Przypisy

homo faber (łac.) — człowiek twórca, zręczny; określenie pochodzące od Bergsona i Schelera, początkowo odnoszone do człowieka pierwotnego, tworzącego narzędzia niezbędne do przeżycia. [przypis edytorski]

homo faber (łac.) — dosł.: człowiek zręczny, majster; przen. twórca, wytwórca, człowiek pracy: termin z zakresu antropologii, w której przeciwstawia się temu typowi człowieka homo ludens, tj. człowieka zabawy (oraz, z drugiej strony deus faber: boga twórcę). [przypis edytorski]

homo homini lupus (łac.) — człowiek człowiekowi wilkiem. [przypis edytorski]

homo (łac.) — określenie rodzaju ssaka naczelnego z rodziny człowiekowatych, jak w nazwie gatunku homo sapiens; tu: człowiek. [przypis edytorski]

homo liber (łac.) — człowiek wolny. [przypis edytorski]

Homo natus de muliere, brevi vivens tempore (łac.) — Człowiek urodzony z niewiasty żyje przez krótki czas; początek pierwszej strofy jest wolnym przekładem tego motta. [przypis edytorski]

homo nobilis (łac.) — szlachcic. [przypis edytorski]

homo novus (łac.) — dorobkiewicz (dosł.: człowiek nowy). [przypis edytorski]

homo novus (łac.) — nowy człowiek. [przypis edytorski]

Homo oeconomicus (łac.) — człowiek ekonomiczny (w ekonomii: koncepcja człowieka jako istoty racjonalnie dążącej do maksymalizacji osiąganych zysków, dokonującej wyborów ze względu na wartość ekonomiczną ich rezultatów). [przypis edytorski]

homo rapax (łac.) — człowiek zachłanny, żarłoczny. [przypis edytorski]

Homo sapiens (biol., łac.) — dosł. człowiek rozumny; gatunek ssaka, współtworzący z szympansami, gorylami oraz orangutanami rodzinę człowiekowatych (Hominidae: wielkie małpy); jedyny występujący współcześnie przedstawiciel rodzaju Homo. [przypis edytorski]

homo sapiens (łac.) — człowiek rozumny (nazwa człowieka jako gatunku). [przypis edytorski]

homo simplex (łac.) — prosty człowiek. [przypis edytorski]

homo sum et nihil humani a me alienum puto (łac.) — człowiekem jestem i nic, co ludzkie, nie jest mi obce. [przypis edytorski]

Homo sum, nihil humani a me alienum puto (łac.) — Człowiekiem jestem, nic, co ludzkie, nie jest mi obce. [przypis edytorski]

homunculus cerreus (łac.) — woskowy człowieczek. [przypis edytorski]

homunculus imbecilis (łac.) — człowieczek zidiociały; imbecylek; uzyskanie (zrodzenie) sztuczną drogą doświadczeń chemicznych homunkulusa: małego człowieczka, udaje się to m.in. Faustowi, tytułowej postaci dramatu Goethego. [przypis edytorski]

homunculus (łac.) — człowiek stworzony w sposób sztuczny, zwykle miniaturowy i bezpłciowy. [przypis edytorski]

homunculus (łac.) — człowiek stworzony w sposób sztuczny, zwykle miniaturowy i bezpłciowy. [przypis edytorski]

homunculus (łac.) — sztucznie stworzony, niewielki człowieczek. [przypis edytorski]

homunkulus (łac.) — dosł. człowieczek; jego wytworzenie, czyli sztuczne stworzenie „człowieka z probówki”, było marzeniem i celem alchemików; w literaturze udaje się to m.in. Faustowi, tytułowej postaci dramatu Goethego. [przypis edytorski]

homunkulus (z łac. ) — sztucznie stworzony, niewielki człowieczek. [przypis edytorski]

Homunkulus (z łac. ) — sztucznie stworzony, niewielki człowieczek. [przypis edytorski]

honeste (łac.) — z uszanowaniem. [przypis edytorski]

honestissime (łac.) — bardzo gościnnie. [przypis edytorski]

honestus (łac.) — dosł. uczciwy; tu określenie mieszczanina. [przypis edytorski]

honoratiores (łac.) — dostojnicy. [przypis edytorski]

Honores mutant mores (łac.) — godności zmieniają obyczaje. [przypis edytorski]

honorificabilitudinitatibus (łac.) — utworzony przez Szekspira celownik liczby mnogiej poświadczonego w śrdw. łacinie wyrazu honorificabilitudinitas (stan gotowości do przyjęcia zaszczytu), uważanego w tych czasach za najdłuższe ze znanych słów. [przypis edytorski]

honor Poloniae (łac.) — honor Polski. [przypis edytorski]

Horacy (65–8 p.n.e.) a. Quintus Horatius Flaccus (łac.) — rzymski poeta liryczny i satyryczny. [przypis edytorski]

horologium, lm: horologia (łac.) — zegar. [przypis edytorski]

horor (z łac. horror) — dreszcz, trwoga. [przypis edytorski]

horor (z łac. horror: dreszcz, trwoga) — tu: okropność. [przypis edytorski]

horrendum (łac.; lm: horrenda) — okropność, coś przerażającego. [przypis edytorski]

horrendum pudendum (łac.) — przerażający wstyd (srom, hańba). [przypis edytorski]

Horribile dictu et auditu (łac.) — okropnie mówić i słuchać. [przypis edytorski]

horribile dictu (łac.) — strach powiedzieć. [przypis edytorski]

horror religiosus (łac.) — groza religijna, strach religijny, dreszcz religijny. [przypis edytorski]

horror vacui (łac.) — lęk przed próżnią (pustką). [przypis edytorski]

horror vacui (łac.) — lęk przed pustką. [przypis edytorski]

horror vacui (łac.) — strach (lęk) przed pustką. [przypis edytorski]

hostis, hostis (łac.) — wróg, obcy; tu M. lm hostes: wrogowie. [przypis edytorski]

Hroudlandus, Britannici limitis praefectus (łac.) — Hroudland, prefekt granicy Brytanii. [przypis edytorski]

humanitas (łac.) — człowieczeństwo. [przypis edytorski]

humanum est (łac.) — jest rzeczą ludzką. [przypis edytorski]

humanum (łac.) — ludzkie. [przypis edytorski]

humiliate (…) capita vestra [deo] (łac.) — pochylcie głowy (przed bogiem); liturgiczne wezwanie do ukorzenia się, aktu pokory. [przypis edytorski]

hungaricum (łac.) — węgierskie; wino węgierskie, węgrzyn. [przypis edytorski]

hymen cornutum (łac.) — rogaty hymen; hymen tu: błona dziewicza. [przypis edytorski]

hypocaustum (łac.) — w starożytnych domach centralne ogrzewanie powietrzem krążącym w przewodach podłogowych i ściennych. [przypis edytorski]

hypogeum (łac.) — podziemie. [przypis edytorski]

iambus (łac.) — jamb: staroż. miara wiersza (stopa), złożona z dwóch sylab, krótkiej i długiej. [przypis edytorski]

ianitor (łac.) — odźwierny. [przypis edytorski]

idem (łac.) — tak samo. [przypis edytorski]

idem (łac.) — ten sam. [przypis edytorski]

idem (łac.) — to samo. [przypis edytorski]

idem velle [atque] idem nolle (łac.) — chcieć tego samego [oraz] tego samego nie chcieć; na tym polega mocna przyjaźń wg słów Sergiusza Katyliny (Salustiusz, De coniuratione Catilinae, XX 4). [przypis edytorski]

ideoplastia (z łac.) — ucieleśnienie idei dokonujące się poprzez osobę medium, rodzaj „wylewania się” energii (pobudzenie siły nerwowo-mięśniowej) poza organizm medium następujące pod wpływem wyobrażeń czy bodźców z zaświatów i objawiające się czynnościami mimowolnymi (i. pozytywna) lub zablokowaniem możności wykonania określonych czynności (i. negatywna); termin XIX-wiecznego mediumisty, Juliana Ochorowicza, związany z jego teorią zjawisk mediumicznych, Ochorowicz wyróżnił trzy rodzaje ideoplastii: bierną (wrażeń), czynną (ruchów) i materialną (troficzną). [przypis edytorski]

id est (łac.) — to jest. [przypis edytorski]

idiopatyczny (łac.) — o nieznanym pochodzeniu. [przypis edytorski]

idola maiora et minora (łac.) — idole większe i mniejsze. [przypis edytorski]

idola sua proiecta, Hamnon scilicet, Suentebuek, Vitelubbe, Radegast cum ceteris erexerunt (łac.) — porzuciwszy swoje bóstwa, to jest Hamnona, wznieśli inne, Suentebeka, Viteluba i Radegasta. [przypis edytorski]

ignis (łac.) — ogień, pożar. [przypis edytorski]

ignorabimus (łac.) — 1 os. lm cz.przysz., nie będziemy wiedzieli, tu w znaczeniu: nie uda nam się dowiedzieć. [przypis edytorski]

ignorabimus (łac.) — nie będziemy wiedzieli. [przypis edytorski]

ignorantia legis (łac.) — nieznajomość prawa. [przypis edytorski]

ignoratio elenchi (łac.) — zgubienie wątku rozumowania, rozmijanie się z meritum sprawy. [przypis edytorski]

Ilex paraguanensis (łac., bot.) — ostrokrzew paragwajski; jego potoczna hiszpańska nazwa to yerba mate, a portugalska erva-mate. [przypis edytorski]

Iliacos intra muros peccatur et extra (łac.) — Wewnątrz trojańskich murów błądzą i poza nimi (Horacy, Listy, I, 2, w. 16). [przypis edytorski]

illustris (łac.) — oświecony. [przypis edytorski]

illustrissimus princeps (łac.) — najjaśniejszy książę. [przypis edytorski]

iluminaci a. Zakon Iluminatów (z łac. illuminatus: oświecony) — tajne stowarzyszenie założone w Bawarii w 1776, mające na celu propagowanie oświeceniowych idei równości i racjonalizmu; w 1784 razem z innymi tajnymi stowarzyszeniami zakazane przez państwo i zlikwidowane. [przypis edytorski]

imaginacja (z łac.) — tu: wyobrażenie, pomysł. [przypis edytorski]

imaginacja (z łac.) — wyobraźnia. [przypis edytorski]

imaginacja (z łac.) — wyobraźnia, wyobrażenie. [przypis edytorski]

imagines mortuorum (łac.) — widma zmarłych. [przypis edytorski]

imaginować sobie (daw., z łac.) — wyobrażać sobie. [przypis edytorski]

imaginować (z łac.) — wyobrażać. [przypis edytorski]

imainacja (z łac. imaginatio) — wyobraźnia. [przypis edytorski]

imainować a. imaginować (z łac. imaginare) — wyobrażać sobie. [przypis edytorski]

imainować sobie (daw., z łac.) — imaginować sobie, wyobrażać sobie. [przypis edytorski]

imainować sobie (z łac.) — wyobrażać sobie. [przypis edytorski]

imainować (z łac.) — popr. imaginować, wyobrażać. [przypis edytorski]

imainować (z łac.) — wyobrażać sobie. [przypis edytorski]

imbecilitas praecox (łac.) — określenie niewystępujące we współczesnej medycynie, oznaczające przedwczesną degenerację umysłową. [przypis edytorski]

imberbis iuvenis custode remoto (łac.) — w młodym wieku pozbawiony opieki. [przypis edytorski]

imfamia (z łac.) — hańba, niesława, pozbawienie praw. [przypis edytorski]

imitari (łac.) — naśladować. [przypis edytorski]

immunitas (łac.) — nietykalność, przywilej. [przypis edytorski]

impacjencja (z łac.) — niecierpliwość. [przypis edytorski]

imparitatem (łac.) — nierówność; tu: o zarzucie niższości stanu. [przypis edytorski]

impedimenta (z łac.) — przeszkody. [przypis edytorski]

impedimentum (łac.) — bagaż, przeszkoda. [przypis edytorski]

impedimentum (łac.) — przeszkoda, kłopot. [przypis edytorski]

impediment (z łac.) — przeszkoda. [przypis edytorski]

impedyment (z łac.) — zawada, przeszkoda. [przypis edytorski]

imperatywny (z łac.) — rozkazujący; stanowczy. [przypis edytorski]

imperatyw (z łac.) — nakaz, zasada. [przypis edytorski]