komisję. W 1872 w Genewie uznała ona działania Wlk. Brytanii za umyślne i przyznała St. Zjednoczonym kwotę 15,5 mln dolarów odszkodowania za straty bezpośrednie. [przypis edytorski]
sprawa Aresa — bitwa, potyczka (od imienia gr. boga wojny). [przypis edytorski]
sprawa Calasów — sprawa Jeana Calas, hugenoty, oskarżonego w 1762 o zamordowanie swego syna, Marc-Antoine'a zamierzającego rzekomo przejść na katolicyzm (Marc-Antoine najprawdopodobniej popełnił samobójstwo lub padł ofiarą napadu); ojca torturowano, po czym połamano kołem, z syna uczyniono katolickiego świętego-męczennika, jego młodszego brata, Pierre'a zmuszono do konwersji na katolicyzm, wszystkich członków rodziny dotknęły represje; Wolter zapoczątkował protesty przeciwko zarzutom i skazaniu, napisał Traktat o tolerancji (1763), nagłośnił sprawę w całej Europie i doprowadził do apelacji i pełnej rehabilitacji Jeana Calasa (1765); proces Calasa stał się symbolem walki francuskich środowisk liberalnych z fanatyzmem religijnym. [przypis edytorski]
sprawa Calasów — sprawa Jeana Calas, hugenoty, oskarżonego w 1762 r. o zamordowanie swego syna, Marc-Antoine'a zamierzającego rzekomo przejść na katolicyzm (Marc-Antoine najprawdopodobniej popełnił samobójstwo lub padł ofiarą napadu); ojca połamano kołem dla uświetnienia uroczystości dwudziestej rocznicy rzezi hugenotów, z syna uczyniono katolickiego świętego-męczennika, jego młodszego brata, Pierre'a zmuszono do konwersji na katolicyzm, wszystkich zresztą członków rodziny dotknęły represje; w związku z tą sprawą Voltaire napisał Traktat o tolerancji w 1763 r., a w 1765 r. doprowadził do rehabilitacji Jeana Calasa przez fr. parlament. [przypis edytorski]
sprawa (daw.) — porządek. [przypis edytorski]
sprawa (daw.) — rządy. [przypis edytorski]
sprawa (daw.) — szyk, organizacja. [przypis edytorski]
sprawa (daw.) — szyk, przygotowanie. [przypis edytorski]
sprawa (daw.) — szyk. [przypis edytorski]
sprawa (daw.) — tu: bitwa. [przypis edytorski]
sprawa (daw.) — tu: szyk bojowy. [przypis edytorski]
sprawa (daw.) — zarządzanie. [przypis edytorski]
Sprawa Dołęgi — powieść autorstwa Józefa Weyssenhoffa, opublikowana w 1901 r. [przypis edytorski]
sprawa Dreyfusa — Alfreda Dreyfusa (1859–1935), francuskiego oficera o żydowskich korzeniach, fałszywie oskarżono o szpiegowanie na rzecz Niemiec i skazano za zdradę; jego sprawa wzbudziła we Francji gorące emocje, ujawniając m.in. drzemiący w społeczeństwie antysemityzm; do obrońców niesłusznie skazanego oficera należał pisarz Emil Zola, który przy tej okazji napisał swój słynny artykuł J'accuse! (Oskarżam!). [przypis edytorski]
sprawa Dreyfusa — skandal polityczny w XIX-wiecznej Francji, związany z niesłusznym oskarżeniem o szpiegostwo oficera żydowskiego pochodzenia Alfreda Dreyfusa i z trudnościami w uzyskaniu jego rehabilitacji. [przypis edytorski]
sprawa Dreyfusa — sprawa Alfreda Dreyfusa (1859–1935), francuskiego oficera pochodzenia żydowskiego, oskarżonego o szpiegostwo na rzecz Niemiec, skazanego na dożywotni pobyt w kolonii karnej w 1894, ułaskawionego w 1906; sprawa podzieliła społeczeństwo francuskie, prowokując wielu intelektualistów do ostrych wypowiedzi (Dreyfusa bronili m. in. Emil Zola i Marcel Proust). [przypis edytorski]
sprawa gardłowa — sprawa, w której grozi kara śmierci. [przypis edytorski]
sprawa Sirvenów — sprawa rodziny Pierre-Paula Sirvena (1709–1777), hugenoty, którego jedna z trzech córek, Elisabeth, była upośledzona umysłowo; w 1760, w wieku 21 lat, zniknęła, jak się okazało, uprowadzona do specjalnego katolickiego klasztoru; w wyniku złego traktowania doznała załamania psychicznego i po pół roku została zwolniona; Sirven publicznie potępił jej potraktowanie, w odpowiedzi na co władze kościelne oskarżyły go o znęcanie się nad córką w celu zapobieżenia jej konwersji na katolicyzm; w 1762 Elisabeth ponownie zniknęła, jej ciało znaleziono w studni; wydano rozkaz aresztowania rodziny, oskarżonej o wspólne zamordowanie Elisabeth, ale udało im się uciec na czas; w zaocznym wyroku skazano ojca na łamanie na kołem, matkę na powieszenie, a dwie córki na wygnanie; Wolter zaangażował się w sprawę ich obrony, m.in. w Traktacie o tolerancji; po rehabilitacji Calasa Sirven, którego żona zmarła na wygnaniu, powrócił do kraju i oddał się do dyspozycji władz, został aresztowany i wkrótce zwolniony; w 1771 sąd unieważnił pierwotny wyrok i zrehabilitował całą rodzinę. [przypis edytorski]
sprawa (starop.) — tu: dowództwo; pod twą sprawą: pod twym dowództwem. [przypis edytorski]
sprawa Studzieńca — przy wsi Studzieniec, położonej pomiędzy Warszawą a Łodzią, w 1876 Towarzystwo Osad Rolnych i Przytułków Rzemieślniczych założyło pierwszy na ziemiach polskich zakład poprawczy dla nieletnich przestępców. Miał formę osady, z domkami dla grup wychowanków, ze szkołą, ogrodem i parkiem. W 1929 odbył się głośny proces sądowy, w którym skazano dyrektora i 10 pracowników placówki za głodzenie, bicie i inne formy znęcania się nad podopiecznymi, zaś zakład przeszedł pod bezpośredni zarząd Ministerstwa Sprawiedliwości. [przypis edytorski]
Sprawa szefa sztabu generalnego Redla — w oryg. Der Fall des Generalstabschefs Redl; wyd. w 1924 roku książka ukazująca kulisy największej afery szpiegowskiej przed wybuchem I wojny światowej: pułkownik Alfred Redl, szef sztabu generalnego VIII korpusu armii austro-węgierskiej w Pradze, okazał się pracować jako szpieg na rzecz Rosji carskiej; po zdemaskowaniu 25 maja 1913 popełnił samobójstwo. Niezwłocznie po samobójstwie Kisch opublikował serię artykułów na ten temat w czasopiśmie praskim „Bohemia”, dziesięć lat później książkę, po polsku noszącą również tytuł Z tajników szpiegostwa. [przypis edytorski]
sprawa — tu: rządy. [przypis edytorski]
sprawa — tu: szyk bojowy. [przypis edytorski]
sprawa Wrześni (1901) — strajk uczennic i uczniów szkoły we Wrześni skierowany przeciw germanizacji szkół. Kiedy niemiecki nauczyciel wymierzył karę cielesną dzieciom za odmowę odpowiadania w języku niemieckim na lekcji religii, przed szkołą zebrał się wzburzony tłum rodziców. Uczestników zajść władze niemieckie ukarały więzieniem i grzywnami. [przypis edytorski]
sprawca (daw.) — ten, kto kieruje a. rządzi czymś. [przypis edytorski]
sprawca (daw.) — ten, kto kieruje a. rządzi czymś. [przypis edytorski]
sprawca (daw.) — tu: zarządca. [przypis edytorski]
sprawca (daw.) — zarządca. [przypis edytorski]
sprawca — tu: ten, co „sprawia”, tzn. ustawia szyk bojowy. [przypis edytorski]
sprawca — tu: zarządca. [przypis edytorski]
sprawdzili — czasownik z partykułą pytajną -li. [przypis edytorski]
Sprawedływe każete, pane. Ne cii teper lude, szczo buwały (z ukr.) — Sprawiedliwie mówicie, panie. Nie tacy teraz ludzie, jak kiedyś. [przypis edytorski]
sprawiać (daw.) — organizować. [przypis edytorski]
sprawiać się (daw.) — tu: tłumaczyć się, usprawiedliwiać się. [przypis edytorski]
sprawiać — tu: przygotowywać; ustawiać. [przypis edytorski]
sprawiała na niego niesamowite wrażenie — dziś popr.: sprawiała na nim niesamowite wrażenie. [przypis edytorski]
sprawiał woje — dziś: sprawiał wojów (wojowników). [przypis edytorski]
sprawiały na niego wrażenie — popr.: sprawiały na nim wrażenie. [przypis edytorski]
sprawić (daw.) — przygotować do zarżnięcia. [przypis edytorski]
sprawić (daw.) — przygotować, zorganizować. [przypis edytorski]
sprawić (daw.) — tu: uformować szyk. [przypis edytorski]
sprawić „gips” (daw. pot.) — sprawić nieprzyjemną niespodziankę; por. „ładny gips!”. [przypis edytorski]
sprawić (gw.) — przygotować (tu w znaczeniu: do zarżnięcia). [przypis edytorski]
sprawić łaźnię — tu przen.: dać lanie, mocno zbić. [przypis edytorski]
sprawić się (daw.) — sformować szyk. [przypis edytorski]
sprawić się (daw.) — spełnić powinności a. obowiązki. [przypis edytorski]
sprawić (starop.) — zdziałać. [przypis edytorski]
sprawić — tu: czynić, ustanowić. [przypis edytorski]
sprawić — tu: wyprawić. [przypis edytorski]
sprawić — tu: zamęczyć, oprawić jak zwierzę. [przypis edytorski]
sprawić — zdziałać. [przypis edytorski]
sprawię ci wały (daw. pot.) — zbiję cię, spuszczę ci lanie. [przypis edytorski]
sprawiedliwą karę (…) ponoszę — podwójne nawiązanie biblijne: do siedmiu lat tłustych i siedmiu lat chudych (sen faraona, zinterpretowany przez Józefa, a przepowiadający głód w Egipcie) oraz do plag zsyłanych na Egipt po to, by faraon pozwolił Żydom opuścić Egipt pod przewodnictwem Mojżesza. [przypis edytorski]
sprawiedliwemi — daw. forma N. i Msc. lm przymiotników r.ż. i r.n.; dziś tożsama z r.m.: sprawiedliwymi. [przypis edytorski]
Sprawiedliwie gadają Piotr (gw.) — Piotr mówi prawdę. [przypis edytorski]
sprawiedliwi to łagodni, jak powiada Homer — takiej frazy w zachowanych tekstach Homera nie ma, choć w Odysei występuje określenie „zuchwali, dzicy i niesprawiedliwi” (VI 120 oraz IX 175). [przypis edytorski]
sprawiedliwo (gw.) — sprawiedliwie. [przypis edytorski]
sprawiedliwość — hebr. משפט (miszpat): 'prawo, sąd, wyrok'. [przypis edytorski]
Sprawiedliwość i boska Zemsta ścigające Zbrodnię — obraz Pierre-Paula Prud'hona z 1808, przedstawiający uciekającego zbrodniarza i ścigające go dwie uskrzydlone postacie, z których jedna trzyma w ręce pochodnię, a druga miecz, a pod nimi jako Ofiara leży na ziemi młody nagi mężczyzna; obecnie w Luwrze w Paryżu. [przypis edytorski]
Sprawiedliwość wynosi naród, a mizerne ludzie grzech czyni — Prz 14, 34. [przypis edytorski]
sprawiedliwy człowiek zakwitnie w zebraniu Pańskim nie inaczej jako gałąź palmowa kwitnie na drzewie swoim — Ps 91, 13. [przypis edytorski]
sprawiemy — dziś popr. forma 3.os.lm. cz. przysz.: sprawimy. [przypis edytorski]
sprawił, iż duże głazy leciały z nieba na uchodzący przed nim hufiec nieprzyjaciół; po czym (…) zatrzymał słońce i księżyc, aby ich wygnieść do reszty… — podczas bitwy z Amorytami pod Gibeonem (Joz 10, 10–13). [przypis edytorski]
sprawion (daw.) — dziś: sprawiony. [przypis edytorski]
sprawiony (starop.) — przygotowany. [przypis edytorski]
sprawiony (starop.) — tu: poinformowany. [przypis edytorski]
sprawować się (daw.) — bronić się, przedstawiając swoją sprawę. [przypis edytorski]
sprawować — tu: powozić. [przypis edytorski]
sprawowały tu rządy nasze Piastówny — m.in. Świętosława, siostra Bolesława Chrobrego, żona i matka skandynawskich królów. [przypis edytorski]
sprawuje (starop.) — sprawia; czyni. [przypis edytorski]
sprawunki — zakupy. [przypis edytorski]
sprawy — czyny; por. (czyjeś) sprawki. [przypis edytorski]
sprawy pożytków pospolitych — interesy publiczne. [przypis edytorski]
sprężyna — tu: spust. [przypis edytorski]
sprecyzjowałem — dziś popr.: sprecyzowałem. [przypis edytorski]
sprecyzjowanie — dziś popr.: sprecyzowanie. [przypis edytorski]
