Przypisy

ex semine viri cum ursa (łac.) — z ojca człowieka, z matki niedźwiedzicy. [przypis redakcyjny]

exsequi mandata (łac.) — wykonać rozkazy. [przypis redakcyjny]

extemporale (łac.) — tu: praca piśmienna. [przypis redakcyjny]

extemporaneos discursus (łac.) — nieprzygotowanych rozmów. [przypis redakcyjny]

extemporaneus (łac.) — człowiek piszący bez przygotowania. [przypis redakcyjny]

ex tempore (łac.) — natychmiast, nie namyślając się. [przypis redakcyjny]

extorquebant (łac.) — wydzierali. [przypis redakcyjny]

extra materiam (łac.) — poza treścią, poza tematem. [przypis redakcyjny]

extra muros (łac.) — poza murami (roz[umie] się: katolicyzmu). [przypis redakcyjny]

extra orbitam ordinationis (łac.) — poza zakres ustaw ordynacji (Myszkowskich). [przypis redakcyjny]

extra patriam (łac.) — za granicę. [przypis redakcyjny]

extra sphaeram (łac.) — nawiasowo. [przypis redakcyjny]

Extrema necessitas extremis nititur rationibus (łac.) — tonący brzytwy się chwyta; dosł. ostateczna konieczność sięga po ostateczne środki. [przypis redakcyjny]

extremis laborans (łac.) — ostatkami robiąca. [przypis redakcyjny]

extremis laborantem (łac.) — ostatecznie ginącą. [przypis redakcyjny]

exuere (łac.) — zdjąć z siebie. [przypis redakcyjny]

exules (łac.) — wygnańcy, uchodźcy. [przypis redakcyjny]

ex voto promissi (łac.) — z uczynionej obietnicy. [przypis redakcyjny]

facile credo (łac.) — łatwo wierzę. [przypis redakcyjny]

facilius est consolari afflictum, guam sustinere (łac.) — łatwiej pocieszać strapionego, niż podnieść. [przypis redakcyjny]

Facilius est errare naturam, quam ut dissimilem sui princeps possit formare Rempublicam (łac.) — łatwiej jest zbłądzić naturze, niż żeby panujący mógł uformować rzeczpospolitą niepodobną do siebie. [przypis redakcyjny]

factiosus (łac.) — intrygant. [przypis redakcyjny]

facultatem (łac.) — swobodę. [przypis redakcyjny]

facultates (łac.) — dostatki. [przypis redakcyjny]

facunde, erudite (łac.) — wymownie, uczenie. [przypis redakcyjny]

facundia (łac.) — wymowa. [przypis redakcyjny]

facundissima oratione (łac.) — kształtem nader ozdobnym. [przypis redakcyjny]

fakcja (z łac. factio: grupa, koteria) — tu: intryga. [przypis redakcyjny]

fakcje (z łac.) — intrygi stronnictw, wichrzycielstwo. [przypis redakcyjny]

fakcyja (z łac.) — intryga. [przypis redakcyjny]

faktorii (z łac. facere: robić, czynić; daw.) — placówka handlowa w krajach kolonialnych. [przypis redakcyjny]

fatalem dissidiorum, diffidentiae, discordiae civilis procellam sedare in pectoribus hominum sua mansuetudine (łac.) — uśmierzyć w sercach ludzkich łagodnością swoją zgubną burzę zatargów nieufności i niezgody obywatelskiej. [przypis redakcyjny]

fatigati (łac.) — zmęczeni. [przypis redakcyjny]

fatigatus (łac.) — zmęczony. [przypis redakcyjny]

fawor (daw., z łac.) — przychylność. [przypis redakcyjny]

fax et tuba (łac.) — pochodnią i surmą. [przypis redakcyjny]

februarii (łac.) — lutego. [przypis redakcyjny]

feliciori tempore (łac.) — w pomyślniejszych okolicznościach. [przypis redakcyjny]

ferreus (…) fastus (łac.) — żelazny Mars depce i za nic ma złote przepychy. [przypis redakcyjny]

ferwor (z łac.) — zapał. [przypis redakcyjny]

feudum (z łac.) — lenno. [przypis redakcyjny]

fiat lux (łac.) — niech się stanie światło. [przypis redakcyjny]

Fiat sancta voluntas Dei (łac.) — niech się stanie święta wola Boga. [przypis redakcyjny]

Fiat voluntas tua, Domine (łac.) — Niech się dzieje wola Twoja, Panie. [przypis redakcyjny]

fide, honore et conscientia (łac.) — wiarą, czcią i sumieniem. [przypis redakcyjny]

fideli opera (łac.) — rzetelną pracą. [przypis redakcyjny]

fidem Reipublicae (łac.) — kredyt Rzeczypospolitej. [przypis redakcyjny]

fides penes autorem (łac.) — wiarygodność od autora zależy. [przypis redakcyjny]

figuraliter (łac.) — przenośnie. [przypis redakcyjny]

filialem (…) amorem (łac.) — synowska miłość. [przypis redakcyjny]

filiis (łac.) — synami. [przypis redakcyjny]

finalnie (z łac.) — ostatecznie. [przypis redakcyjny]

finem citias inveniet, quam modum (łac.) — prędzej znajdzie kres niż miarę. [przypis redakcyjny]

firmaret potentiam (…) (łac.) — umocnił władzę… drogą prośby władał. [przypis redakcyjny]

firmare tyrannidem (łac.) — utrwalić tyranię. [przypis redakcyjny]

firmissime negat (łac.) — stanowczo przeczy. [przypis redakcyjny]

firmiter (łac.) — mocno. [przypis redakcyjny]

flagelanci (z łac.) — biczownicy. [przypis redakcyjny]

flectere persuasionibus (łac.) — nakłonić namową. [przypis redakcyjny]

flexibilis (łac.) — chwiejny. [przypis redakcyjny]

florem aetatis cum dispendio (łac.) — kwiat wieku z utratą. [przypis redakcyjny]

florem (łac.) — kwiat. [przypis redakcyjny]

floresy (z łac. flores: kwiaty) — ozdoby, ornamenty przedstawiające gałązki, łodygi i kwiaty. [przypis redakcyjny]

floruit (łac.) — kwitła. [przypis redakcyjny]

fluks (daw., z łac.) — bieg. [przypis redakcyjny]

foederati (łac.) — sprzymierzeni. [przypis redakcyjny]

foliał (z łac. folium: liść) — stara księga wielkich rozmiarów (o formacie arkusza złożonego na pół, czyli ok. 40 na 50 cm.; dziś format taki oznacza się jako A2). [przypis redakcyjny]

fomes (łac.) — zarzewie, podnieta. [przypis redakcyjny]

Forma mentis aeterna (…) (łac.) — jako oblicza ludzkie, tak i wizerunki oblicza są niedołężne i znikome. Forma myśli nieśmiertelna, którą utrzymać i wyrazić możesz nie za pomocą obcej materii i sztuki, lecz własnymi twymi obyczajami. [przypis redakcyjny]

formastis (łac.) — złożyliście. [przypis redakcyjny]

formidabilis vicina potentia (łac.) — straszną jest potęga sąsiada. [przypis redakcyjny]

formidine poenae (łac.) — z obawy kary. [przypis redakcyjny]

Forsan (…) civitatem (łac.) — Może wypada wam wrócić do miasta. [przypis redakcyjny]

Fortes creantur fortibus et bonis est in iuvencis, est in equis patrum virtus, neque imbellem feroces progenerant aquilae columbam (łac.) — Bohater w bohaterskim odradza się synie./ W młodych źrebcach i byczkach krew ojców nie ginie;/ Śmiali orłowie, gdy się sparzą,/ Nie gołębia życiem obdarzą./ (Horacy, Pieśni, IV, 4, 29). [przypis redakcyjny]

fortitudo bellica (łac.) — męstwo wojenne. [przypis redakcyjny]

fortitudo (łac.) — męstwo. [przypis redakcyjny]

fortunae (łac.) — losu. [przypis redakcyjny]

fortuna (łac.) — szczęście. [przypis redakcyjny]

fortunat (daw., z łac.) — szczęśliwiec. [przypis redakcyjny]

fortuna (z łac.) — tu: szczęśliwy los. [przypis redakcyjny]

fortunny (z łac.) — szczęśliwy; por. Fortuna: bogini szczęścia w mitologii starożytnych Rzymian. [przypis redakcyjny]

forum (łac.) — miejsca sądu. [przypis redakcyjny]

forum (łac.) — sąd właściwy. [przypis redakcyjny]

fraterne (łac.) — po bratersku. [przypis redakcyjny]

fremebat popularitas (łac.) — sarkało pospolitactwo, szlachta. [przypis redakcyjny]

fremitus (łac.) — hałas. [przypis redakcyjny]

fremitus (łac.) — krzyk. [przypis redakcyjny]

fretum navigabile (łac.) — cieśnina żeglowna. [przypis redakcyjny]

fretus integritate conscientiae suae (łac.) — polegając na swym czystym sumieniu. [przypis redakcyjny]

Fridericus, Daniae rex (łac.) — Fryderyk, król Danii; tu: Fryderyk II, który założył twierdzę Kronburg w 1577 r. [przypis redakcyjny]

fructifera (łac.) — drzewa owocowe. [przypis redakcyjny]

fructum (łac.) — owoc, tu M. lm fructa: owoce. [przypis redakcyjny]

frukt (z łac.) — owoc, tu w M. lm wg odmiany łac.: frukta — owoce. [przypis redakcyjny]

Frustra Pygmaeus in Gigantem pugnat (łac.) — próżno karłowi z olbrzymem walczyć. [przypis redakcyjny]

fugatis aemulis (łac.) — rozproszywszy współzawodników. [przypis redakcyjny]

fuga (z łac.) — ucieczka. [przypis redakcyjny]

fugiendo pugnat, fugiendo vincit (łac.) — pierzchając walczy, pierzchając zwycięża. [przypis redakcyjny]

fui in Gallia: vidi milites (łac.) — byłem we Francji: widziałem żołnierzy. [przypis redakcyjny]

fui in Germania: vidi principes (łac.) — byłem w Niemczech: widziałem książąt. [przypis redakcyjny]

fui in Italia: vidi praesules (łac.) — byłem we Włoszech: widziałem biskupów. [przypis redakcyjny]