Przekaż 1,5% Wolnym Lekturom!
Wsparcie nic nie kosztuje! Wystarczy w polu „Wniosek o przekazanie 1,5% podatku” wpisać nasz KRS: 0000070056
Każda kwota się liczy! Dziękujemy!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | arabski | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | dawne | filozoficzny | francuski | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | polityczny | portugalski | potocznie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | rzadki | rzymski | staropolskie | teatralny | turecki | ukraiński | włoski | wojskowy
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 7333 przypisów.
Aristodemos (…) kiedy przybył do tego kraju — według innych podań Aristodemos zmarł w czasie przygotowań do wyprawy, Lakonię zajęli jego synowie. [przypis tłumacza]
Aristodemos, syn Heraklesa — praojciec spartańskich rodów królewskich [syn w znaczeniu przenośnym, gdyż uważano go za prawnuka Heraklesa; red. WL]. [przypis tłumacza]
Aristofon — należał do umiarkowanej demokracji i zbliżał się do kierunku Kalistrata; miał 75 procesów o nieprawność wniosku. [przypis tłumacza]
Aristokrates, syn Skeliasa — bogaty i poważany obywatel, należał razem z Teramenesem do umiarkowanych oligarchów podczas rządów Czterystu w 411 r.. W r. 421/420 wraz z innymi brał udział jako pełnomocnik Aten w układach z Lacedemończykami; strategiem był w r. 413/12 i w r. 406 (zob. ust. 2 i 3); brał udział w bitwie pod Arginuzami i został skazany na śmierć z innymi wodzami, głównie za staraniem byłego kolegi, Teramenesa. [przypis tłumacza]
Aristoni (…) deformabat (łac.) — „Rzecz tę powierzył Aristonowi, artyście dramatycznemu, którego ród i fortuna były znamienite, a to jego zajęcie aktorskie nie uchybiało mu wcale, gdyż u Greków nic takiego nie niesie ujmy” (Livius Titus, Ab Urbe condita, XXIV, 24; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]
Aristonik wniósł dekret (…) już drugie takie obwołanie przypada mi w udziale — drugi był właściwie dekret Demomelesa i Hyperejdesa, lecz z powodu żałoby narodowej i zmienionych stosunków po klęsce cheronejskiej nie doczekał się wykonania. [przypis tłumacza]
Aristonik — zapewne ten sam, który wnosił o drugi wieniec dla Demostenesa. [przypis tłumacza]
Ariston, syn Arystoklesa — z demu Kollytos (wschodnia część Aten), rzekomo potomek ostatniego attyckiego króla Kodrosa, miał trzech synów: Adejmantosa, Glaukona, Platona (ur. 428/27, rzekomo w święto Apollina, siódmego dnia miesiąca Targeliona, 8 maja; zm. 348/47). [przypis tłumacza]
Ariusz (ok. 256–336) — duchowny i teolog z Aleksandrii, który stwierdzał, że Chrystus jako Syn Boży nie był równy Bogu, lecz mimo boskości niższy w hierarchii bytów. Wystąpienie Ariusza na długi czas silnie spolaryzowało chrześcijaństwo. [przypis edytorski]
A rivederla (wł.) — do widzenia. [przypis redakcyjny]
a riveder le stelle (wł.) — aż znowu zobaczy gwiazdy. [przypis redakcyjny]
ariwista (z fr.) — z fr. parweniusz, karierowicz. [przypis edytorski]
arkabuzik (starop.) — [tu: zdrobn.] strzelba. [przypis redakcyjny]
arkabuz (starop.) — broń ognista staroświecka. [przypis redakcyjny]
arkabuz (starop.) — strzelba. [przypis redakcyjny]
arkabuz — strzelba. [przypis redakcyjny]
arkabuzy (starop.) — strzelby. [przypis redakcyjny]
arkada — element architektoniczny składający się z dwóch podpór (filarów, kolumn) połączonych od góry łukiem. [przypis edytorski]
arkada — element arch. składający się z 2 podpór (filarów, kolumn) połaczonych od góry łukiem. [przypis edytorski]
arkada — łuk opierający się na dwóch kolumnach. [przypis edytorski]
arkada — łuk (w architekturze). [przypis edytorski]
arkada — łuk wsparty na dwóch kolumnach. [przypis edytorski]
arkada — łuk wsparty na dwóch kolumnach. [przypis redakcyjny]
arka (daw.) — skrzynia. [przypis edytorski]
arkada (z łac. arcus: łuk) — sklepienie łukowe w architekturze. [przypis redakcyjny]
Arkadia — górzysta kraina w centrum Półwyspu Peloponeskiego. [przypis edytorski]
Arkadia — górzysta, pozbawiona dostępu do morza kraina grecka na Płw. Peloponeskim, w której głównym zajęciem ludności było pasterstwo; w późniejszych wiekach przedstawiana przez poetów jako kraina szczęśliwości. [przypis edytorski]
Arkadia — kraina hist. w środkowej części Płw. Peloponeskiego. [przypis edytorski]
Arkadia — kraina w staroż. Grecji (na Peloponezie), gdzie głównym zajęciem ludności było pasterstwo; w późniejszych wiekach przedstawiana przez poetów jako kraina szczęśliwości. [przypis redakcyjny]
Arkadiusz — imię męskie pochodzenia greckiego (od Arkadios: Arkadyjczyk, pochodzący z krainy Arkadii); nosił je m.in. cesarz wschodniorzymski z IV w. oraz kilku staroż. świętych chrześcijańskich z IV–V w. [przypis edytorski]
Arkadiusz (ok. 377–408) — cesarz wschodniorzymski (od 395); syn Teodozjusza I Wielkiego, razem z bratem Honoriuszem podzielił cesarstwo na część zachodnią i wschodnią. [przypis edytorski]
Arkadowie — mieszkańcy Arkadii, krainy hist. w środkowej części Płw. Peloponeskiego; porozdzielał, tak jak Spartanie Arkadów: w roku 385 p.n.e. Spartanie w odwecie za antyspartańską postawę oblegli Mantineę, jedno z głównych miast Arkadii, zburzyli jej mury, po czym przesiedlili mieszkańców do kilku odrębnych wsi, z których pierwotnie powstało to miasto. [przypis edytorski]
Arkadowie (…) w górach gród (…) stawili: Pallanteum od Pallasa dziada — arkadyjski król Ewander miał przybyć nad dolny Tyber i na wzgórzu, zwanym później palatyńskim, założyć miasto Pallanteum, na cześć protoplasty Arkadyjczyków, Pallanta. [przypis edytorski]
Arkadyjczycy (…) leczą wszystkie choroby krowim mlekiem — por. Pliniusz Historia naturalna, XXV, 8. [przypis tłumacza]
arkadyjscy hoplici malowali sobie maczugi, tak jakby byli Tebanami — Tebanie mieli na tarczach malowane maczugi, jako że pozostawali pod opieką Heraklesa. Spartanie (Lacedemończycy) malowali duże L greckie [tj. literę lambda (Λ), co miało oznaczać Lacedemon (Λακεδαίμων)]. [przypis tłumacza]
arkadyjski — mający cechy sentymentalnej Arkadii, pasterskiej krainy beztroskiej szczęśliwości. [przypis edytorski]
arkadyjski pasterz — bohaterowie romansów sentymentalnych; platoniczni kochankowie. [przypis edytorski]
Arka (hebr. Aron ha-kodesz: święta arka) — ozdobna szafa ołtarzowa w synagodze, służąca do przechowywania zwojów Tory. [przypis edytorski]
Arka (hebr. Aron ha-kodesz: święta arka) — tu: ozdobna szafa ołtarzowa w synagodze, służąca do przechowywania zwojów Tory. [przypis edytorski]
Arka — mowa o Arce Przymierza, legendarnej skrzyni, w której w czasach biblijnych Żydzi mieli przechowywać obiekty kultu. [przypis edytorski]
arkana a. arkany — detale wiadome tylko znawcom przedmiotu. [przypis edytorski]
arka na Synaju — Arka Przymierza, skrzynia, w której Izraelici przechowywali tablice z przykazaniami; Synaj to półwysep i góra w Azji Zachodniej, dziś na terytorium Egiptu, miejsce, gdzie Bóg miał objawić się Mojżeszowi i przekazać mu Dekalog. [przypis edytorski]
arkana (z łac. arcanum) — tajemnice, sekrety. [przypis edytorski]
arkana (z łac.) — sekret, tajemnica. [przypis redakcyjny]
arkana (z łac.) — sekrety, tajemnice. [przypis edytorski]
arkana (z łac.) — tajemnice, wiedza tajemna. [przypis edytorski]
arkan — bicz, sznur, używany przez Tatarów do walki; lasso. [przypis edytorski]
arkan — długi sztywny sznur, służący do chwytania uciekającej zwierzyny lub ludzi. [przypis edytorski]
arkan — lasso. [przypis edytorski]
arkan — mocny sznur, więzy. [przypis edytorski]
arka Noego (rel.) — według Biblii statek, na którym Noe wraz z rodziną został uratowany przez Boga z potopu; na pokładzie arki znalazły się także zwierzęta wszystkich gatunków. [przypis edytorski]
arka Noego (rel.) — według Biblii statek, na którym Noe wraz z rodziną został uratowany przez Boga z potopu; na pokładzie arki znalazły się także zwierzęta wszystkich gatunków. [przypis edytorski]
arka Noego — według Biblii statek, na którym Noe wraz z rodziną został uratowany przez Boga z potopu; na pokładzie arki znalazły się także zwierzęta po parze z każdego gatunku. [przypis edytorski]
arka Noego — według Biblii statek, na którym Noe wraz z rodziną został uratowany przez Boga z potopu; na pokładzie arki znalazły się także zwierzęta wszystkich gatunków. [przypis edytorski]
arkan — sznur, lina. [przypis edytorski]
arkan — sznur zakończony pętlą, przypominający lasso. [przypis edytorski]
arkan — sznur zakończony pętlą, służący do chwytania zwierząt, podobny do lassa. [przypis edytorski]
arkan — sznur zakończony pętlą, służący do chwytania zwierząt. [przypis edytorski]
arkan — sznur z petlą na końcu, podobny do lassa. [przypis edytorski]
arkan (tatarskie: argan) — sznur (używany do ujarzmiania dzikich koni). [przypis edytorski]
arkan (tatarskie: argan) — sznur z pętlą na końcu używany do ujarzmiania dzikich koni; lasso. [przypis edytorski]
arkan — tu: sznur. [przypis edytorski]
arkanum (z łac. arcanum) — sekret, tajemnica. [przypis edytorski]
arkanum (z łac. arcanum) — sekret, tajemnica. [przypis redakcyjny]
arkanum (z łac.) — sekret, tajemnica. [przypis edytorski]
arkan — wschodni odpowiednik lassa. [przypis edytorski]
Arka Przymierza (Aron Hakodesz) — skrzynia, w której przechowywano tablice dziesięciu przykazań otrzymane na górze Synaj podczas wędrówki do ziemi obiecanej; późn. szafa ołtarzowa we wschodniej ścianie bożnicy, gdzie przechowywane są zwoje Tory. [przypis edytorski]
Arka Przymierza — obita złotem skrzynia, która stanowiła najważniejszy przedmiot w kulcie religijnym staroż. Izraelitów; przechowywano w niej kamienne tablice z przykazaniami, otrzymane przez Mojżesza na górze Synaj. [przypis edytorski]
Arka Przymierza — tu: szafa ołtarzowa, Aron Hakodesz, we wschodniej ścianie bóżnicy, gdzie przechowywane są zwoje Tory. [przypis edytorski]
arka (rel.) — według Biblii statek, na którym Noe wraz z rodziną został uratowany przez Boga z potopu; na pokładzie arki znalazły się także zwierzęta wszystkich gatunków. [przypis edytorski]
arka w powodzi — biblijna arka Noego; statek, na którym podczas potopu uratował on wraz z sobą rodzinę i przedstawicieli wszystkich gatunków zwierząt. [przypis redakcyjny]
ark (daw., z łac. arcus) — łuk (tryumfalny). [przypis redakcyjny]
Arkea — Ἀρκέας (N), Ἀρκαίας (D), LXX Ἀρουκαῖος, הַֽעַרְקִ֖י Rdz 10, 17, miasto u stóp Libanu, dziś arabska wieś Irkâ, albo Arka, koło której znajdują się ruiny dawnej Arkei. [przypis tłumacza]
arkebuz — daw. broń palna, gładkolufowa, z zamkiem lontowym, używana w XV–XVII w., np. przez hiszpańskich konkwistadorów. [przypis edytorski]
arkebuz — dawna ręczna długa broń palna, używana od XV do pocz. XVII w.; wyparta przez muszkiet, który początkowo był jej cięższą wersją. [przypis edytorski]
arkebuz — dawna ręczna długa broń palna, używana od XV do pocz. XVII w.; wyparta przez muszkiet. [przypis edytorski]
arkebuz — ręczna broń palna używana w XV–XVIII w., następca samopału a poprzednik muszkietu. [przypis edytorski]
Arkejsjada ród — Arkejsjos był dziadkiem Odyseusza. [przypis edytorski]
Arkejsjos — syn Zeusa i ziemianki Euryodii, ojciec Leartesa i dziadek Odyseusza. [przypis edytorski]
Arkesilaos a. Arkesilas (z III w. przed Chr.) — założyciel tak zwanej „drugiej akademii”, mocno się przechylał ku sceptycyzmowi, głosząc jednak zasady Platona. Lubił głównie wykazywać błędy rozumowania u innych, sam się od sądu powstrzymując; wyznawał atoli możność osiągnięcia prawdopodobieństwa (τὸ εὔλογον). Według Diogenesa Laertiosa (ks. IV, 28) on pierwszy z platończyków rozumował o tym samym na dwie przeciwne strony (πρώτος δε έκάτερον έπεχείπησεν). [przypis redakcyjny]
Arkona — główny gród obronny zachodniosłowiańskich Ranów; ośrodek kultu słowiańskiego boga Świętowita; po zniszczeniu w 1125 Radogoszczy Arkona stała się najważniejszym miejscem kultu religijnego Słowian nadbałtyckich. [przypis edytorski]
Arktofilaks — „stróż niedźwiedzicy”, Arkas, syn czy też wnuk Likaona, zaprowadził uprawę roślin w Arkadii i został razem z pługiem przeniesiony na niebo. [przypis redakcyjny]
Arktos — Wielka Niedźwiedzica. [przypis edytorski]
ark — tu: łuk (jako element architektoniczny). [przypis edytorski]
ark — tu: łuk. [przypis edytorski]
Arktur — najjaśniejsza gwiazda w gwiazdozbiorze Wolarza, czwarta co do jasności na nocnym niebie. [przypis edytorski]
Arktur — najjaśniejsza gwiazda w gwiazdozbiorze Wolarza. [przypis edytorski]
Arktur — najjaśniejsza gwiazda w konstelacji Wolarza (Bootesa); w starożytności przypisywano jej wielki wpływ na pogodę. [przypis edytorski]
Arktury (daw.) — gwiazdy (północne). [przypis redakcyjny]
Arktyk a. Ocean Arktyczny — najmniejszy, najpłytszy i prawdopodobnie najmłodszy ocean na Ziemi, oblewający biegun północny w Arktyce. [przypis edytorski]
arktyk — północ (od Arktos: niedźwiedzica, wóz). [przypis redakcyjny]
arkuariusz (z łac. arcuarius) — łucznik, strzelec. [przypis edytorski]
Arkuszerka (gw.) — akuszerka, kobieta odbierająca porody. Nazywana często babką, cieszyła się w społeczności wiejskiej wielkim uznaniem ze względu na nadzwyczajne umiejętności. [przypis edytorski]
arkuszów — dziś popr. forma: arkuszy. [przypis edytorski]
Arkwright, Richard (1732–1792) — angielski wynalazca i przedsiębiorca; w 1769 zbudował przędzarkę do bawełny, a w 1775 zastosował do niej napęd wodny, co zapoczątkowało rozwój przemysłu włókienniczego. [przypis edytorski]
arlecchino (wł.) — arlekin, postać błazna we włoskiej commedia dell'arte, występująca w czarnej masce i kostiumie zszytym z kolorowych trójkątów albo rombów. [przypis edytorski]
arlekin, karahez, pietruszka i pulcinello — postaci z teatru kukiełkowego bądź obwoźnego. [przypis edytorski]
Arlekin, Kolombina — postać postać sprytnego, zakochanego sługi z commedia dell'arte oraz jego wybranki serca, usługującej młodym damom. [przypis edytorski]
Arlekin — postać błazna we włoskiej commedia dell'arte, występująca w czarnej masce i kostiumie zszytym z kolorowych trójkątów albo rombów. [przypis edytorski]
Arlekin — postać sprytnego, zakochanego sługi z commedia dell'arte z końca XVII wieku. [przypis edytorski]
