Przypisy

ornament (z łac.) — strój, ubiór. [przypis redakcyjny]

ornament (z łac.) — strój, ubranie. [przypis redakcyjny]

os de ossibus (łac.) — kość z kości. [przypis redakcyjny]

os de ossibus nostris (łac.) — kość z kości naszych. [przypis redakcyjny]

O, terąue quaterąue beati (łac.) — o, trzy razy i cztery razy błogosławieni, szczęśliwi. [przypis redakcyjny]

o virtus, ego te dominam putabam, et tu es serva fortunae (łac.) — o cnoto, ja cię miałem za panią losu, a ty jesteś jego służebnicą. [przypis redakcyjny]

pacifice (łac.) — spokojnie. [przypis redakcyjny]

pacjent (z łac.) — tutaj: osoba prawująca się, klient. [przypis redakcyjny]

pacta (łac.) — układy. [przypis redakcyjny]

pactum (łac.) — sojusz. [przypis redakcyjny]

pactum (łac.) — układ. [przypis redakcyjny]

pactum (łac.) — umowa. [przypis redakcyjny]

pakta konwenta (z łac.) — umowa, ugoda, układy. [przypis redakcyjny]

palam (łac.) — jawnie. [przypis redakcyjny]

palestra (z łac.) — w Polsce szlacheckiej zgromadzenie prawników oraz ich pomocników (dependentów) i uczniów przy trybunałach. [przypis redakcyjny]

palka (z łac.) — podwójna, kwadratowa chusta do nakrywania kielicha i pateny. [przypis redakcyjny]

Pallentem morte futura (łac.) — cytat z Eneidy (ks. VIII, w. 709); [dosł.: „pobladłą od zbliżającej się śmierci”, red.WL]. [przypis redakcyjny]

Pallor in ore sedet, macies in corpore toto (łac.) — bladość na twarzy siedzi, wynędznienie na całym ciele. [przypis redakcyjny]

palmam praecipere (łac.) — zaszczyt wydrzeć. [przypis redakcyjny]

paludament (z łac.) — płaszcz na sposób starorzymski. [przypis redakcyjny]

paludament (z łac.) — płaszcz starożytny. [przypis redakcyjny]

Pane Nostrum Quotidiano (łac.) — Chleba naszego powszedniego. [W rzeczywistości mieszanina łac. (nostrum) i wł. (pane, quotidiano), zatem po polsku oddaje to sformułowanie „chleba nostrum powszedniego”; red. WL]. [przypis redakcyjny]

paramenty (łac.) — szaty, naczynia i sprzęty liturgiczne. [przypis redakcyjny]

paranoia senilis (łac.) — obłęd starczy, choroba psychiczna objawiająca się rozwojem przesadnych urojeń. [przypis redakcyjny]

parantela (z łac.) — powinowactwo, powiązania rodzinne. [przypis redakcyjny]

parare necessitudines (łac.) — zdobywać sobie przyjaźni. [przypis redakcyjny]

Parcam (…) superbam (łac.) — Parka dumna, trzymająca kosę w groźnej ręce. [przypis redakcyjny]

parentelat (z łac.) — pan z panów, familiant. [przypis redakcyjny]

parere (łac.) — dogodzić, być posłusznym. [przypis redakcyjny]

pari passu ambulat (łac.) — równym krokiem chodzi. [przypis redakcyjny]

par (łac.) — równy. [przypis redakcyjny]

parrycyda (z łac. parricida) — ojcobójca, bratobójca; wróg ojczyzny, zdrajca. [przypis redakcyjny]

pars Graeca (łac.) — strona grecka. [przypis redakcyjny]

pars pro toto (łac.) — część zamiast całości (figura retoryczna, w której nazwa części jakiejś rzeczy służy jako określenie całości). [przypis redakcyjny]

pars regalis (łac.) — stronnik królewski. [przypis redakcyjny]

pars Romana (łac.) — strona rzymska. [przypis redakcyjny]

par super parem non habet potestatem (łac.) — równy nad równym nie ma władzy. [przypis redakcyjny]

partem (łac.) — część. [przypis redakcyjny]

partes secuti (łac.) — strony chwycili się. [przypis redakcyjny]

partum otii (łac.) — płodem próżnowania. [przypis redakcyjny]

partus (łac.) — owoc, płód. [przypis redakcyjny]

partus (łac.) — płód. [przypis redakcyjny]

partyzant (z łac.) — tu: stronnik, zwolennik. [przypis redakcyjny]

pater nostri (łac.) — Ojcze Nasz; [właściwie: Pater Noster, ale tłumacz pozostaje tu wierny oryginałowi, w którym użyta jest liczba mnoga: paternostri (wł.), jak np. zdrowaśki; red. WL]. [przypis redakcyjny]

pater patriae (łac.) — ojcem ojczyzny. [przypis redakcyjny]

Patrio (…) sistro (łac.) — cytat z Eneidy (ks. VIII, w. 696), (…) dosł.: „ojcowską grzechotką zwołuje hufce” [o królowej Egiptu; red. WL]. [przypis redakcyjny]

Patri patriae (łac.) — ojcu ojczyzny. [przypis redakcyjny]

patron (z łac.) — zwierzchnik, przełożony, rozkazodawca; tu mowa o Cześniku. [przypis redakcyjny]

paucis complecti (łac.) — w krótkich zawrzeć słowach. [przypis redakcyjny]

Pauperes spiritu; mites; qui lugent (łac.) — ubodzy duchem; cisi; ci, którzy się smucą. Cytat z kazania Chrystusa na górze, w którym wszystkie te kategorie ludzi nauczyciel nazwał błogosławionymi. [przypis redakcyjny]

pavor nocturnus (łac.) — strach nocny, chorobliwa obawa ciemności. [przypis redakcyjny]

pax vobiscum (łac.) — pokój wam. [przypis redakcyjny]

pejerarunt (łac.) — złamali przysięgę. [przypis redakcyjny]

penetrować (z łac.) — przenikać, rozumieć. [przypis redakcyjny]

penitencjariusz (z łac.) — ksiądz, mający prawo rozgrzeszania w szczególnych wypadkach. [przypis redakcyjny]

pensum (łac.) — dzienna praca, zadanie; tu B. lm pensa: zadania. [przypis redakcyjny]

pensum (z łac.) — zadanie. [przypis redakcyjny]

per absentiam (łac.) — przez nieobecność. [przypis redakcyjny]

per amicitiam (łac.) — z powodu przyjaźni. [przypis redakcyjny]

per amorem dei nolite pisiare (łac.) — na miłość Boga, nie moczcie. [przypis redakcyjny]

per amorem gentis nostrae (łac.) — z miłości ku narodowi naszemu. [przypis redakcyjny]

per appellationem (łac.) — przez apelację; zwrot sądowy, tu: żart. [przypis redakcyjny]

per ardua (łac.) — dzięki trudnościom. [przypis redakcyjny]

per arendam (łac.) — dzierżawą. [przypis redakcyjny]

per bellum intestinum (łac.) — przez wojnę domową. [przypis redakcyjny]

per ceram erasam (łac.) — przez zeskrobanie wosku. [przypis redakcyjny]

per certum numerum personarum (łac.) — przez pewną liczbę osób. [przypis redakcyjny]

per confertas (…) (łac.) — przez ściśnięte tłumy, wbrew swemu i wszystkich oczekiwaniu. [przypis redakcyjny]

per consequens (łac.) — w następstwie. [przypis redakcyjny]

per curiositatem (łac.) — przez ciekawość. [przypis redakcyjny]

per deputatos (łac.) — przez deputatów, przez delegatów. [przypis redakcyjny]

per deputatos (łac.) — przez deputatów, przez przedstawicieli. [przypis redakcyjny]

Perditio tua ex te (łac.) — Zginienie twoje z ciebie, o Izraelu! (Ozeasz XIII, 9). Chełmski chciał powiedzieć: „Sameś sobie winien, dobijając się tak o tę arendę i gwałtem mię wypierając z Olszówki. Mógłbym rzec teraz: Dobrze ci tak, alem chrześcijanin” itd. [przypis redakcyjny]

per Dominum Nostrum (łac.) — przez Pana Naszego. [przypis redakcyjny]

perduellium (łac.) — wrogów. [przypis redakcyjny]

pereant hostes (łac.) — niech zginą wrogowie. [przypis redakcyjny]

pereat (łac.) — niech przepadnie. [przypis redakcyjny]

pereat umbra (łac.) — niech giną ciemności. [przypis redakcyjny]

peregrinationis (łac.) — podróżowania. [przypis redakcyjny]

peregrynacja (z łac.) — podróż, pielgrzymka. [przypis redakcyjny]

peregrynacja (z łac.) — wędrówka. [przypis redakcyjny]

perenne gloriae monumentum (łac.) — wieczysty pomnik sławy. [przypis redakcyjny]

perenne monumentum (łac.) — wiecznotrwałym pomnikiem. [przypis redakcyjny]

perennis gloriae (łac.) — chwały wieczystej. [przypis redakcyjny]

per exdivisionem (łac.) — przez podział. [przypis redakcyjny]

per fas et nefas (łac.) — godziwą lub niegodziwą drogą. [przypis redakcyjny]

per fas et nefas (łac.) — godziwym i niegodziwym sposobem. [przypis redakcyjny]

per gradus (łac.) — przez stopnie, kolejno. [przypis redakcyjny]

periclitanti patriae (łac.) — zagrożonej ojczyźnie. [przypis redakcyjny]

pericula denuntiando imminentia (łac.) — oznajmiając grożące niebezpieczeństwa. [przypis redakcyjny]

periculosae plenum est opus aleae (łac.) — sprawa ta jest pełna niebezpiecznego hazardu (Horacy). [przypis redakcyjny]

periculosa (łac.) — niebezpieczna. [przypis redakcyjny]

periculose (łac.) — niebezpiecznie. [przypis redakcyjny]

periculosissima incendia (łac.) — najniebezpieczniejsze pożary. [przypis redakcyjny]

periculosissime (łac.) — bardzo niebezpiecznie. [przypis redakcyjny]

periculosus (łac.) — niebezpieczny; tu M. lp r.ż. periculosa: niebezpieczna. [przypis redakcyjny]

periculum in mora (łac. ) — niebezpieczeństwo w zwłoce (hasło wyrażające potrzebę szybkiego działania). [przypis redakcyjny]

periculum (łac.) — niebezpieczeństwo, tu M. lm pericula: niebezpieczeństwa. [przypis redakcyjny]

periculum libertatis (łac.) — niebezpieczeństwo dla wolności. [przypis redakcyjny]

per importunas instantias (łac.) — przez natrętne prośby. [przypis redakcyjny]